فرصت و تهدید شبکه ریلی شورای همکاری
در اجلاس سران کشورهای شورای همکاری که در دسامبر ۲۰۲۳ در دوحه برگزار شد، احداث پروژه خط ریلی مشترک میان ۶ کشور عضو مجددا مورد تاکید قرار گرفت و ابراز امیدواری شد که این پروژه بتواند کریدوری جدید برای توسعه و رشد اقتصادی پایدار در میان کشورهای عرب حوزه جنوبی خلیج فارس به شمار آید.
به نظر می رسد رویای ایجاد خط آهن بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس پس از برگزاری مناقصه دبیرخانه شورای همکاری برای ایجاد شبکه ای ریلی به طول ۲ هزار و ۱۷۷ کیلومتر به منظور اتصال پایتخت ها و شهرهای مهم کشورهای عرب حوزه جنوبی خلیج فارس تقریبا به واقعیت تبدیل شده است. بر اساس داده های دبیرخانه شورای همکاری، مسیر راه آهن شورای همکاری از کشور کویت شروع می شود و از چند شهر در این منطقه می گذرد و از طریق شهر صحار به مسقط پایتخت سلطنت عمان می رسد.
اجرای این پروژه حیاتی در چارچوب تمایل کشورهای شورای همکاری برای تسهیل تجارت ریلی، سهولت تردد شهروندان و ساکنان و حمایت از سرمایه گذاری های مشترک و همچنین توسعه گردشگری و تبادلات فرهنگی بین مردمان این منطقه است. با وجود تاخیر در اجرای این پروژه به دلیل حوادثی که کشورهای شورای همکاری در دهه گذشته شاهد آن بودند، اسناد مناقصه تایید می کند که کار روی آماده سازی پروژه از نظر طراحی های مهندسی و مطالعه ایجاد سازمان راه آهن شورای همکاری مطابق با استانداردهای بین المللی برای نظارت بر این روند ادامه دارد.
ساکنان ۶ کشور عرب حوزه جنوبی خلیج فارس امیدوارند که این پروژه نتایج مثبت بسیاری را در بخش های مختلف اقتصادی به دنبال داشته باشد و فرصت های بیشتری را برای ساکنان منطقه ایجاد کند. این پروژه به توسعه منابع انسانی و تشویق توسعه حمایت از صنایع ملی و ادغام بین آنها کمک می کند که می تواند وابستگی کشورهای شورای همکاری به واردات خارجی را کاهش دهد.از این منظر، کشورهای شورای همکاری تکمیل پروژه مسیر راه آهن را بین خود آغاز کرده و اقدامات لازم را برای دستیابی به مسیرهای موردنیاز راه آهن انجام داده اند و دبیرخانه شورای همکاری نیز مراحل اجرای آن را با کشورهای عضو پیگیری می کند.
آخرین مناقصه در این راستا با هدف تدوین برنامه های عملیاتی پروژه های ریلی، خدمات حمل ونقل و لجستیک، جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها و مطالعات تخصصی در این زمینه خواهد بود. در حالی که هزینه پروژه حدود ۱۵ میلیارد دلار برآورد شده است، به نظر می رسد این پروژه پتانسیل بسیار زیادی برای توسعه بخش های مختلف اقتصادی و بهره برداری از پتانسیل منطقه در هر یک از آنها ایجاد خواهد کرد. پیش بینی می شود که تعداد استفاده کنندگان از راه آهن مشترک شورای همکاری تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۸ میلیون مسافر در سال برسد.
در اجلاس سران کشورهای شورای همکاری که در دسامبر ۲۰۲۳ در دوحه برگزار شد، احداث پروژه خط ریلی مشترک میان ۶ کشور عضو مجددا مورد تاکید قرار گرفت و ابراز امیدواری شد که این پروژه بتواند کریدوری جدید برای توسعه و رشد اقتصادی پایدار در میان کشورهای عرب حوزه جنوبی خلیج فارس به شمار آید.
