بررسی فرود اشتباه در فرودگاه فتح به عهده ارتش است

سانحه برای دومین‌بار رخ داد؛ اولی بدون حادثه اما در رده حادثه جدی و مورد دوم، در قالب یک حادثه که منجر به مرگ 15 نفر از هموطنان شد.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از روزنامه شرق، اولین سانحه در آبان ماه همین امسال برای یکی از هواپیماهای آژانس هواپیمایی تابان بود که به اشتباه در حال نشستن در فرودگاه فتح بود، اما به‌موقع موقعیت را دریافت و از یک سانحه هوایی جلوگیری شد، اما حادثه دوم، چنین عاقبت خوشی را به چشم ندید.

این هواپیما که براساس اظهارات ارتش جمهوری اسلامی ایران 707 متعلق به ارتش است، در حال حمل بار 30 تن گوشت از قرقیزستان به فرودگاه پیام کرج بود که به اشتباه در فرودگاه فتح که 10 کیلومتر با فرودگاه پیام فاصله دارد و متعلق به بخش نظامی است، فرود آمده دچار سانحه می‌شود و تمامی سرنشینان آن، به‌جز یک نفر، کشته می‌شوند.

این سانحه هوایی دیروز حاشیه‌هایی را در پی داشت. اینکه چرا یک هواپیمای نظامی در حال فعالیت اقتصادی بود، درحالی‌که پیش‌تر، امیرسرتیپ پوردستان، رئیس مرکز مطالعات راهبردی ارتش اعلام کرده بود: در تلاشیم همان فعالیت محدود اقتصادی را نیز تا سال 97 به‎کلی تعطیل کنیم، جای سؤال دارد.

فعالیت اقتصادی بخش نظامی در صنعت هوایی

البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که به چند دلیل، بخش نظامی در صنعت هوایی، علاقه‌مند به فعالیت اقتصادی است. سوخت هواپیماهای نظامی، رایگان است. خلبانان آن نیز در قالب وظیفه فعالیت می‌کنند و همانند هواپیماهای غیرنظامی، دستمزد دریافت نمی‌کنند.

از سویی، تعرفه فرودگاهی آنها نیز با تخفیف‌های فراوانی است. به همین سبب بسیار سودده خواهد بود اگر بخش نظامی به بخش اقتصادی در زمینه هوانوردی ورود کند و به همین سبب است که با وجود احتمال حوادثی از این دست، بخش نظامی به فعالیت‌های اقتصادی در صنعت هوایی ادامه می‌دهد. 

نکته دیگری که ذهن ر ا به خود مشغول می‌کند، وجود دو رجیستر متفاوت EP (کد رجیستری ایران در ایکائو، سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی) که مختص هواپیماهای civil است و رجیستر نظامی است که این سؤال را ایجاد می‌کند که محل بررسی سانحه کجاست؟ البته آن‌گونه که سخنگوی سازمان هواپیمایی و همچنین سخنگوی ارتش اعلام کرده‌اند، بررسی سانحه به ارتش سپرده شده، درحالی‌که این هواپیما در بخش اقتصادی مختص به هواپیماهای Civil فعالیت داشته است و با درنظرگرفتن رجیستر EP (کد رجیستری ایران در ایکائو، سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی)، این سازمان هواپیمایی کشوری است که باید نسبت به بررسی سانحه و اعلام گزارش رسمی این سانحه به عموم مردم اقدام کند.

در صنعت هوانوردی، حمل‌ونقل بار، پست و مسافر، مقررات یکسانی دارد و تحت عنوان هواپیماهای Civil فعالیت می‌کنند. بنابراین تفاوتی ندارد که در کدام بخش فعالیت صورت گرفته باشد، درهرحال، هیچ گزارش مشخص در اختیار کارشناسان درباره بررسی سوانحی از این دست، قرار نمی‌گیرد. 

یک کارشناس دراینباره می‌گوید: در قوانین بالادستی، انجام فعالیت‌های بالادستی که به عامه مردم بازمی‌گردد، باید با نظارت دولت و مجلس انجام شود اما نهادهای نظامی تحت نظارت هیچ‌یک از این دو بخش قرار نمی‌گیرند.

