جایگاه نیروی انسانی فراموش نشود
با انتخاب دوباره حسن روحانی به ریاست‌جمهوری تکلیف مردم در مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و... تا اندازه زیادی روشن شد. حالا مردم می‌دانند برای ۴سال آینده، با چه دولتی سر و کار دارند؛ سیاست‌های کلی دولت جدید را می‌شناسند و زبانش را می‌فهمند.
همین مسئله موجب می‌شود آنچه در تب و تاب انتخابات به‌عنوان مطالبات و خواسته‌ها از رئیس‌جمهور بعدی در میان مردم عنوان می‌شد، حالا شکل جدی‌تر و عقلانی‌تری به خود بگیرد. فعالان صنعت حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادی کشور و حوزه‌ای تاثیرگذار در تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز این روزها، هم‌صدا با دیگر بخش‌های اقتصادی و صنعتی کشور، بدشان نمی‌آید نمایی کلی از خواسته‌های خود را مشخص کرده و برای سرعت بخشیدن به روند اقدامات اجرایی دولت در حوزه ریلی، پیشنهادهایی به دولت ارائه دهند. بررسی «گسترش تجارت» نشان می‌دهد اهمیت دادن به جایگاه مادی و معنوی نیروی انسانی، یکی از مطالبه‌های جدی فعالان حمل‌ونقل ریلی از دولت دوازدهم است. آنها همچنین بر لزوم افزایش سرعت قطارها در کشور از یک سو و نوسازی ناوگان ریلی از سوی دیگر، برای رونق بخشیدن به حمل‌ونقل ریلی تاکید دارند.
سخن گزافی نیست اگر بگوییم دولت یازدهم، ریلی‌ترین دولت ایران بعد از انقلاب بوده است، کافی است نگاهی به اقدامات اثرگذار راه‌آهن در این حوزه در ۴سال گذشته بیندازیم. توسعه خطوط ریلی بین شهری و حومه‌ای، نوسازی ناوگان، توسعه فناوری ریلی در خطوط و بومی کردن آن در کشور و تلاش برای اصلاح جانمایی نادرست ایستگاه‌های قطار برخی از مهم‌ترین اقدامات وزارت راه و شهرسازی و راه‌آهن دولت یازدهم در رونق حمل‌ونقل ریلی کشور بوده است. با وجود این اقدامات، کارشناسان ریلی همچنان برخی اقدامات را ناکافی دانسته و پیشنهادهایی برای دولت دوازدهم به منظور سرعت گرفتن توسعه ریلی کشور دارند.
حسین سلیمیان‌ریزی، کارشناس حمل‌ونقل ریلی در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» با تاکید بر اهمیت نیروی انسانی در صنعت حمل‌ونقل ریلی، معتقد است یکی از مهم‌ترین اولویت‌های راه‌آهن کشور در دولت دوازدهم می‌تواند ساماندهی وضعیت مالی و جایگاه شغلی نیروی‌انسانی باشد. به گفته او هرچند سال‌های اخیر نگاه به نیروی انسانی در راه‌آهن بهبودیافته و نیروی کار صنعت ریلی نسبت به گذشته جایگاه بهتری پیدا کرده، با این حال تداوم ارتقای وضعیت این حلقه مهم از زنجیره صنایع ریلی، نباید از نگاه دولت جدید دور بماند.
از سوی دیگر به گفته او، در راستای افزایش توان فنی و عملیاتی نیروی انسانی و استفاده بهینه از ظرفیت‌های این بخش، مسئله آموزش در راه‌آهن باید جدی‌تر گرفته شده و در دولت دوازدهم، گام‌های اساسی در این زمینه برداشته شود. او در این زمینه می‌گوید: توجه جدی به مسئله آموزش در راه‌آهن به‌ویژه برای نیروهای مستقر در طول خط و نیروهای عملیاتی در تمامی مشاغل حوزه سیر و حرکت، باید در دستور کار قرار گیرد. همچنین لازم است برنامه‌ریزی‌های مطلوبی برای آموزش نیروهای بخش خط و سازه‌های فنی، ناوگان، ارتباطات و علائم الکتریکی از سوی مسئولان راه‌آهن در دولت دوازدهم انجام شود.
این کارشناس در بیان پروژه‌های ریلی اولویت‌دار در کشور که باید در اولویت نخست راه‌آهن در دولت دوازدهم قرار گیرد، توضیح می‌دهد: پروژه برقی کردن خط‌آهن تهران- مشهد همراه با افزایش سرعت محور تا ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت که سال‌هاست در دستور کار قرار دارد، باید در اولویت باشد. البته در دولت یازدهم گام‌های ابتدایی در این زمینه برداشته شد و برقی‌سازی مسیر کلید خورد، اما هنوز پروژه پیشرفت قابل‌توجهی نداشته است. راه‌اندازی قطار پرسرعت تهران- اصفهان با سرعت ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت، پروژه مهم دیگری است که سلیمیان‌ریزی بر لزوم پیگیری آن از سوی دولت دوازدهم تاکید می‌کند. این پروژه نیز جزو پروژه‌هایی است که در دولت یازدهم بسیار بر اهمیت آن تاکید شد اما به دلیل مشکلات مالی و فاینانس، دولت یازدهم نتوانست به وعده‌های خود در زمینه پیشبرد آن، عمل کند. این کارشناس حمل‌ونقل ریلی، معتقد است یکی دیگر از پروژه‌های مهم حمل‌ونقل ریلی کشور درحال‌حاضر، افزایش سرعت پروژه خط‌آهن اصفهان- اهواز است. به گفته او، با توجه به نقش مهم این پروژه در افزایش توان مسافرتی راه آهن در مرکز و جنوب کشور، هم کار مطالعات و هم اجرای این پروژه باید در دولت دوازدهم، با سرعت بیشتری دنبال شود. وی اتصال مناطق غربی کشور به راه‌آهن را از پروژه‌های اولویت‌دار دولت دوازدهم می‌داند. در دولت یازدهم گام‌های مهمی در اتصال استان‌های غربی کشور به خط‌آهن برداشته شد و به‌تازگی، شاهد رسیدن خط ریلی به استان همدان بودیم. علاوه بر این، آنطور که مسئولان وزارت راه و شهرسازی وعده داده‌اند، تا پایان تابستان، خط آهن به کرمانشاه نیز خواهد رسید. از نظر سلیمیان‌ریزی، در این زمینه تکمیل محورهای تهران- همدان- سنندج و تهران-سمنگان- ملایر-کرمانشاه، باید در اولویت باشد.
این کارشناس حمل‌ونقل ریلی، با اشاره به تلاش دولت یازدهم برای توسعه خطوط ریلی حومه‌ای، بر ضرورت توسعه بیشتر این خطوط، به‌ویژه در استان تهران تاکید می‌کند. وی با اشاره به اهمیت وجود سامانه‌های حمل‌ونقل یکپارچه برای تسهیل دسترسی مردم به شیوه‌های مختلف حمل‌ونقل می‌افزاید: پیشنهاد می‌دهم در صورت امکان، اتصال خطوط راه‌آهن و مترو در شهرهای پرجمعیت کشور در اولویت برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی قرار گیرد. مسئله‌ای که سلیمیان‌ریزی به آن اشاره می‌کند پیش‌تر نیز مورد تاکید وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم بوده و در برخی شهرها از جمله تهران، اقداماتی در این زمینه انجام شده است.
لزوم جذابیت‌بخشی به حمل‌ونقل ریلی
اگرچه در دولت یازدهم، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران تلاش کرد گام‌هایی برای رسیدگی به وضعیت نیروی‌انسانی این بخش بردارد، اما به نظر می‌رسد اقدامات انجام‌شده کافی نبوده و هنوز رضایت نیروی کار فعال در این حوزه جلب نشده است. این را از سخنان کارشناسان حمل‌ونقل ریلی کشور می‌توان فهمید که در بیان اولویت‌های ریلی دولت دوازدهم، بیش از هر چیز بر لزوم توجه به نیروی انسانی تاکید می‌کنند.
سیامک غفوری‌فرد، یکی دیگر از کارشناسان حمل‌ونقل ریلی کشورمان نیز هم‌صدا با سلیمیان‌ریزی، با تاکید بر لزوم توجه دولت به نیروی انسانی صنعت ریلی، به «گسترش تجارت» می‌گوید: نیروی انسانی راه‌آهن به‌ویژه نیروهای شرکتی نیازمند حمایت و ایجاد انگیزه از سوی مدیران صنعت ریلی هستند. این انگیزه را می‌توان به وسیله انعقاد قراردادهای آینده‌دار و باثبات ایجاد کرد. این کارشناس با انتقاد از وجود انحصار در بخشی از نیروی انسانی راه‌آهن کشور، معتقد است رهایی از این مشکل، نیازمند آن است که در دولت دوازدهم، انتصاب‌ها در صنعت حمل‌ونقل ریلی بر مبنای اصول علمی و واقع‌بینانه باشد.
ساماندهی نظام مالی راه‌آهن نیز نکته دیگری است که غفوری‌فرد به‌عنوان یکی از اولویت‌های ریلی راه‌آهن در دولت دوازدهم به آن اشاره کرده و معتقد است با این اقدام، بخشی از مشکلات مالی و اعتباری پروژه‌های ریلی و نیز مشکلات مالی موجود در بخش نیروی‌انسانی راه‌آهن برطرف خواهد شد.
این کارشناس با تاکید بر لزوم ایجاد رقابت بین شرکت‌های ایرانی و خارجی در واگذاری پروژه‌ها و تولید واگن، یادآوری می‌کند: اگر دولت دوازدهم بتواند در ادامه روند فعالیت دولت یازدهم، برای رقابت بخش خصوصی داخلی و خارجی بسترسازی کند، این اقدام کمک قابل‌توجهی به رونق کسب‌وکارهای ریلی و نیز حمل‌ونقل ریلی کشور خواهد کرد.
غفوری‌فرد با اشاره به تلاش دولت یازدهم برای افزایش سرعت قطار در برخی مسیرها، معتقد است با توجه به اینکه افزایش سرعت، موجب جذابیت‌بخشی به حمل‌ونقل ریلی می‌شود، دولت دوازدهم نباید دست از تلاش در این زمینه بردارد و تا جایی که می‌تواند، برای افزایش سرعت حمل‌ونقل ریلی کشور تلاش کند. در کنار سرعت، مسئله دیگری که می‌تواند در ایجاد جذابیت عمومی در حمل‌ونقل عمومی موثر باشد، استفاده از ناوگان نو و دارای سن پایین است. غفوری‌فرد با اشاره به این نکته، یادآوری می‌کند: روند نوسازی ناوگان ریلی در دولت یازدهم تا اندازه‌ای پیگیری شد، اما هنوز در این زمینه به وضعیت مطلوب نرسیده‌ایم و جا دارد راه‌آهن در دولت دوازدهم، مسئله نوسازی ناوگان به‌ویژه در بخش مسافری را در اولویت کاری خود قرار دهد.
سخن پایانی و چند پیشنهاد
آنطور که از سخن کارشناسان برمی‌آید، دولت یازدهم اقدامات موثری را در صنعت حمل‌ونقل ریلی کلید زده است، با این حال هنوز بسیاری از این اقدامات نیازمند پیگیری و مطالبه‌گری است تا به سرانجام مطلوب برسد. بر همین اساس می‌توان بخشی از پیشنهادهای کارشناسان به دولت دوازدهم در زمینه اولویت‌های حوزه حمل‌ونقل ریلی را در این بندها خلاصه کرد:
۱- توجه بیشتر به حقوق مادی و جایگاه شغلی نیروی‌انسانی به‌عنوان حلقه‌ای مهم از زنجیره صنایع ریلی کشور؛
۲- استفاده از افراد با تجربه و دارای دانش تخصصی در انتخاب مدیران صنعت ریلی و پرهیز از انحصارگرایی در این زمینه؛
۳- در دستور کار قراردادن آموزش مداوم نیروی انسانی برای بروزرسانی دانش فنی و استفاده بهینه از ظرفیت نیروی انسانی؛
۴- توجه جدی به افزایش سرعت خطوط ریلی و نوسازی ناوگان به‌عنوان دو عامل مهم در جذابیت بخشی به حمل‌ونقل ریلی؛
۵- پیگیری و به نتیجه رساندن اقدامات دولت یازدهم در زمینه حمل‌ونقل ریلی حومه‌ای و تلاش برای اتصال این خطوط به خطوط مترو در شهرهای بزرگ؛
۶- ایجاد رقابت میان شرکت‌های داخلی و خارجی در واگذاری پروژه‌های ریلی به بخش خصوصی.
