انقلاب گمرکی در دولت یازدهم

- تغییرات بنیادین دولت یازدهم در گمرک ،از انقلابی در این بخش حکایت دارد که نتیجه آن را در بهبود آینده تجاری ایران شاهد خواهیم بود.

به گزارش ایرنا، تجهیز گمرک به سیستم های کنترلی پیشرفته، تفاوت های فاحشی را در عملکرد این نهاد در مقایسه با دولت دهم به ارمغان آورده است.

برای نمونه در دولت دهم در سال 1392 درآمدهای گمرکی حدود 80 هزار میلیارد ریال( 8 هزار میلیارد تومان)بود در حالی که این رقم در سال 1395 به بیش از 18 هزار میلیارد تومان رسید.

این افزایش درآمد در حالی محقق شد که شاهد کاهش 12 درصدی واردات کشور از 50 میلیارد دلار در سال 1392 به کمتر از 44 میلیارد دلار در 1395 بودیم یعنی اینکه درآمد کشور از محل حقوق ورودی 110 درصد رشد داشته است.

همچنین در دولت دهم نرخ حمایت تعرفه ای از صنایع 6 درصد بود که این شاخص بعد از راه‌اندازی سامانه های کنترلی پیشرفته در دولت یازدهم به 12 درصد افزایش یافته است.

فقدان سیستم های کنترلی در گمرک سبب شده بود تا کل ﻛﺸﻔﻴﺎت ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﭘﻴﺶ‌ﺳﺎزﻫﺎ اندک باشد به شکلی که در ﺳﺎل 1391 این میزان کشفیات تنها 15کیلوگرم بود اما دولت یازدهم میزان کشفیات مواد مخدر و پیش‌سازها در سال 1394 به 300 تن رسید و در سال 1395 نیز این روند تداوم داشت.

نبود آمار دقیق از پرونده های مظنون به پولشویی پاشنه آشیل گمرک در سال های قبل به شمار می رفت که این رویه در دولت یازدهم با استقرار سامانه های جدید متحول شد به شکلی که تنها در سال 1394 آمار پرونده‌های مظنون به پولشویی به 5848 فقره رسید که رشد بالغ بر 312 درصدی را تجربه کرد؛ این آمار در سال 1395 بالغ بر 2700 پرونده بود.

کنترل فیزیکی واردات سبب ایجاد 12 هزار و 90 میلیارد ریال (1209 میلیارد تومان) مطالبات معوق تا سال 92 شده بود اما در دولت یازدهم مطالبات کاملاً مکانیزه و به صورت الکترونیکی انجام می شود و امکان خروج کالا با وجود بدهی قبلی عملاً غیرممکن است.

وجود 480 هزار ردیف بلاتکلیف کامیون‌های ترانزیتی که به دلیل معدون شدن دفاتر مربوطه هیچگونه اطلاعات مشخصی درخصوص وضعیت آنها در دسترس گمرک نبود، از مشکلات دیگر کمرگی تا پیش از دولت یازدهم بود اما امروز تمام وضعیت وصولی پروانه‌های عبوری به‌صورت برخط در سامانه ثبت و کنترل می‌شود.
نبود مکانیسم نظارتی در گمرک سبب ایجاد 1500 میلیارد ریال بدهی معوق توسط شرکت های بیمه گر به گمرک شده بود اما با اجرای سامانه جامع گمرکی در سال‌های منتهی به 1392، ارتباط الکترونیکی شرکت‌های بیمه از طریق پنجره واحد به گمرک فراهم شده و از چنین معضلاتی جلوگیری به عمل آمده و به صفر رسیده است.

