◄ ساخت کل مسیر شلمچه ـ عراق از سوی ایران
دی‌ماه ۱۳۹۳ بود که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی و باقر جبرالزبیدی، وزیر وقت حمل‌ونقل عراق در دیداری مشترک، درباره امکان اتصال ریلی دو کشور در مرز شلمچه مذاکره و در این زمینه یادداشت تفاهم امضا کردند.
نگار میرکریمی: دی‌ماه ۱۳۹۳ بود که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی و باقر جبرالزبیدی، وزیر وقت حمل‌ونقل عراق در دیداری مشترک، درباره امکان اتصال ریلی دو کشور در مرز شلمچه مذاکره و در این زمینه یادداشت تفاهم امضا کردند.
با توجه به تقاضای بالای مردم برای سفر به عراق، موضوع اتصال ریلی ایران و عراق خیلی زود به وعده‌ای تبدیل شد که بارها از سوی رئیس‌جمهور و سایر مسئولان داده شده، اما هنوز خبری از تحقق آن نیست و نیاز به این خط ریلی در ایام اربعین به خوبی حس می‌شود؛ زیرا اگر این خط ریلی آغاز به کار کند، بخش زیادی از حمل‌ونقل جاده‌ای به ریل منتقل می‌شود و از امنیت بیشتری هم برخوردار است.
اکنون تقریباً سه سال از اعلام آمادگی دو کشور ایران و عراق برای اتصال ریلی در مرز مشترک می‌گذرد، اما آن‌طور که از سخنان مسئولان ایرانی برمی‌آید، با وجود اعلام آمادگی کشورمان برای انجام سهم خود در این پروژه ریلی، برداشته نشدن گام عملی از سوی کشور عراق، عامل اصلی روی زمین‌ماندن اتصال ریلی بین دو کشور است. اتصال ریلی ایران و عراق در توسعه ترانزیت ریلی کالا از چین تا روسیه با محوریت ایران اثرگذار خواهد بود.
اما گویا خبرهای خوبی در راه است. هفته گذشته، سعید رسولی، عضو هیئت‌مدیره راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، در گفتگویی بیان کرد که برای اتصال ریلی مرز شلمچه به بصره نیاز است که یک پل و یک قطعه ریلی حدود ۳۲ کیلومتری ساخته شود که مقدمات عقد قرارداد آن در دست اقدام است. او خبر داد که برای عقد قرارداد به منظور ساخت این پل و خط آهن ۳۲ کیلومتری، مذاکراتی با بنیاد مستضعفان صورت گرفته و این نهاد پیشنهادی برای انجام آن ارائه کرده است.
آیا مشکلات مالی حل می‌شود؟
بحث مالی از نکات اصلی به‌تعویق‌افتادن این طرح بوده است. پیش‌تر، محمد سیاوشی، مدیرعامل شرکت توسعه بازرگانی پیشتاز وابسته به راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، در گفتگویی درباره آخرین وضعیت اتصال ریلی ایران ـ عراق بیان کرده بود که در واقع این همان چیزی است که در همه سال‌های گذشته از تفاهم دو کشور در این زمینه گفته شده، اما در عمل، اقدامی انجام نشده و در آخرین مذاکره‌های رسمی دو کشور در این زمینه، تأمین نشدن منابع مالی مانع اصلی پروژه بیان شده است.
در خرداد سال جاری، در دیدار عباس آخوندی با کاظم فنجان‌الحمامی، وزیر حمل‌ونقل عراق، درباره سرنوشت این اتصال ریلی گفتگو شد و آخوندی اعلام کرد این پروژه به دلیل مسائل مالی متوقف شده است.
او تأکید کرد اگر پیشنهاد مالی مناسبی درباره این پروژه از سوی کشور عراق مطرح شود، ایران آمادگی ادامه اجرای پروژه را دارد. در این دیدار، طرف عراقی اعلام کرد در شرایط فعلی قادر به تأمین مالی این پروژه نیست، اما در صورت تأمین مالی از سوی ایران، حاضر به تسویه‌حساب با درآمدهای حاصل از بهره‌برداری و ترانزیت و گمرک راه‌آهن است.
