پیشرفت ۱۰۰درصدی تولید داخلی
در سال جهش تولید و در مجموع هشت مرحله، ۵۲۱ دستگاه انواع ناوگان ریلی به ارزش ۱۱۵۶ میلیارد تومان به شبکه ریلی وارد شد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۲۰ درصد افزایش نشان می‌دهد.
در گزارش صفحه ریلی شماره 285 هفته نامه حمل ونقل منتشر شده 29 دی ماه 99 می خوانید: در سال جهش تولید و در مجموع هشت مرحله، ۵۲۱ دستگاه انواع ناوگان ریلی به ارزش ۱۱۵۶ میلیارد تومان به شبکه ریلی وارد شد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۲۰ درصد افزایش نشان می‌دهد.
با این نتیجه، می‌توان گفت که رشد تولید ناوگان و توسعه خطوط و همچنین تولید ادوات این صنعت، امسال با سرعتی بسیار بیش از سال‌های گذشته و همچنین سایر حوزه‌های حمل‌ونقلی اتفاق افتاده است.
درزمینه رشد تولیدات ناوگان، در سال ۱۳۹۰ برای نخستین بار موتور لکوموتیو باری در داخل کشور تولید شد و یک سال بعدازآن اعلام شد که نخستین لکوموتیو نیز تولید خواهد شد. در آن زمان تلاش شد تا ۱۵۰ دستگاه لکوموتیو با همکاری و کمک سازندگان آلمانی ساخته شود. در طول سال‌های گذشته شرکت‌هایی نظیر ایریکو و مپنا تلاش کردند تا تولید صددرصدی اجزا و قطعات لکوموتیو را به نام خود ثبت کنند.
نخست قرار بود که گروه مپنا با انعقاد قرارداد تأمین ۱۵۰ دستگاه لکوموتیو و انتقال دانش فنی و لیسانس آن با شرکت زیمنس و تأسیس کارخانه‌ای مدرن در حوالی کرج، افتخار کسب فن‌آوری ساخت لکوموتیوهای مسافری و قطعات مربوط و تولید لکوموتیو دیزل‌الکتریک مسافری را برای اولین‌بار در کشور کسب کند که در این راه موفق هم شد اما وقوع تحریم ها، انجام این عملیات را با صرف زمان و هزینه بیشتری برای این شرکت رقم زد.
در طول سال‌های گذشته همواره کشش و درگیری بین واردکنندگان لکوموتیو و تولیدکنندگان داخلی وجود داشته که نهایتا متأثر از تحریم ها، مسئولان ایرانی در وزارت راه‌وشهرسازی را بر آن داشت که نسبت به تولیدات داخلی اعتماد بیشتری از خود نشان دهند؛ چراکه به‌زعم کارشناسان ریلی، هزینه‌های واردات لکوموتیو فقط به‌واسطه تعرفه پایین واردات لکوموتیو و عدم استفاده از ظرفیت ساخت لکوموتیو در داخل کشور ایجاد نمی‌شود، بلکه کیفیت نه‌چندان بالای لکوموتیوهای وارداتی که منجر به افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود و نوعا هم از چین و هند وارد می‌شوند، مزید بر علت بوده است.
بنابراین نهایتا مپنا و چند شرکت داخلی دیگر، همه تلاش خود را به کار گرفتند تا تولید لکوموتیو باری و مسافری را به نام خود ثبت کنند. تشویق دولت نیز با ارائه مشوق‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی به سرمایه‌گذاری در این صنعت، اعتماد به مجموعه‌های داخلی برای تولید لکوموتیو، انتقال تکنولوژی ساخت لکوموتیو به داخل به‌جای واردات مستقیم آن از خارج، تسهیل شرایط برای تولیدکنندگان داخلی لکوموتیو به‌جای کاهش تعرفه واردات، آنکه به فرصتی برای شرکت‌های خارجی تبدیل شده بود، از راهکارهای ارائه‌شده به‌منظور کاهش هزینه‌های واردات این صنعت، کاهش هزینه‌های ثانوی لکوموتیو مثل هزینه تعمیر و نگهداری و در نتیجه افزایش بهره‌وری در حمل‌ونقل ریلی بود.
این در حالی است که به‌منظور تحقق برنامه‌های راه‌آهن و برای افزایش سهم جابجایی بار و مسافر در ماه‌های پایانیِ سالی که گذشت نیز ۵۴ لکوموتیو وارد ناوگان ریلی کشور شد. ضمن اینکه تقریبا دو سال است که به شکلی جدی‌تر نهضت قطعه‌سازی در شرکت‌های داخلی آغازشده و هم‌اکنون ۶۰ درصد تولید لکوموتیو در کشور داخلی سازی شده است.
وزیر راه‌وشهرسازی در سال گذشته درباره بومی‌سازی صنعت مهم لکوموتیوسازی در کشور گفته بود: همه کارخانه‌های تولید لکوموتیو در کشور فعال‌شده‌اند و این در حالی است که ما تابه‌حال کمتر از توان داخلی بهره برده‌ایم. این سخن وزیر راه‌وشهرسازی درباره عدم استفاده یا بهتر است بگوییم استفاده کم از ظرفیت و توان بخش خصوصی و داخلی کشور به‌ویژه در صنعت ریلی همان‌قدر درست است که اهتمام ویژه این وزارتخانه بر استفاده از توان داخل در زمان فعلی.
