پیشینه ۲۵۰۰ ساله راهسازی ایرانیان
ایران نخستین مسیر قابل اطمینان حمل‌ونقل است که در قرن پنجم قبل از میلاد و در سرزمین پارس ازسوی داریوش اول هخامنشی ظاهر شد.
خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نوشت: ایران نخستین مسیر قابل اطمینان حمل‌ونقل است که در قرن پنجم قبل از میلاد و در سرزمین پارس ازسوی داریوش اول هخامنشی ظاهر شد.
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، این گزارش می‌افزاید: علت ساخت مسیر حمل‌ونقل در آن دوران تامین ارتباط باثبات بین مناطق دورافتاده امپراتوری ایران (پارس) بود. در ادامه آمده است: هدف این بود که باسرعت بتوان حکومت مرکزی را از اوضاع و احوال نقاط مختلف باخبر کرد، فرمان پادشاه به حاکمان مناطق رسانده شود و جابه‌جایی نیروها انجام گیرد. اسپوتنیک نوشته است: جاده‌های شاهی از طریق سربازان محافظت می‌شد و هر نوع جنایتی (تخریب و آسیب زدن) نیز مجازات‌های سنگینی داشت. رسانه روسی همچنین افزوده است: شاه عباس (صفوی) نیز توجه خاصی به ساخت جاده‌ها داشت و زمان وی ۴۰۰ کیلومتر راه از استرآباد تا مازندران ساخته شد و سپس مرحله مهم در تاریخ حمل‌ونقل ایران مبارزه برسر ساخت خطوط راه‌آهن بود. در ادامه گزارش آمده است: خطوط راه‌آهن ایران در قرن ۱۹ توسعه یافت که با مقابله روسیه و بریتانیا بر سر گسترش نفوذ خود مرتبط بود.
سال ۱۸۹۰ قرارداد روسیه-ایران درباره راه‌آهن امضا شد که این کشور را از ساخت آن تا ۱۰ سال بازمی‌داشت و سال ۱۹۰۰ هم برای ۱۰ سال دیگر تمدید شد، اما با وجود این، نخستین تلاش در دهه ۸۰ قرن ۱۹ عملی شد و سال ۱۸۸۸ خط کوتاه راه‌آهن تهران و آرامگاه شاه عبدالعظیم (۹ کیلومتر) کشیده شد. در گزارش اسپوتنیک همچنین آمده است: راه‌آهن روسیه تزاری نخستین خط ریلی قابل توجه را سال ۱۹۱۵ بین جلفا و تبریز به طول ۱۴۸ کیلومتر ساخت که از مرز ایران عبور کرده و به شبکه راه‌آهن روسیه متصل می‌شد و طبق استاندارد چرخ‌های روسی ۱۵۲۴ میلی‌متری به بهره‌برداری رسید. اسپوتنیک در ادامه نوشت: پس از گذشت سال‌ها و توسعه راه‌آهن سراسری ایران، موضوع برقی‌سازی خطوط راه‌آهن مطرح شد که روسیه نیز در این برنامه شرکت دارد. زمان دیدار حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران با ولادیمیر پوتین همتای روس در کاخ کرملین (هشتم فروردین ۱۳۹۶) قرارداد برقی کردن خط راه‌آهن گرمسار-اینچه برون (از سمنان تا گلستان) امضا شد که در کناره‌های جنوبی دریای خزر واقع است.
این خط آهن از مازندران می‌گذرد و ایران را به ترکمنستان و سپس قزاقستان متصل می‌کند. به نوشته رسانه روسی، برقی‌سازی این مسیر به کاهش سطح آلودگی صوتی و هوا، کم شدن مصرف سوخت و بروز حوادث کمک خواهد کرد و همچنین سبب رشد دو برابری حمل کالا تا ۷/ ۵ میلیون تن در سال خواهد شد. مسیر گرمسار تا اینچه برون دومین مسیر برقی راه‌آهن ایران خواهد بود و نخستین پروژه ۴۰ سال پیش در تبریز ساخته شد. سازمان راه‌آهن روسیه اعلام کرده، ارزش قرارداد برقی شدن خط جدید 1/ 2 میلیارد یورو است و روسیه برای اجرای این پروژه وام می‌دهد. اسپوتنیک در ادامه نوشته است: از ۴۹۵ کیلومتر این طرح، ۲۰۳ کیلومتر کوهستانی است و ساخت ۳۲ ایستگاه، ۹۵ تونل، هفت مرکز نگهبانی، ۱۱ پست برش، 6 واحد ارتباط خطوط و همچنین ساختمان خدمات‌رسانی در نظر گرفته شده که در برآوردهای اولیه زمان اجرای آن ۳۶ ماهه است.
