مزایای بارنامه الکترونیکی برای مردم

حدود پنج سال از الکترونیکی شدن صدور بارنامه می‌گذرد. ایجاد سامانه بارنامه برخط و یا همان الکترونیکی شدن صدور بارنامه به عنوان یک تحول شگرف در حوزه حمل و نقل محسوب می‌شود، زیرا با وجود این سامانه، همه اطلاعات مربوط به ناوگان، راننده و محموله به صورت یکجا و با کنترل بارنامه قابل رصد است. 

با وجود همه مزایای الکترونیکی شدن صدور بارنامه، این موضوع مورد اقبال عمومی قرار نگرفته است. علت این امر شاید آن باشد که تاکنون به طور وسیع به موضوع مزایای اخذ بارنامه پرداخته نشده است. بطور کلی هنگامی که دلایل و مزایای یک امر برای اقشار مختلف جامعه تبیین نشود، همواره نسبت به آن تنگ ‌نظری وجود دارد. 

برای مثال برخی اوقات شنیده می‌شود که کنترل بارنامه جز اعمال قدرت و افزایش درآمد دولت، دلیل دیگری ندارد و یا اینکه مسئولان با بهانه‌هایی همچون بارنامه به فکر چاق‌تر کردن جیب خود هستند. 

با این حال عده‌ای از کارشناسان بر این باورند که فواید و مزایای قابل توجه اخذ بارنامه زیر سایه سنگین این ذهنیت منفی قرار گرفته و به تبع آن، عموم مردم نسبت به ضرورت این امر بی تفاوت هستند. اما به راستی دلایل اصلی تاکید مسئولان ذیربط بر اخذ بارنامه برای حمل بار چیست؟ 

آسودگی خاطر صاحبان کالا 

حمل بار بدون اخذ بارنامه همواره برای صاحبان کالا و بازرگانان ریسک‌آفرین و دردسرساز است، زیرا بارنامه به نوعی سند مالکیت کالا محسوب می‌شود و در آن فرستنده، کالایی را به متصدی حمل تسلیم کرده است.

بدین ترتیب اگر متصدی حمل ادعای خلافی مبنی بر مالکیت کالا داشته باشد پذیرفتنی نیست و صدور بارنامه اساسا از بروز چنین حالتی جلوگیری می‌کند. 

بهبود استانداردهای حمل بار 

اخذ بارنامه موجب آن می‌شود که عموم مردم نسبت به دارا بودن بیمه و رعایت ایمنی از جانب ناوگان، خاطرجمع شوند. عدم رعایت اصول ایمنی و نداشتن بیمه، دو عاملی است که تاکنون بسیاری از رانندگان، صاحبان کالا و حتی مردم عادی را متضرر کرده است.

کاهش تلفات جاده‌ای

کارت سلامت راننده و معاینه فنی ناوگان از جمله مواردی به حساب می‌آید که برای اخذ بارنامه لازم است بنابراین ارائه بارنامه گواهی بر تایید سلامت راننده و ناوگان است. 

کهولت سن، ضعف بینایی رانندگان و نقص فنی خودروهای سنگین همواره یکی از بیشترین و مهمترین دلایل تصادفات رانندگی در جاده‌ها بوده و این مساله لزوم اخذ بارنامه را بیش از پیش آشکار می‌کند. 

 افزایش کنترل‌های سلامت محور 

اخذ بارنامه از سوی دیگر سبب می‌شود که عموم مردم از سلامت محموله‌هایی که در جاده‌ها حمل می‌شود، اطمینان یابند. 

به عقیده اکثر صاحب نظران بسیاری از فرآورده‌های سلامت‌محور که از طریق غیرقانونی وارد کشور شده و حمل می‌شود، به دلیل شرایط غیر استاندارد حمل و نگهداری فاسد شده و در صورت مصرف اثر سوء دارد. 

این در حالی است سازمان غذا و دارو و یا دامپزشکی برای برخی از کالاهای حساس، کنترل‌های سلامت‌محوری در نظر می‌گیرد که تنها در صورت اخذ بارنامه می‌شود از وجود آنها اطمینان یافت. 