درحال‌حاضر شرکت مپنا، شرکت واگن‌پارس، واگن‌سازی تهران، پلورسبز و ایریکو شرکت‌های واگن‌سازی داخلی هستند که به‌عنوان‌مثال واگن‌سازی تهران سال گذشته قرارداد ساخت ۶۳۰ واگن مترو را در کارنامه خود دارد و شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا نیز که در سال ۱۳۸۵ راه افتاده در سال ۸۹ موفق به تولید ۱۵۰ دستگاه لکوموتیو با همکاری زیمنس شد. این شرکت خردادماه سال گذشته نیز از یک دستگاه لوکوموتیو باری مپ ۲۴ ساخت شرکت مپنا رونمایی کرد و هم‌اکنون نیز به‌صورت حرفه‌ای نسبت به ساخت و تجهیز و تعمیر لکوموتیوهای باری و مسافری مشغول است.
این در حالی است که در آذرماه سال گذشته مدیرعامل شرکت راه‌آهن نیز وعده داد که در سال رونق تولید ۹۷۴ دستگاه انواع واگن و لکوموتیو در شرکت‌های داخلی تولید و به شبکه ریلی کشور اضافه شود. سعید رسولی ادامه داد: «این تعداد شامل تولید ۴۰ دستگاه لکوموتیو، ۶۵۰ دستگاه واگن باری، ۲۴ دستگاه ریل باس، ۳۰ دستگاه واگن مسافری و بازسازی کامل ۲۳۰ واگن مسافری می‌شود.»
رسولی با بیان اینکه ساخت این تعداد واگن و لوکوموتیو به ۱۹۴۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد گفت: «طبق تفاهم‌نامه‌ای که اواخر سال ۹۷ با تولیدکنندگان داخلی منعقد شد، اعتبار موردنیاز این طرح از محل ۲۰ درصد آورده متقاضیان، ۱۰۸۰ میلیارد تومان تسهیلات بانکی و ۴۷۳ میلیارد تومان کمک دولتی تأمین خواهد شد.»
معاون وزیر راه‌وشهرسازی رونق تولید، ارتقای بهره‌وری، کاهش وابستگی صنعت حمل‌ونقل ریلی به خارج، خودکفایی و خوداتکایی، ایجاد فضای رقابتی برای تولید داخل، ایجاد بازار صادرات، تنوع‌بخشی به درآمدهای راه‌آهن، توجه به منابع انسانی و کارکنان راه‌آهن را جزو سیاست‌های امسال راه‌آهن عنوان کرد و افزود: «دستیابی به خودکفایی، خوداتکایی و تأکید بر اقتصادی بودن تولید؛ رونق بازار تولید صنایع ریلی، تمرکز بر نقاط قوت و ایجاد فضای صادرات در بازارهای بین‌المللی و منطقه‌ای برای آنها در اولویت قرار دارد.»
حمل‌ونقل ریلی دارای ظرفیت‌های بزرگی برای کاهش وابستگی به بودجه و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی است و فعال‌سازی این ظرفیت‌ها مستلزم تسهیل و روان‌سازی قوانین و مقررات و تعریف دقیق بسته‌های حمایتی در جهت ایجاد جذابیت سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل ریلی است.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن در همین باره گفته بود که بسته‌های حمایتی خوبی برای توسعه صنعت لکومتیوسازی در نظر گرفته شده بود. بنابراین با وجود همه تحریم‌های ظالمانه علیه ملت و دولت، اتفاقات خوبی در بخش‌های مختلف ریلی در حال پیگیری و رخ داد است. رسولی در جای دیگری اخیرا بیان کرده است که سال گذشته ۷۷۸ دستگاه انواع ناوگان شامل لکوموتیو، خودکشش، واگن باری و واگن مسافری وارد ناوگان شد که همه در کارخانه‌های داخلی تولید شده بودند.
او افزود: «این تعداد نسبت به سال ۹۷ به میزان ۸۳ درصد رشد داشت. ضمن آنکه در سال ۹۸ هیچ ناوگان خارجی وارد شبکه ریلی نشد. ضمن اینکه موتور ملی تولید داخل در دستور کار قرار گرفته و مذاکرات آن به پایان رسیده است و امسال در لکوموتیوهای مانوری نصب خواهد شد.» در سال گذشته به منظور توسعه ناوگان لکوموتیو، قراردادی برای تولید ۱۰ دستگاه لکوموتیو به نام پارس-۳۳ با شرکت واگن پارس بسته شد. ضمن اینکه مپنا لکوموتیو نیز مجهز به سالن‌های بوژی، بدنه، رنگ، مونتاژ و تست به منظور تولید انواع لکوموتیو و واگن است و برای تولید لکوموتیو صد درصد به دانش و توان لازم مجهز است.
گفتنی است که به‌طورکلی با تلاش‌ها و همکاری وزارت راه‌وشهرسازی و شرکت‌های خصوصی تا یک دهه پیش داخلی سازی تولید واگن‌های مسافری و باری در کشور ۳۰ درصد بود، اما با ارتقای توانمندی‌های شرکت‌های داخلی، اکنون به بیش از ۸۰ درصد رسیده است.
این گزارش را در سایت هفته نامه حمل ونقل بخوانید.