این کارشناس با نگاهی به موارد مشابه، می‌افزاید: به‌تازگی شرکت بالگرد آواسلامت متعلق به نیروهای مسلح در قالب اورژانس هوایی فعالیت می‌کند که برخی زمان‌ها خود را قوانین هواپیماهای Civil خارج می‌کنند و با رجیستر نظامی فعالیت می‌کنند که قوانین دست‌وپاگیر هواپیماهای غیرنظامی شامل حالشان نشود. حتی شرکتی که از گذشته در قالب اورژانس هوایی فعالیت می‌کند، با اینکه صد درصد دولتی است، با قوانین نظامی کار می‌کند و همواره این مناقشه وجود داشت که چرا دو بالگرد civil عملا هیچ پرواز اورژانسی انجام نمی‌دهند و 15 بالگرد نظامی، تمامی فعالیت‌های اورژانسی را در دست دارند. اما این مسئله کجا دردسرساز می‌شود؟ آنجایی‌که حادثه‌ای رخ می‌دهد، چه کسی پاسخ می‌دهد؟ در عمل هیچ نهاد دیگری اجازه ورود به بررسی سانحه را پیدا نمی‌‌کند.

‌‌‌ ابهام در اضطراری‌بودن فرود هواپیما

این منبع آگاه، درباره چند ابهام دیگر نیز سخن می‌گوید: فارغ از این موضوع، چند نکته تأمل‌برانگیز دیگر نیز دراین‌بین وجود دارد.

امیر تقی‌خانی، سخنگوی ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد این هواپیما فرود اضطراری داشته است. فرودگاه فتح دقیقا هم‌راستای فرودگاه پیام با فاصله 10 کیلومتر است. سه فرودگاه فتح، ناجا و پیام، تحت کنترل فرودگاه مهرآباد هستند و باید از آن تأییدیه بگیرند. علاوه‌براین هواپیمایی که در فرودگاه فتح می‌نشیند، باید با برج مراقبت فرودگاه پیام در ارتباط باشد اما آن‌گونه که کارشناسان مراقبت پرواز فرودگاه مهرآباد اعلام کرده‌اند، حالت اضطرار اعلام نشده و تنها سخن خلبان این بود که فرودگاه را می‌بیند و برای فرود اقدام می‌کند.

‌‌‌ نقص در آموزش خلبانان

او همچنین با بیان اینکه بررسی سوانح در ایران بیش از آنکه علمی باشد، سیاسی است، توضیح می‌دهد: اگر ارزیابی درستی از سانحه مشابه قبلی که آبان‌ماه همین امسال رخ داده، انجام شده بود، این اتفاق رخ نمی‌داد. یک خلبان در آن ارتفاع بالا و با سرعت 400 کیلومتر در خط فرود، این دو فرودگاه را مثل دو نقطه می‌بیند. حال اگر ابر روی فرودگاه پیام قرار بگیرد، هواپیما مجبور به نشستن است، چاره‌ای ندارد که در فرودگاه فتح بنشیند. باید در این مدت که این مشکل شناسایی شده بود، جلوی این اِرور را می‌گرفتیم و چنین نکردیم؛ درحالی‌که باید در آموزش خلبانان در این مسیر، بیشتر فعالیت می‌شد که محدودیت‌ها را در نظر داشته باشند.

‌‌‌ در صورت نیاز از کارشناسان سازمان هواپیمایی کمک می‌گیریم

درحالی‌که رضا جعفرزاده، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری اعلام می‌کند که بررسی سانحه در دست ارتش جمهوری اسلامی است، امیر شاهین تقی‌خانی، سخنگوی ارتش جمهوری اسلامی نیز  درباره تشکیل کمیته بررسی سانحه برخلاف آنچه اسناد مربوط به فرودگاه می‌گوید، فرودگاه فتح را فرودگاهی کشوری و نه نظامی می‌خواند.

او در این گفت‌‌وگو می‌گوید: احتمالا اختیار آن با فرودگاه کشوری بوده است. سخنی که احتمالا به این نکته اشاره دارد که این فرودگاه تحت کنترل فرودگاه مهرآباد است. 

تقی‌خانی در پاسخ به چگونگی رسیدگی به این سانحه در کمیته بررسی می‌گوید: تیم بررسی سانحه تشکیل شده و در صورت نیاز از مشارکت و همراهی کارشناسان سازمان هواپیمایی کشوری بهره خواهیم برد؛ اما این کمیته با محوریت ارتش تشکیل خواهد شد.

از او درباره حضور یک خانم در این پرواز می‌پرسم. او در پاسخ اشاره می‌کند این فرد غیرنظامی بوده و به باری که در هواپیما در حال حمل بوده، مرتبط است و البته توضیح بیشتری ارائه نمی‌دهد.