آن‌طور که وزیر راه و شهرسازی ایران در دیدار تازه خود با وزیر حمل‌ونقل عراق اعلام کرد، برآورد اولیه ساخت ۳۵کیلومتر خط ریلی در خاک عراق و پل ریلی روی اروندرود ۵۰ میلیون دلار است که با توجه به تأمین مصالح مورد نیاز ساخت خط از سوی طرف عراقی، باید هزینه مصالح و ماشین‌آلات از کل هزینه ساخت پروژه تفریق شود.
او در این زمینه حتی پیشنهاد تأمین هزینه‌ها از مسیر فاینانس را نیز داده است. آخوندی تأکید دارد، نکته مهم در این پروژه آغاز ساخت خط ریلی از سوی عراق و ساخت پل از سوی ایران به‌طور هم‌زمان است. از گفته‌های او آشکار است که ایران برای آغاز کار ساخت پل، منتظر برداشته شدن نخستین گام از سوی طرف عراقی است.
روی زمین ماندن پروژه از سمت عراق
برداشته نشدن گام جدی از سوی طرف عراقی در این زمینه و ساخت ۳۲ کیلومتر خط‌آهن برای اتصال ریلی این کشور به ایران، نکته‌ای است که مدیرکل راه‌آهن جنوب کشور نیز آن را تأیید کرده است. عبدالکریم درویش‌زاده در گفتگویی بیان کرده بود که هنوز اتفاق خاصی در این پروژه نیفتاده و وضع به همان منوال گذشته است. خط‌آهن این مسیر در ایران موجود است، اما کار خط‌آهن ۳۲ کیلومتری از مرز مشترک دو کشور تا بصره همچنان روی زمین مانده و اقدام خاصی انجام نشده است.
وی با اشاره به نشست تازه آخوندی با وزیر حمل‌ونقل عراق گفت: «اگرچه در جریان جزئیات تصمیم‌های گرفته‌شده در این جلسه نیستیم، به نظر می‌رسد طرف عراقی در این نشست درخواست سرمایه‌گذاری در این پروژه را داده تا کار را آغاز کند.» مدیرکل راه‌آهن جنوب کشور همچنین گفته بود: «ایران اقدامات لازم برای آغاز به کار ساخت پل روی رودخانه اروند را انجام داده است، اما به دلیل عمل‌نکردن طرف عراقی به تعهداتش، این پروژه روی زمین مانده است.»
به گفته وی، ساخت پل روی اروندرود شرایط پیچیده مهندسی دارد. به علت عبور کشتی‌ها در این‌رودخانه، باید دهانه پل به صورت بازشو طراحی شود. این پل به طول ۷۰۰ متر و عرض ۱۲ متر روی رودخانه اروند برای اتصال اروندکنار به جزیره سندباد عراق ساخته خواهد شد.
ایران کار اجرایی عراق را انجام می‌دهد
اکنون بعد از گذشت سه سال، سعید رسولی، عضو هیئت‌مدیره راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، در گفتگو با ایسنا اعلام کرده است: «بر اساس توافقی که در گذشته میان طرف ایرانی و عراق شکل گرفته بود، قرار بود ایران پل مورد نیاز طرح را بسازد و طرف عراقی نیز قطعه ۳۲ کیلومتری طرح را اجرا کند، اما با توجه به اینکه طرف عراقی اعلام کرده که امکان انجام آن را ندارد، قرار است تا این مسیر را ایران اجرا کند و طرف عراقی هزینه‌های آن را بپردازد.»
مزیت‌های برقراری ریل شلمچه ـ عراق
با توجه به سفر حدود ۳/۵ میلیون ایرانی به عتبات در سال که فقط حدود ۲/۵ میلیون آن در ایام اربعین انجام می‌شود، دولت یازدهم مصوب کرد، بخشی از زائران ایرانی عتبات با حمل‌ونقل ریلی جابه‌جا شوند. در این زمینه، علاوه بر مرز ایران و شلمچه، مسیرهای دیگری نیز در ابتدا پیشنهاد شد، مانند اتصال ریلی از مرز خسروی به خانقین عراق یا اتصال ریلی از نقده در آذربایجان غربی به خطوط ریلی عراق و در ادامه اتصال به سوریه و رسیدن به بندر لاذقیه که با توجه به بحران فعلی کشور سوریه، تردد از این مسیرها ممکن نبود و به همین دلیل، اتصال ریلی ایران با مرز عراق بهترین گزینه برای این کار بود.
