اقتصاد بسته و دستوری؛ مانع حرکت رو به جلوی صنعت
وقتی اقتصاد بسته و دستوری باشد صنعت از حرکت به جلو باز می ماند.
بیژن اشتری:
شوروی زمانی به تولید و ساخت اتومبیل لادا رو آورد که با ماهواره اسپوتنیک اش فضا را فتح کرده و با سیستم های موشکی اش حرف اول را در جهان تسلیحات می زد.
اما عجیب آن که این کشوری که نام ابرقدرت را یدک می کشید بدترین ماشین های سواری را می ساخت و مردمش برای به دست آوردن هر چیز مصرفی دیگری در مضیقه بودند.
مسئله چه بود؟ کشوری با آن همه دانشمند برنده جایزه نوبل، با آن مغزهای درخشان علمی و با آن همه منابع طبیعی و انسانی و مادی چرا نمی توانست اتومبیلی بسازد که توان رقابت با همتایان غربی اش را داشته باشد؟
جواب به نظرم ساده است. وقتی اقتصاد بسته و دستوری باشد صنعت از حرکت به جلو باز می ماند.
در کشورهای اقتدارگرا اقتصاد بیش از آن که در خدمت مردم و نیازهای روزمره آنها باشد در خدمت اهداف سیاسی حاکمان است و به حفظ و تداوم قدرت آنها خدمت می کند و منابع مالی به جای جاری شدن به سوی صنایع تولید کننده کالاهای مصرفی به سمت صنایع غیرمصرفی هدایت می شود.
نمونه اش مصرف میلیاردها روبل در صنایع فضایی شوروی.حکومت اقتدارگرا در عرصه اقتصاد دنبال انحصار و نابود کردن رقابت است .حکومت از صنایع و اقتصادش در درجه اول فرمانبری از برنامه هایی را می خواهد که نه بر اساس قوانین طبیعی بازار آزاد که بر اساس خدماتشان به اهداف سیاسی حکومت طراحی و ابلاغ شده است.
در نظام اقتدارگرا، ایده های دستوری می تواند به هر روندی که نشانی از رونق اقتصادی و صنعتی در آن باشد پایان دهد.
مائو دو بار با ایده تحول کشاورزی از طریق صنعت، موجب توقف رشد اقتصادی کشورش در دهه های پایانی حکومتش شد و فقر عمومی را تشدید کرد.
قدرت مطلقه به هیچ قشر نخبه علمی و فنی ای اجازه رشد نمی دهد.
قدرت ابداع و نوآوری که موتور محرکه رشد صنعتی است در محیط بسته رو به ضعف می گذارد.تحت حکومت اقتدارگرا رابطه طبیعی میان مشتری و صنعتکار مختل می شود و میل و اولویت مشتری به هیچ انگاشته می شود.
بخش خصوصی از ترس نقض حق مالکیت خصوصی اش جرئت ورود به عرصه تولید را ندارد.صنعتکاران به هیچگونه آمار اقتصادی و صنعتی ای ،که برای کارشان به آن نیاز ضروری دارند،دسترسی ندارند.
کارخانه های اتومبیل سازی به جای خدمت به نیازهای مردم در واقع محملی هستند برای خدمت به سیستم حکومتی و پاسخگویی به نیازهای آن.
و خلاصه این طوری می شود که می توان موشک مافوق صوت و ماهواره ساخت اما نمی توان یک ماشین استاندارد که در هر صد کیلومتر پنج لیتر بنزین بسوزاند،ساخت.