کاهش قاچاق کالا و حمایت از تولیدکننده داخلی 

در ادبیات فارسی ضرب‌المثلی وجود دارد که حکمت زیبایی در آن نهفته است. «آن که حساب پاک است، از محاسبه چه باک است» در واقع اخذ بارنامه به نیروهای انتظامی اجازه می‌دهد به طور جدی‌تری به کنترل بارنامه بپردازد و از این طریق گامی محکم برای مقابله با قاچاق و واردات غیرقانونی برداشته می‌شود. 

در صورتی که فعالان اقتصادی که فعالیت سالم دارند به اخذ بارنامه مقید باشند، تشخیص سره از ناسره برای نیروی‌انتظامی هم راحت‌تر می‌شود و بدین ترتیب می‌توان با پدیده قاچاق مبارزه جدی‌تری کرد.

برقراری عدالت جاده‌ای 

عدالت جاده‌ای به این معنی است که تمام استفاده‌کنندگان از یک جاده باید سهم استفاده خود را متناسب با استهلاکی که در جاده‌ها ایجاد می‌کنند، پرداخت کنند. عدالت جاده‌ای از سوی دیگر مانع حمل اضافه‌بارهایی می‌شود که برای سلامت جاده‌ها آسیب‌رسان هستند. 

عدالت جاده‌ای بسیار حائز اهمیت است چرا که هیچ عاملی مانند اضافه تناژ یا همان حمل بار بیش از ظرفیت مجاز وسایل نقلیه راه‌ها را تخریب نمی‌کند.

در صورت عدم اخذ بارنامه، عدالت جاده‌ای هم محقق نخواهد شد و عده‌ای از طریق حمل بار بدون بارنامه و حمل اضافه‌بار، بیشترین نقش را در تخریب جاده‌ها ایفا می‌کنند. این در حالی است که این عده سهم متناسب خود از میزان استهلاکی که در جاده‌ها ایجاد می‌کنند را پرداخت نمی‌کنند.

همچنین از دیگر فواید اخذ بارنامه می‌توان به هدفمندسازی عوارض استفاده از جاده‌های کشور اشاره کرد چرا که همواره بخشی از هزینه‌های ایمن‌سازی جاده ها را از محل عوارض بارنامه تامین می‌شود. 

امکان رصد بار برای صاحب کالا 

صاحب کالا از طریق اخذ بارنامه این امکان را خواهد داشت که ناوگان حامل بار را از ابتدا تا انتهای مسیر رصد کند و از سلامت محموله خود اطمینان پیدا کند. 

جلوگیری از ضرر و زیان رانندگان 

رانندگانی که بدون اخذ بارنامه مبادرت به حمل کالا می‌کنند در بسیاری از موارد به دلیل نداشتن بیمه، موجب ضرر و زیان جبران‌ناپذیر برای خود و صاحب کالا می‌شوند و یا حتی در موارد زیادی به دام باندهای قاچاق کالا و مواد مخدر گرفتار می‌شوند.

از سوی دیگر، نگرفتن بارنامه و عدم رعایت اصول آن علاوه بر تضییع حقوق دولت به منظور ایمن سازی جاده‌ها، عرصه را برای رانندگانی که حقوق ملت و دولت را رعایت می‌کنند، تنگ می‌کند؛ تا جایی که این مسئله باعث گله‌مندی بسیاری از رانندگان شده است.

هر چند در سال‌های اخیر توسعه الکترونیکی شدن صدور بارنامه، امکان نظارت مناسب از سوی مامورین نیروی انتظامی فراهم آورده است اما همواره افرادی وجود داشته‌اند که با عدم اخذ بارنامه، مانع تحقق اهداف مد نظر شده‌اند.

امید است با اهتمام فعالان اقتصادی به اخذ بارنامه و کنترل دقیق آن از سوی ماموران نیروی انتظامی، مردم از مزایا و فوایدی که در این امر نهفته است بهرمند شوند.

*مدیر بخش IT و مخابرات شرکت پتروگاز خاورمیانه مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران*