حرکت کند قطار حومه‌ای در اصفهان
با گذشت بیش از یک سال از امضای قرارداد این پروژه، هنوز حتی کلنگ آن هم به زمین نخورده است!
اگر کارها خوب و بر اساس برنامه‌ریزی پیش رفته بود، تا پایان امسال باید سوت نخستین قطار حومه‌ای استان اصفهان در شهرستان نجف‌آباد می‌پیچید و مردم را در مسیر اصفهان- نجف‌آباد و برعکس، جابه‌جا می‌کرد اما آنطور که شواهد نشان می‌دهد، حالا حالاها باید در انتظار بهره‌برداری از این پروژه باشیم؛ به نظر می‌رسد با گذشت بیش از یک سال از امضای قرارداد این پروژه، هنوز حتی کلنگ آن هم به زمین نخورده است!
به گزارش گسترش تجارت، در راستای اجرای سیاست‌های وزارت راه و شهرسازی مبنی بر توسعه راه‌آهن حومه‌ای در کشور، قرارداد ساخت نخستین قطار حومه‌ای استان اصفهان در مسیر نجف‌آباد-اصفهان، در آخرین روزهای دی ۹۴ بین مدیرعامل راه‌آهن کشور، شهرداری اصفهان و شهرداری شهرستان نجف‌آباد به امضا رسید.
بر اساس اعلام مسئولان، قرار است تامین هزینه و ساخت این پروژه در مسیر ۳۰ کیلومتری اصفهان تا نجف‌آباد، به طور مشارکتی از سوی شرکت راه‌آهن و شهرداری‌های مسیر، با تولی‌گری شهرستان خاستگاه قطار حومه‌ای یعنی نجف‌آباد انجام شود.
براساس آنچه درباره نوع قرارداد ساخت قطار نجف‌آباداصفهان گفته‌اند، این قرارداد مدل جدیدی از پروژه‌های قطار حومه‌ای است. بر اساس این قرارداد، برای نخستین‌بار ساخت و راه‌اندازی خط‌آهن با همکاری شرکت راه‌آهن و شهرداری مبدا و شهرداری‌های مسیر انجام می‌شود.
در این روش، بخشی از هزینه‌ها که در حیطه وظایف شهرداری‌هاست از سوی شهرداری تامین خواهد شد؛ مانند هزینه‌های تملک زمین، ساخت ایستگاه‌ها، استفاده از بخش‌های تجاری و... شرکت راه‌آهن نیز باید کار روسازی، ایجاد علائم و ارتباطات، تامین ناوگان، تعمیرات و نگهداری و سایر کارهای فنی و تخصصی را برعهده بگیرد.
اگرچه گفته شده بود ساخت و راه‌اندازی این قطار قرار است در مدت ۳ سال انجام شود، اما به نظر می‌رسد روند کارها در این پروژه، کندتر از آن است که در زمان اعلام شده، ساخت آن به سرانجام
برسد.
صدور مجوز پروژه؛ یک سال بعد از امضای قرارداد
اجرای هر نوع پروژه حمل‌ونقلی در کشور نیازمند داشتن مصوبه شورای‌عالی ترافیک است تا بعد از صدور این مجوز، شهرداری‌ها بتوانند پیمانکار انتخاب کرده و کار را کلید بزنند. تاخیر در صدور همین مجوز، از جمله دلایل کند شدن روند ساخت و راه‌اندازی قطار حومه‌ای نجف‌آباد عنوان می‌شود. اگرچه قرارداد ساخت و راه‌اندازی این پروژه در دی ۹۴ بسته شد، اما شهرداری و شورای شهر نجف‌آباد، بعد از یک سال پیگیری، در بهمن ۹۵ موفق شدند مجوز این پروژه را از شورای‌عالی ترافیک کشور بگیرند.
آنطور که مسعود منتظری، شهردار نجف‌آباد می‌گوید، علت طول کشیدن روند صدور مجوز این پروژه، برخی تصورات منفی درباره آن بوده که پروژه را پیشاپیش، غیرعملیاتی اعلام می‌کردند.
منتظری در این زمینه به ایرنا گفت: در شرایطی که برخی، پروژه قطار حومه‌ای نجف‌آباد- اصفهان را شکست‌خورده، غیرعملیاتی و تبلیغاتی می‌دانستند، درجلسه شورای‌عالی ترافیک کشور، اجرای این طرح بزرگ بعد از رایزنی‌های گسترده و لحاظ شدن جوانب قانونی مختلف، تصویب شد و این پروژه، مجوزهای قانونی مورد نیاز را دریافت کرد.
آنطور که شهردار نجف‌آباد گفته است، این پروژه با مشارکت بخش خصوصی، شهرداری‌های نجف‌آباد، اصفهان و سایر شهرداری‌های مسیر انجام خواهد شد.
آخرین وضعیت پروژه
براساس آنچه در قرارداد ساخت نخستین قطار حومه‌ای استان اصفهان آمده است، کار زیرسازی پروژه بر عهده شهرداری‌های مسیر و وظیفه شرکت راه‌آهن در این پروژه، روسازی، امور فنی و تامین ناوگان است.
شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده اگر شهرداری‌های مسیر در پروژه قطار حومه‌ای اصفهان، بتوانند به موقع کار زیرسازی را انجام دهند، این شرکت نیز آمادگی کامل برای انجام تعهدات خود در زمینه روسازی و تامین ناوگان و بهره‌برداری را دارد. وقتی آخرین وضعیت این خط‌آهن حومه‌ای را از مدیرکل راه‌آهن استان اصفهان پیگیری کردیم؛ او نیز چنین پاسخی داد.
بر اساس آنچه حسن ماسوری در پاسخ کوتاهی به «گسترش تجارت» گفت، همه مقدمات کار این پروژه از سوی اداره کل راه‌آهن استان اصفهان فراهم شده و اکنون، نوبت شهرداری نجف‌آباد است که زیرساخت‌های لازم را آماده کند تا کارهای روساختی و تامین واگن در این مسیر ریلی، از سوی شرکت راه‌آهن دنبال شود.
به گفته مدیرکل راه‌آهن اصفهان، راه‌آهن اصفهان آمادگی کامل برای ادای سهم خود در این پروژه را دارد، اما در انتظار تامین زیرساخت‌ها از سوی شهرداری نجف‌آباد است.
او اضافه کرد: هنوز از اینکه شهرداری نجف‌آباد در تامین زیرساخت‌ها، در چه مرحله‌ای است مطلع نشده‌ایم و تاکنون هیچ توضیحی درباره آخرین وضعیت این پروژه به راه‌آهن اصفهان داده نشده است.
بر اساس سخن ماسوری، ۵۰ درصد اعتبار مورد نیاز این پروژه از سوی شهرداری‌های نجف‌آباد و اصفهان و ۵۰ درصد دیگر از سوی اداره کل راه‌آهن استان اصفهان تامین خواهد شد.
مسئولان در ابتدای کار، هزینه‌های ساخت و اجرای این پروژه را حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان برآورده کرده بودند اما با گذشت بیش از یک سال، به نظر می‌رسد باید در انتظار صرف هزینه‌های بالاتری برای اجرای آن باشیم.
بر اساس مطالعات اولیه این پروژه، قطار حومه‌ای نجف‌آباد- اصفهان در سال نخست راه‌اندازی، ۶۰ هزار مسافر در روز جابه‌جا خواهد کرد و این حجم بالای جابه‌جایی، نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا، تلفات تصادفات و ترافیک خواهد داشت.
الگوی جدید ساخت مشارکتی راه‌آهن
در کشور ما متولی مترو و قطارهای شهری شهرداری‌ها و متولی حمل‌ونقل ریلی برون‌شهری یعنی قطارهای مسافری، شرکت راه‌آهن است اما این انتقاد نسبت به مدیریت حمل‌ونقل ریلی وجود دارد که برای ایجاد حلقه اتصال بین این دو شیوه، یعنی برای توسعه قطارهای حومه‌ای، متولی مشخصی وجود ندارد و به همین دلیل، راه‌اندازی این قطارها هم در حوزه ساخت و هم در حوزه بهره‌برداری با مشکلاتی روبه‌رو است.
آنطور که مسئولان راه‌آهن می‌گویند، تفکر اشتباهی که در گذشته مانع رونق قطارهای حومه‌ای در کشور شده، این است که کلانشهرها باید خاستگاه و مسئول اجرای قطارهای حومه‌ای باشند این در حالی است که به طور معمول، شهرداری شهرهای اقماری، بیشتر به ایجاد قطارهای حومه‌ای و تسهیل در تردد به کلانشهرها، تمایل دارند و در مقابل، کلانشهرها انگیزه کمتری برای اجرای این پروژه‌ها دارند.
بر همین اساس، مدیران راه‌آهن و مسئولان اجرای پروژه قطار حومه‌ای نجف‌آباد معتقدند اجرای قطار حومه‌ای نجف‌آباد- اصفهان با مشارکت شهرداری‌ها و شرکت راه‌آهن، در صورت موفقیت، می‌تواند به عنوان مدلی جدید در زمینه ساخت مشارکتی قطارهای حومه‌ای، در راه‌اندازی این خطوط در دیگر استان‌ها، به شکل الگو مورد استفاده قرار گیرد.
البته به نظر می‌رسد کند شدن روند اجرای پروژه قطار حومه‌ای نجف‌آباد- اصفهان، مسئولان را از این هدف دور کرده است.
در واقع ابراز بی‌اطلاعی مدیرکل راه‌آهن اصفهان درباره وضعیت زیرساخت‌های پروژه که باید از سوی شهرداری نجف‌آباد تامین می‌شد، نشان می‌دهد همکاری لازم در این پروژه مشارکتی، میان نهاده‌های دست‌اندرکار در پروژه وجود ندارد و احتمال اینکه مسئولان بتوانند نتیجه مطلوب را درزمینه الگوسازی از این پروژه بگیرند، پایین است.