البته، مسئولان معتقدند این اتصال علاوه بر جابه‌جایی زائران عتبات ایران، مسیر مناسبی برای بخشی از زائران عراقی است که قصد زیارت مشهد را دارند. اتصال ریلی ایران و عراق امکان ارتباط ریلی ایران با بغداد، کربلا، کاظمین و شمال عراق را فراهم خواهد کرد. در سال ۹۵، یک میلیون و ۳۰۰ هزار عراقی به ایران سفر کردند. همچنین، طبق اعلام سرکنسول ایران در کربلا، بیش از ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار ایرانی در سال ۹۵ زائر عتبات عالیات بودند.
به عبارت دیگر، جمع مسافران ایرانی و عراقی به ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسیده که از این تعداد فقط ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تردد از مرزهای جنوبی کشور (شلمچه و چزابه) صورت گرفته است. این آمار نسبت به سال ۹۴ با حدود ۴۰ درصد رشد همراه بوده است. علاوه بر مزیت‌های مسافری، اتصال ریلی ایران و عراق بر توسعه ترانزیت ریلی کالا نیز اثرگذار خواهد بود.
در واقع، با راه‌اندازی خط آهن شلمچه ـ بصره، راه‌آهن ایران از مسیر خرمشهر به عراق و کشورهای شرق مدیترانه متصل می‌شود و ترانزیت ریلی کالا در این مسیر ممکن خواهد شد؛ بنابراین انتقال بخش زیادی از بار صادرات و واردات جاده‌ای ایران و عراق به ریل از مهم‌ترین دستاوردهای ایجاد این خط ریلی خواهد بود. با توجه به اینکه شبکه راه‌آهن ایران به شبکه‌های آسیای مرکزی و از آنجا به شبکه راه‌آهن چین و روسیه متصل است، در صورت اتصال ریلی دو کشور، عراق می‌تواند کالا و مسافر خود را تا روسیه و چین با استفاده از شبکه ریلی ایران جابه‌جا کند.
از این‌رو، اتخاذ راهبردی اساسی برای حمل‌ونقل بین ایران و عراق برای توسعه ارتباطات گردشگری و تجاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اهتمام به اتصال ریلی ایران به عراق با درنظرگرفتن مزیت‌های ذاتی حمل‌ونقل ریلی نسبت به جاده‌ای از جمله اقدامات اولویت‌دار در توسعه زیرساخت حمل‌ونقلی بین دو کشور است.
طبق نگاه کارشناسان، صرفه‌جویی ۳۰ سی‌سی در مصرف سوخت به ازای جابه‌جایی هر تن کیلومتر کالا با قطار نسبت به حمل جاده‌ای حاکی از آن است که با انتقال نیمی از این حجم بار صادراتی بر روی ریل، می‌توان سالانه حدود ۱۰۰ میلیون لیتر در مصرف سوخت صرفه‌جویی کرد. علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف سوخت، می‌توان حجم زیادی از بار ترافیکی جاده‌ها در محورهای مواصلاتی غربی و جنوب غربی کشور به عراق کاست، زیرا بار حمل‌شده با قطار معادل ۶۰ تریلی است و همین امر سبب کاهش تصادفات و هزینه‌های پنهان ناشی از آن خواهد شد.
سلام اتصال راه اهن باعراق ارتباط راه اهن باپنج کشورمرتبط میشودسوریه اردن ولبنان ازآن جمله انداتصال دوم قراربودازکرمانشاه هم اتصال دوم میسرشودچه شد
اخه این توهمات کجا امده هنوز خطوط سوریه نا امن هست دور نمای مثبت ندارد ما به چه امیدی هستیم.
اونهم کشورهای عربی