◄ بودجه ریلی؛ متناسب در قانون و تفاوت در عمل
همواره بخشی از بودجه شرکت مادر تخصصی ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، صرف ساخت زیرساخت راه‌آهن می‌شود که به جهت عدم تفکیک سهم زیرساخت ریل از سایر شقوق حمل‌ونقل مبلغ تفکیکی آن مشخص نیست. لازم به ذکر است در سال 1397 کل بودجه شرکت مذکور مبلغ آن 23.745 میلیارد ریال پیش‌بینی شده است.
در طول سالهای گذشته اخبار مربوط به بودجه، و تصویب آن بین عموم مردم اهمیت و بازخورد خبری چندانی نداشت. مردم حتی به این اندازه، به تأثیر مباحث اقتصاد کلان، کاهش و افزایش قیمت دلار و درآمدهای نفتی کشور بر مقررات تنظیم بودجه نیز آگاه نبودند. امسال اما لایحه بودجه در زمانی توسط رییس‌جمهور به مجلس تقدیم شد که فرصت کافی برای نقد و بررسی آن وجود داشته باشد و به میزان کافی هم در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شود. در این میان، بودجه حمل‌ونقل به‌ویژه حمل‌ونقل ریلی دچار نوساناتی شده که منجر شده تا فعالان بخش خصوصی و دولتی درباره آن به بحث بنشینند.
به گزارش تین‌نیوز، فرهنگ طلوعی رییس کارگروه واگن‌های لبه‌بلند در انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی در تحلیل لایحه بودجه امسال گفت: بالطبع قانون‌گذران و سیاست‌گذاران نیز بهتر از دیگران نسبت به مزیت‌ها و فواید حمل‌ونقل ریلی نسبت به سایر شقوق حمل‌ونقل، به‌ویژه در کشور ایران آگاه‌اند. گواه این مطلب نیز گنجاندن حمل‌ونقل ریلی در اولویت‌های برنامه‌ای و بودجه‌ای کشور است. به طوری‌که در بندهای 24 و 25 سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه ابلاغی مقام معظم رهبری بر آن تاکید شده و به تبع آن نیز در بندهای 52، 54، 57 و 58 برنامه قانون برنامه ششم به حمل‌ونقل ریلی پرداخته شده است. به‌گواه یکی از طراحان لایحه بودجه سال 1397، حمل‌ونقل ریلی از اولویت‌های بودجه‌ای دولت نیز بوده است.
کاهش 30 درصدی بودجه عمرانی
طلوعی ادامه داد: برای بررسی بهتر این موضوع و سنجش صحت و سقم آن ارقام مصوب و پیشنهادی بودجه سرمایه‌ای بخش ریلی در سالهای 96 و 97 در قالب جدول شماره (1) ذکر شده است. البته همواره بخشی از بودجه شرکت مادر تخصصی ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، صرف ساخت زیرساخت راه‌آهن می‌شود که به جهت عدم تفکیک سهم زیرساخت ریل از سایر شقوق حمل‌ونقل مبلغ تفکیکی آن مشخص نیست. لازم به ذکر است در سال 1397 کل بودجه شرکت مذکور مبلغ آن 23.745 میلیارد ریال پیش‌بینی شده است.
جدول شماره (1)
|
سال |
بودجه مصوب (هزار میلیارد ریال) |
درصد تغییر |
توضیحات |
|
1396 |
23.073 |
- |
طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای شرکت راه‌آهن ج.ا.ا |
|
1397 |
15.823 |
(30) |
طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای شرکت راه‌آهن ج.ا.ا |
همانطور که مشاهده می‌شود سرمایه‌گذاری بخش ریلی (طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای) در لایحه بودجه سال 97 با کاهش 30 درصدی نسبت به بودجه سال 96 همراه است. این امر به‌خوبی گویای عدم توجه کافی به اهداف برنامه‌ای در بخش ریلی است.
تحقق اندک ارقام بودجه
نکته مهم‌تر میزان تحقق ارقام بودجه است. همواره شکاف‌های قابل‌توجهی بین ارقام مصوب و ارقام تخصیص یافته در بودجه وجود دارد. جدول شماره (2) مقایسه بودجه سرمایه‌ای مصوب و تخصیص یافته در بخش حمل‌ونقل کشور در سالهای 93 و 94 را نشان می‌دهد. اعداد و ارقام حاکی از فاصله عجیب «حرف با عمل» و «بودجه با تخصیص» در کلیه شقوق حمل‌ونقل است. به طوری‌که در سال 1394 صرفاً 36 درصد از بودجه سرمایه‌ای بخش حمل‌ونقل محقق شده است.
