درس‌هایی از توسعه ریلی هندوستان
عملیات اجرایی طرح ساخت راه‌آهن پرسرعت ۵۰۸ کیلومتری بمبئی- احمدآباد که قرار است از فناوری قطارهای پیشرفته شینکانسن ژاپن بهره ببرد، (سپتامبر ۲۰۱۷) (شهریور ۹۶) به‌طور رسمی با حضور نخست‌وزیران هند و ژاپن به‌عنوان نخستین قطار پرسرعت کشور هند آغاز شد.
عملیات اجرایی طرح ساخت راه‌آهن پرسرعت ۵۰۸ کیلومتری بمبئی- احمدآباد که قرار است از فناوری قطارهای پیشرفته شینکانسن ژاپن بهره ببرد، (سپتامبر ۲۰۱۷) (شهریور ۹۶) به‌طور رسمی با حضور نخست‌وزیران هند و ژاپن به‌عنوان نخستین قطار پرسرعت کشور هند آغاز شد.
این مسیر که بیشتر آن در ارتفاع ساخته می‌شود، شامل ۲۱ کیلومتر تونل در بخش شمالی بمبئی و ۷ کیلومتر تونل زیردریایی خواهد بود که با سرعت طراحی ۳۵۰ و سرعت عملیاتی ۳۲۰ کیلومتر در ساعت به بهره‌برداری خواهد رسید. ایستگاه شهر بمبئی به‌صورت زیرزمینی و تعدادی از ایستگاه‌های مسیر در ارتفاع ساخته می‌شوند. این طرح در سال ۱۴۰۲ (۲۰۲۳م) به بهره‌برداری خواهد رسید، اما دولت هند همه تلاشش را خواهد کرد که در سال ۱۴۰۱ (۲۰۲۲م) و همزمان با جشن ۷۵ سالگی استقلال هندوستان به بهره‌برداری برسد.
مجموع هزینه‌های این طرح ۱۰۸۰میلیارد روپیه (حدود ۱۷ میلیارد دلار با در نظر گرفتن متوسط ۳۴ میلیون دلار برای ساخت هر کیلومتر خط با ناوگان) پیش‌بینی می‌شود که از این رقم ۵۰ میلیارد روپیه مربوط به ۲۵ قطار شینکانسن ۱۰ واگنه (حدود ۷۷۰ میلیون دلار؛ با در نظر گفته ۳۱ میلیون دلار برای هر قطار) است. از کل هزینه طرح ۸۱ درصد آن فاینانس کم‌بهره (کمتر از یک درصد در سال) دولت ژاپن و دوره بازپرداخت طرح، ۵۰ ساله و با ۱۵ سال دوره تنفس پیش‌بینی شده است.
این طرح حدود ۲۰ هزار نفر اشتغال مستقیم خواهد داشت. حدود ۴ هزار نفر نیروی عملیاتی و تعمیراتی در این طرح آموزش خواهند دید. برای اجرای این طرح حدود ۳۰۰ کارمند رسمی راه‌آهن هند در ژاپن آموزش می‌بینند. همچنین در جریان اجرای این طرح، سالانه ۲۰ نفر از راه‌آهن هند با بورسیه کامل دولت ژاپن دوره ارشد را در دانشگاه‌های ژاپن می‌گذرانند. این طرح از سوی شرکت راه‌آهن ملی قطارهای پرسرعت وابسته به وزارت راه‌آهن هند اجرا می‌شود. درواقع در این زمینه شرکتی مستقل از ساختار فعلی راه‌آهن ایجاد شده است.
نکته قابل تامل این است که کشور هند براساس پیش‌بینی‌های مراجع بین‌المللی تا ۲ تا ۳ دهه آینده، دست‌کم رتبه سوم اقتصاد دنیا را به‌دست خواهد آورد. با جمعیتی ۳/۱ میلیارد نفری، این کشور به‌طور قطع اولویت‌های به‌ظاهر از نان شب واجب‌تری هم برای مردمش داشته است.
این کشور می‌توانست از منابع محدود خود برای دادن یارانه مستقیم استفاده کند (با ۸۰ میلیارد دلار پرداخت یارانه از سال ۸۹ تاکنون در ایران مقایسه کنید). می‌توانست همین راه‌آهن فعلی را که از فناوری نسل گذشته استفاده می‌کند، توسعه دهد (با طرح برقی‌کردن قطار تهران- مشهد با سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت مقایسه کنید).
دولتمردان هند آینده فناوری را با آینده اقتصادشان گره زده‌اند. آنها امروز باوجود همه مشکلات ناشی از فقر و جمعیت زیاد، به‌دنبال توسعه دانش و گسترس شرکت‌های دانش‌بنیان هستند. نیروی‌انسانی را با منابع کشورهایی مانند ژاپن به‌گونه‌ای ارتقا می‌دهند که برای اقتصاد پرچالش آینده آماده شوند. امروز هندوستان به لطف این تحولات، بزرگترین دریافت‌کننده برون‌سپاری‌ها از سراسر دنیاست.
البته این نتایج با کنار هم قرار گرفتن ۳عامل به‌دست آمده است:
۱- درک درست دولتمردان آن کشور از تغییرات محیطی (اینکه حرکت در مرز دانش و توسعه فناوری‌های روز دنیا پیش‌نیاز ورود به باشگاه توسعه‌یافتگی است.)
۲- مدیریت اجرای طرح‌های توسعه براساس استانداردهای بین‌المللی (راه‌اندازی ۵ ساله این طرح را با حدود بیش از یک دهه که از طرح راه‌آهن نیمه‌سریع تهران- اصفهان گذشته و هنوز به بهره‌برداری نرسیده است، مقایسه کنید)
۳- تعامل مثبت با فضای بین‌المللی.
مجید بابایی - پژوهشگر فناوری و حمل‌ونقل
