فرصت های طلایی و چالش های واقعی در مسیر تبدیل ایران به هاب دریایی منطقه
ایران با موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود در تقاطع آسیا و غرب آسیا، از ظرفیت های بی نظیری برای تبدیل شدن به یک هاب دریایی برخوردار است.
ایران با موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود در تقاطع آسیا و غرب آسیا، از ظرفیت های بی نظیری برای تبدیل شدن به یک هاب دریایی برخوردار است. اما با وجود این پتانسیل عظیم، موانع زیرساختی و سیاست های ناکارآمد مانع از بهره برداری کامل از این فرصت ها شده اند. این یادداشت به بررسی دقیق این چالش ها و ارائه راهکارهای لازم پرداخته است.
به گزارش تین نیوز ، روزنامه جوان امروز در یادداشتی به موضوع چالش ها و فرصت های تبدیل ایران به هاب دریایی منطقه پرداخته است که در آن آمده: ایران با موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود در تقاطع آسیا و غرب آسیا از ظرفیت های بی نظیری برای تبدیل شدن به یک هاب دریایی برخوردار است.
اما باوجود این مزیت طبیعی، در سال های اخیر نتوانسته است به طور مؤثر از این پتانسیل بهره برداری کند. در واقع، موقعیت استراتژیک ایران که می تواند پل ارتباطی میان شرق و غرب و همچنین شمال و جنوب باشد، تحت تأثیر سیاست های اشتباه، مشکلات زیرساختی و نبود هم افزایی در مدیریت بخش های مختلف اقتصادی قرار گرفته است.
بنادر ایران در حال حاضر به ویژه در مقایسه با رقبای منطقه ای نظیر امارات، عمان، عربستان و ترکیه از لحاظ ظرفیت و کارایی به طور چشمگیری عقب تر هستند. یکی از مهم ترین دلایل این عقب ماندگی، سیاست های حمایتی و انحصاری است که به محدود شدن رقابت و جلوگیری از جذب سرمایه گذاران خارجی منجر شده است. برخلاف کشور های رقیب که بنادر خود را به عنوان مناطق آزاد تجاری با مشوق های مالیاتی جذاب و تسهیلات ویژه تعریف کرده اند، ایران در این زمینه گام های کافی برنداشته است.
فرصتی دست نیافتنی یا زمینه ای برای تحول؟
ایران به عنوان یک کشور با سواحل طولانی در خلیج فارس و دریای عمان، از بهترین موقعیت های جغرافیایی برای ترانزیت و حمل ونقل دریایی برخوردار است. این موقعیت می تواند به راحتی ایران را به یک هاب دریایی در منطقه تبدیل کند، به ویژه اگر از کریدور جنوب به شمال بهره برداری بهتری شود. متأسفانه، زیرساخت های لجستیکی ایران از جمله جاده ها، شبکه ریلی و امکانات گمرکی هنوز با استاندارد ها فاصله زیادی دارند. شرایط نامناسب جاده ها، فرسودگی زیرساخت های ریلی و مشکلات فراوان در گمرکات کشور از عواملی است که مانع از تبدیل شدن ایران به یک مسیر ترانزیتی اصلی در منطقه شده اند.
چالش های داخلی و سیاست های اقتصادی ناکارآمد
در کنار مشکلات زیرساختی، یکی دیگر از دلایل ناکامی ایران در دستیابی به جایگاه هاب دریایی، سیاست های اقتصادی و تجاری ناکارآمد است. در حالی که بنادر موفق در منطقه با به کارگیری الگو های اقتصادی باز، همکاری های بین المللی و ایجاد فضای رقابتی به موفقیت های بزرگ دست یافته اند، ایران همچنان با انحصارطلبی دولتی و توسعه نیافتن سیاست های جذاب اقتصادی برای جذب سرمایه گذاران دست و پنجه نرم می کند. در این شرایط، باید توجه داشت، بدون مشارکت شرکت های بین المللی و مشارکت در زنجیره تأمین جهانی، نمی توان از مزایای موقعیت خود بهره برداری کرد.
راهکار ها و ضرورت های تحول
برای برون رفت از این وضعیت و دستیابی به جایگاه هاب دریایی، ایران باید در چند حوزه اساسی اقدام کند:
۱. اصلاح ساختار اقتصادی و خصوصی سازی: ایران باید مسیر خصوصی سازی واقعی را در پیش گیرد و از انحصار دولتی در بخش های کلیدی مانند بنادر فاصله بگیرد. این تغییر می تواند موجب ورود شرکت های بزرگ به عرصه تجارت دریایی ایران شود و فضای رقابتی را تقویت کند.
۲. بازسازی زیرساخت ها: ارتقاء و نوسازی زیرساخت های لجستیکی اعم از جاده ها، راه آهن و گمرکات، از پیش نیاز های اصلی برای تبدیل ایران به یک هاب بندری است. بدون بهبود این زیرساخت ها، ایران قادر نخواهد بود رقبای منطقه ای خود را پشت سر بگذارد.
۳. تسهیل قوانین و مقررات اقتصادی: تسهیل فرایند های گمرکی، کاهش دیوان سالاری و ایجاد مناطق آزاد تجاری با مشوق های مالیاتی می تواند فرصت های سرمایه گذاری را برای شرکت های داخلی و خارجی فراهم کند.
۴. تعامل با اقتصاد جهانی: ایران باید به طور جدی در مسیر بازتعریف روابط تجاری خود با دیگر کشور ها گام بردارد. این تعامل نه تنها برای جذب سرمایه گذاری خارجی، بلکه برای بهبود کیفیت و تنوع کالا های وارداتی و صادراتی ضروری است.
آیا ایران هنوز شانس تبدیل شدن به یک هاب بندری را دارد؟
با وجود چالش های موجود، ایران هنوز شانس تبدیل شدن به یک هاب دریایی معتبر را دارد. اما این شانس در صورتی قابل تحقق است که ایران از فرصت های ژئوپلیتیکی و اقتصادی منطقه ای به طور مؤثر استفاده کند. تحولات اخیر مانند جنگ روسیه و اوکراین، تغییر مسیر های تجاری جهانی و تحولات اقتصادی در چین، فرصت های جدیدی را پیش روی ایران قرار داده اند. در صورتی که ایران اصلاحات اساسی را در ساختار های اقتصادی و زیرساختی آغاز کند، می تواند در دهه های آینده جایگاه خود را در عرصه تجارت جهانی بازپس گیرد و به عنوان یک بازیگر مهم اقتصادی در منطقه ظاهر شود.
با تصمیم گیری های جسورانه و اقدامات سریع، ایران می تواند بار دیگر به عنوان یک هاب دریایی مطرح در منطقه شناخته شود و از ظرفیت های منحصر به فرد خود بهره برداری کند.