به نوشته اسپوتنیک، شرکت هلدینگ راه‌آهن دولتی روسیه در این باره اعلام کرده است، ۱۱۷ شرکت تابع که عضو این گروه هستند، ۲۵ درصد کل سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در روسیه را در بر می‌گیرند. بنا به اعلام این شرکت، راه‌آهن روسیه به طول ۸۵ هزار کیلومتر که ۴۰ هزار کیلومتر آن برقی است، ۴۵ درصد حجم گردش کالا و ۲۶ درصد کل مسافر کشور را در بر می‌گیرد و در ۴۰ کشور جهان هم دفتر نمایندگی دارد. مقام روسی در ادامه همچنین تصریح کرد که طرح گرمسار-اینچه برون برای مسکو مهم است و ماه ژوئن سال گذشته نیز بر فعال شدن اپراتور پشتیبانی روسیه در راهگذر شمال-جنوب تاکید شد که نتیجه آن حمل موفقیت‌آمیز بار از هندوستان به روسیه از طریق راه‌آهن ایران بود. «بدون شک یکی از راه‌ها‌ی دستیابی برای بهره‌برداری از گذرگاه شمال-جنوب، راه‌اندازی راه‌آهن قزوین-رشت-آستارا است که اهمیت قابل توجهی برای روسیه دارد.»
اسپوتنیک همچنین ادامه داده است: یوسف گران پاشا مدیرکل راه‌آهن شمال ایران در روسیه درباره همکاری ایران و روسیه اعلام کرد که بانک روسی وام یک میلیارد یورویی را برای برقی‌سازی ۵۰۰ کیلومتر مسیر راه‌آهن در شمال به تهران اعطا می‌کند. رسانه روسی ادامه داده است: به گفته وی، اجرای این برنامه زود آغاز می‌شود و سه سال ادامه خواهد داشت. «گران پاشا نام بانک روسی را نگفت ولی اظهار کرد که با اجرایی شدن قرارداد، میزان حمل بار تا سه برابر افزایش خواهد یافت و به حدود هفت میلیون تن در سال می‌رسد.» وی گفت: در زمان حاضر، راه‌آهن شمال هم از طریق مرز خشکی اینچه برون و هم از طریق بندر امیرآباد به کشورهای آسیای میانه متصل است. نظری مدیرکل دفتر راه‌آهن ایران هم گفته که ما حدود پنج میلیارد یورو وام روسیه به جمهوری اسلامی ایران را داشتیم که موافقت‌نامه آن امضا شده و قابل اقدام است.
وزارت نیرو هم با استفاده از این وام کار می‌کند و همچنین 2/ 1 میلیارد یورو به راه‌آهن ایران برای برقی کردن محور گرمسار-اینچه‌برون اختصاص می‌یابد. وی درباره گسترش این طرح‌ها به دیگر بخش‌های ریلی نیز به اسپوتنیک گفته، «مذاکرات خوبی با کشور روسیه داریم. زمانی که محور تبریز-آذرشهر را با روس‌ها مذاکره می‌کردیم، هر دو طرف اعتقاد داشتیم به اصطلاح این (پروژه) «پایلوت» پروژه‌های برقی‌سازی خواهد بود و این امر محقق شد.» رسانه روسی در پایان به نقل از وی نوشته است: ما امروز با همان «پایلوت» ۵۰ کیلومتری به «پایلوت» بیش از ۶۰۰ کیلومتر رسیدیم. مذاکراتی با راه‌آهن روسیه در این زمینه داریم و امیدواریم پروژه گرمسار-اینچه برون اجرایی شود. اگر چنین رویدادی رخ دهد، پروژه‌های برقی‌سازی ما از پیش تعیین شده و روشن است و در این زمینه هم مذاکرات به اصطلاح مقدماتی با مسوولان مرتبط روسی داریم. ما به این توانمندی مسکو امیدواریم که حتی به صورت «فاینانس» بتوانیم در ایران استفاده کنیم.