جدول شماره (2)
|
موضوع |
سال 1393 |
سال 1394 (هزار میلیارد ریال) |
رشد |
|
بودجه مصوب |
5/41 |
9/55 |
8/34+ |
|
تخصیص بودجه |
5/36 |
2/20 |
6/44- |
|
میزان تحقق بودجه |
9/87 |
1/36 |
--- |
فرهنگ طلوعی همچنین گفت: اگر چه در بودجه‌های سنواتی راهکارهای دیگر به‌جز طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، جهت سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل درنظر گرفته شده است، موارد مذکور نیز یا محقق نشده و یا بسیار کمتر از پیش‌بینی محقق شده است. به طوری‌که در قوانین بودجه سنوات 1392 تا 1394 اعتبارات قابل‌توجهی برای توسعه زیرساخت‌های بخش حمل‌ونقل (اعم از ریلی، هوایی، جاده‌ای و دریایی) از محل انتشار اوراق مشارکت، تسهیلات صندوق توسعه ملی، تأمین مالی خارجی (فاینانس) و BOT در نظر گرفته شده بود، با استناد به گزارشات تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور، به‌دلیل عدم ارائه طرح توسط نهادهای ذی‌ربط و یا عدم تصویب طرح‌های ارائه شده، مورد استفاده قرار نگرفته است.
او افزود: تنها در سال 1393 به‌میزان 7/5 میلیارد دلار در قالب BOT با مدت 60 ماه در طرح توسعه حمل‌ونقل مسافر و بار توسط راه‌آهن از محل اعتبارات در نظر گرفته شده در قانون بودجه، سرمایه‌گذاری شده است. در لایحه بودجه سال 1397 نیز مبلغ 350 میلیون دلار تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی جهت سرمایه‌گذاری در بخش ریلی درنظر گرفته شده است و امید می‌رود بر خلاف سالهای قبل بخش خصوصی جهت سرمایه‌گذاری از آن بهره‌مند شود.
نتیجه‌گیری
طلوعی با بیان این که مقایسه سهم حمل‌ونقل کالا توسط ریل و جاده از کل حمل‌ونقل کالایی کشور نشان می‌دهد طی 20 سال گذشته میانگین سهم جاده‌ای 71 درصد و ریلی حدود 5 درصد است گفت: این شکاف بیان‌کننده این واقعیت است که برای تحقق سهم 30 درصدی حمل‌ونقل ریلی طی برنامه ششم توسعه، سهم اعتبارات سرمایه‌ای بخش ریلی نسبت به بخش جاده‌ای در بودجه‌های سالانه و نیز تسهیلات اعطایی جهت سرمایه‌گذاری بخش خصوی بایستی بسیار بالاتر باشد.
او افزود: همچنین فارغ از سهم هر یک از بخش‌های حمل‌ونقل، تحقق حمل حدود 200 میلیون تن بار از طریق راه‌آهن مستلزم سرمایه‌گذاری حدود 100 هزار میلیارد تومانی طی سالهای برنامه ششم توسعه است. با فرض تأمین 20 درصد از سرمایه‌گذاری توسط دولت، طی هر سال دولت بایستی سالانه 4000 میلیارد تومان و بخش خصوصی نیز سالانه 16000 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کند. این موضوع با اعداد و ارقام مصوب شده در لایحه بودجه –با فرض تخصیص آن- و نیز تسهیلات درنظرگرفته شده فاصله معناداری دارد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به ساختار کنونی اقتصاد کشور بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی نیز مستلزم زمینه‌سازی توسط دولت به‌ویژه ازجمله در بخش ارائه تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی و یا بانک‌ها است.
طلوعی افزود: ضروری است دولت و مجلس با توجه به سیاست‌های کلی برنامه ششم و در جهت بهره‌مندی از مزایای قابل‌توجه حمل‌ونقل ریلی بازبینی اساسی در توزیع منابع مالی و لحاظ منابع بیشتر به این بخش کلیدی داشته باشند.