مشکل دیگر در فیزیکی بودن امور گمرکی، چاپ پروانه ترخیص کالا به صورت کاغذی بود و گزارش های متعددی مبنی بر تکثیر، ﺳﺮﻗﺖ ﭘﺮواﻧﻪ، ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده و ﺟﻌﻞ اﺳﻨﺎد به نهادهای نظارتی واصل می شد اما اکنون با اجرای سامانه جامع گمرکی پروانه کاغذی حذف و استعلام تنها به شکل الکترونیکی انجام می شود.
همچنین یکی از مشکلاتی که در گذشته وجود داشت، مفقود شدن اظهارنامه‌های کاغذی بود که اکنون ﺑﺎ اﺟﺮای ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺎﻣﻊ همه اﺳﻨﺎد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ اﻇﻬﺎر به صورت داده های الکترونیکی یا اﺳﻨﺎد اﺳﻜﻦ ﺷﺪه ﺿﻤﻴﻤﻪ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ می شود.

در گذشته زمان گردش اظهارنامه در فرایند فیزیکی تشریفات گمرکی و ترخیص کالا، 26 روز بود که این فرآیند امروز به 4 روز کاهش یافته است.

همچنین در دولت دهم درﻳﺎﻓﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ و اﻋﻼم وﺻﻮل ﻛﺎﻣﻴﻮن‌ﻫﺎی ﺗﺮاﻧﺰﻳﺘﻲ به طور میانگین 45 روز زمانبر بود اما در دولت یازدهم دریافت اطلاعات مانیفست و اعلام وصول کامیون‌های ترانزیتی به صورت الکترونیکی انجام می شود و اعلام وصول ها به لحظه شده است.

یکی دیگر از مشکلات امور گمرکی در گذشته، زمانبر بودن ترخیص کالا اعم از صادرات و واردات بود؛ در دولت دهم ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ زﻣﺎن ﺗﺮﺧﻴﺺ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪﻫﺎی وارداﺗﻲ 26 روز و ﺑﺮای ﺻﺎدراﺗﻲ 7 روز ﺑﻮد اما با اﺟﺮای ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ های پیشرفته گمرکی در دولت یازدهم اﻳﻦ زﻣﺎﻧ ‌‌ﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ به 4 و 1 روز ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
این موفقیت به ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‌ﻫﺎ در زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺄﻣﻴﻦ در ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑﺎ ارزش ﺗﺠﺎری تقریباً معادل 330 هزار میلیارد ریال (33 ﻫﺰار ﻣﻴﻠﻴﺎرد تومان) است.

قطع ارتباط سنتی و کاغذی با سازمان‌های ذی‌مدخل در تشریفات گمرکی و ترخیص کالا از دیگر دستاوردهای گمرکی دولت یازدهم است به شکلی که امروز شاهد ارتباط الکترونیکی با 22 سازمان ذی‌مدخل در تشریفات گمرکی و ترخیص کالا و صدور مجوزها هستیم و اطلاعات به صورت الکترونیک و آنلاین مبادله می شود که نتیجه آن جلوگیری از ارائه اسناد جعلی نظیر ثبت سفارش و اسناد بانکی، مجوزهای ترخیص است.

تا پیش از دولت یازدهم،کامیون‌های ترانزیتی فاقد دستگاه موقعیت یاب (GPS) بودند و امکان مسیریابی آنها وجود نداشت اما اکنون کامیون‌های ترانزیتی به 89 هزار دستگاهGPS وRFID تجهیز شده اند.
تا پیش از استقرار دولت یازدهم، تعداد 5 دستگاه ایکس‌ری کامیونی خریداری و در گمرکات اجرایی نصب شده بود اما اکنون این تعداد به 2 برابر قبل افزایش یافته و تعداد 12 دستگاه ایکس‌ری کامیونی در گمرکات اجرائی با حداکثر ظرفیت فعال و در حال بهره‌برداری است.

همچنین در دولت دهم تعداد سگ‌های موادیاب 11 قلاده بود که در دولت یازدهم تعداد 10 قلاده سگ موادیاب خریداری و تعداد سگ‌های موادیاب به 21 قلاده افزایش یافته است.
‌از دیگر مواهب استقرار سیستم های کنترلی در گمرک، کشف قاچاق انسان بود که تا پیش از دولت یازدهم آمار آن صفر بود اما تنها در سال 95 تعداد 50 مورد قاچاق انسان با استفاده از دستگاه‌های کنترلی و پیشرفته کشف شد.