علاوه بر منافعی که این خطوط ریلی برای کشورهای عضو شورای همکاری به دنبال خواهد داشت، اتصال آن به کریدورهای منطقه ای و بین المللی در مسیر شرق به غرب یا شمال به جنوب می تواند معنای گسترده تری به این خطوط ریلی بدهد و آن را به مسیری برای ترانزیت کالا از شرق آسیا به خاورمیانه و اروپا و حتی از روسیه به خاورمیانه و شمال آفریقا تبدیل کند.
اتصال راه آهن مشترک شورای همکاری به کریدورهای منطقه ای و بین المللی، فرصت های قابل توجهی برای تقویت شبکه های حمل و نقل و تجاری در سطح جهانی ایجاد می کند. با توجه به موقعیت جغرافیایی کشورهای عضو شورای همکاری و قرار گرفتن در جنوب خلیج فارس که موقعیت راهبردی در منطقه دارد، پیوند این راه آهن به کریدورهای بین المللی می تواند به بهبود دسترسی به بازارهای جهانی و تسهیل جریان کالاهای مختلف کمک کند.
یکی از مسیرهای کلیدی که می تواند به راه آهن شورای همکاری متصل شود، کریدور چین-آسیای میانه-خلیج فارس است که به عنوان بخشی از طرح ابتکار کمربند و جاده چین به شمار می آید. این کریدور به تقویت روابط تجاری میان چین، کشورهای آسیای میانه و کشورهای خلیج فارس کمک خواهد کرد و با اتصال به خطوط ریلی شورای همکاری، امکان تسهیل تبادل کالا و کاهش زمان حمل ونقل میان این مناطق فراهم می شود.
به علاوه اتصال خطوط ریلی کشورهای شورای همکاری به شبکه های حمل ونقل دریایی و بندری نیز می تواند مزایای قابل توجهی به دنبال داشته باشد. به ویژه، با توجه به موقعیت بندرهای بزرگ در خلیج فارس، این پیوندها می توانند به تسهیل ترانزیت و افزایش کارآیی در حمل ونقل کالا از طریق دریا کمک کنند.
علاوه بر این، اتصال راه آهن شورای همکاری به کریدورهای ریلی در سطح منطقه ای، مانند شبکه ریلی کشورهای غرب آسیا و خطوط ریلی در ایران و عراق، می تواند به بهبود ارتباطات و همکاری های منطقه ای کمک کند و هزینه های لجستیک برای تجارت میان کشورهای منطقه با کشورهای آسیای میانه و اروپا را کاهش دهد. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران به عنوان یک کشور واسط بین خلیج فارس و آسیای میانه و حلقه اتصال این کشورها به نزدیکی مرزهای اروپا، امکان ایجاد کریدور ریلی متصل از خلیج فارس به کشورهای آسیای میانه و حتی کشورهای اروپایی فراهم می شود.
این کریدور می تواند به کاهش زمان حمل ونقل و هزینه های لجستیکی برای کالاهای صادرشده از کشورهای شورای همکاری به مناطق دیگر و بالعکس کمک کند. از سوی دیگر، ایران با بهره برداری از این شبکه ریلی می تواند به تسهیل صادرات خود به کشورهای خلیج فارس و بهره برداری از مزایای تجاری مرتبط با این بازارهای بزرگ بپردازد.علاوه بر مزایای اقتصادی، همکاری در حوزه حمل و نقل ریلی می تواند به تقویت روابط سیاسی و استراتژیک میان ایران و کشورهای عرب حوزه جنوبی خلیج فارس نیز کمک کند. این پروژه می تواند به عنوان یک پل ارتباطی میان دو منطقه با منافع مشترک عمل کند و به تقویت امنیت و ثبات در این بخش از جهان کمک کند. این همکاری همچنین می تواند به گسترش سرمایه گذاری های مشترک در زیرساخت های حمل ونقل و ارتقای فناوری های ریلی منجر شود.در مجموع، اتصال راه آهن شورای همکاری خلیج فارس به شبکه ریلی ایران می تواند به عنوان یک فرصت مهم برای تسهیل تجارت، بهبود روابط دوجانبه و توسعه پایدار در منطقه عمل کند. این همکاری می تواند به تقویت زیرساخت های حمل ونقل در خلیج فارس و فراتر از آن منجر شود و به ایجاد مسیرهای جدید اقتصادی و تجاری کمک کند.