◄ چالش تامین مالی و زیرساخت در صنعت ریلی
بر اساس مطالعات انجام‌شده مهم‌ترین چالش‌های حمل‌ونقل ریلی مربوط به بخش‌های زیرساختی، بهره‌وری، تأمین مالی، لجستیک، قانون‌گذاری و نظارت، مدیریتی و بروکراسی، مشارکت پایین بخش خصوصی است.
جایگاه ایران در کریدور شرق به غرب و شمال به جنوب، توسعه حمل‌ونقل ریلی را به یکی از راهبردهای اصلی توسعه پایدار بدل کرده است. این موضوع با شدت گرفتن دوباره تحریم‌ها و شیوع کووید ۱۹ بیش از گذشته مطرح شده است؛ اما فعالان و کارشناسان صنعت حمل‌ونقل ریلی بر این باورند که نرخ بهره‌وری در این صنعت پایین است و این صنعت برای دستیابی به ارزش‌افزوده مناسب به حمایت دولت نیازمند است. در یک سال گذشته نرخ بهره‌وری در این صنعت به دلیل توجه بیشتر به تولید داخلی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی بالاتر رفته است.
این در حالی است که بر اساس مطالعات انجام‌شده مهم‌ترین چالش‌های حمل‌ونقل ریلی مربوط به بخش‌های زیرساختی، بهره‌وری، تأمین مالی، لجستیک، قانون‌گذاری و نظارت، مدیریتی و بروکراسی، مشارکت پایین بخش خصوصی است. در بین این چالش‌ها، چالش زیرساختی با ۲۴ درصد، چالش تأمین مالی با ۱۵ درصد و چالش‌های قانون‌گذاری و نظارت و مدیریتی و بروکراسی هرکدام با ۱۲ درصد بیشترین سهم را از مطالعات صورت گرفته داشته‌اند. به‌نوعی می‌توان گفت که اکثر این چالش‌ها به نحوی به تأمین مالی مربوطند و چالش بروکراسی نیز در جهت رفع آن، موردتوجه مسئولان راه‌آهن قرار گرفته است.
رشد تولید ناوگان، حاصل تعامل با شرکت‌های ریلی
در طول سال‌های گذشته قرار بود که ناوگان، ریل و بیشتر قطعات، از خارج وارد شود اما تحریم‌ها مانع شدند و در حکم عدویی که سبب خیر شد، عمل کردند. رشد مشارکت بخش دولتی و خصوصی حاصل همین اتفاق بود.
دراین‌ارتباط مدیرعامل شرکت واگن پارس درباره شکوفایی تولید ناوگان ریلی در سال گذشته در گفتگو با خبرنگار ما گفت: «ما پارسال موفق شدیم ۵۲۲ دستگاه انواع واگن باری و مسافری را تولید و به ناوگان حمل‌ونقل ریلی کشور بیفزاییم.» محمدرضا مختاری اضافه کرد: «چنین سطح تولیدی نه‌تنها در این واحد تولیدی بلکه در بسیاری از شرکت‌ها در ۲۱ سال گذشته بی‌سابقه بوده است.»
مختاری پیرو پرسشی درباره اینکه آیا واگن پارس موفق به تولید قطعات موردنیاز صنعت با توجه به فشار تحریم‌ها نیز شده است یا نه افزود: «در سال جاری اولین سری از واگن‌های حمل بالاست در این شرکت تولید و تحویل دادیم که اتفاق کمی نیست.»
از بین سیستم‌های مختلف حمل‌ونقل، راه‌آهن به دلیل مزایایی از قبیل امکان ارتقای سرعت در ترابری مسافری و رقابت با حمل‌ونقل جاده‌ای و هوایی، بالا بودن نسبی سرمایه‌گذاری اولیه و دیربازگشت شدن آن در مقایسه با جاده، قابلیت برنامه‌ریزی و استمرار خدمات در شرایط مختلف ازجمله شرایط بحرانی، استهلاک بسیار کمتر شبکه و ناوگان (کمتر از نصف استهلاک ترابری جاده‌ای)، اشغال کمتر زمین (در مقایسه با حمل‌ونقل جاده‌ای)، عوارض کمتر زیست‌محیطی و سازگاری با اهداف توسعه پایدار، مصرف بسیار کمتر انرژی در حمل بار نسبت به جاده (حدود یک‌ششم)، امکان استفاده از سوخت‌های غیرفسیلی مناسب برای جابه‌جایی انبوه بار و مسافر، رفاه و امنیت بالاتر مسافران و جاذبه برای آنها، حجم بالای ترابری در بسیاری از محورهای برون‌شهری و حومه، آلودگی کمتر محیط‌زیست، مصرف سوخت کمتر و…، اهمیت ویژه‌ای در رشد و توسعه کشورها ازجمله ایران دارد.
در صنعت حمل‌ونقل ریلی مزایای حمل‌ونقل کانتینری مانند کاهش زمان توقف وسایط نقلیه، صرفه‌جویی در هزینه‌های بسته‌بندی و انبار، کاهش هزینه‌های تخلیه و بارگیری، کاهش صدمات وارده به کالا، کاهش زمان حمل و… باعث شده که امروزه کشورهای پیشرفته بیش از ۶۰ درصد کالاهای خود را با کانتینر حمل می‌کنند؛ اما از طرف دیگر توان حمل راه‌آهن ایران در حمل کانتینر ۴۰ درصد پایین‌تر از سایر کشورهاست.
