◄ رویارویی پرنده و پره!
پرندگان به خاطر داشتن قدرت پرواز و توانایی طی کردن مسیرهای طولانی به طور مداوم بین زیستگاه‌های مختلف در حرکت هستند. پرندگان مهاجر معمولا مسیرهای خاصی را در نظر می‌گیرند که این مسیرها معمولاً به‌صورت دائمی مورد استفاده آن‌ها قرار می‌گیرد و تابع شرایط زیستگاه‌ها است. هرساله تعداد زیادی سانحه برخورد پرندگان با هواپیما گزارش می‌شود.
پرندگان به خاطر داشتن قدرت پرواز و توانایی طی کردن مسیرهای طولانی به طور مداوم بین زیستگاه‌های مختلف در حرکت هستند. پرندگان مهاجر معمولا مسیرهای خاصی را در نظر می‌گیرند که این مسیرها به‌صورت دائمی مورد استفاده آن‌ها قرار می‌گیرد و تابع شرایط زیستگاه‌ها است. هرساله تعداد زیادی سانحه برخورد پرندگان با هواپیما گزارش می‌شود. بر اساس آمارها انتظار می‌رود هر خلبان در طی سابقه‌ی پروازی خود دو تا پنج برخورد با پرندگان را تجربه کند.
بر اساس آنالیز آمارها، بیشترین برخورد پرندگان با هواپیماها در ماه‌های مرداد و شهریور (آگوست و سپتامبر) اتفاق می‌افتد که آغاز فصل مهاجرت پرندگان است. شرایط آب و هوایی اغلب ارتفاع پرواز پرندگان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است پرندگان برای اجتناب یا بهره بردن از بادهای غالب در ارتفاعات خیلی بالاتر یا پایین‌تر پرواز کنند.
با توجه به آمار به‌دست‌آمده از مناطق مختلف جهان، سطوح متفاوتی برای ریسک برخورد پرندگان با وسایل پرنده، ثبت شده است که عبارت است از: آمریکای جنوبی 2 درصد، آمریکای شمالی 32 درصد، آسیا 19 درصد، آفریقا 4 درصد و اروپا 42 درصد. همچنین میزان برخورد ثبت شده پرندگان با قسمت‌های مختلف هواپیما، بر مبنای گزارش‌های خلبانان و واحد تعمیر و نگهداری مستقر در فرودگاه‌ها، در دماغه، شیشه و پوشش راداری جلوی هواپیما 41 درصد، موتور هواپیما 40 درصد، بدنه هواپیما 8 درصد، بال هواپیما 7 درصد، ارابه فرود 3 درصد و دم هواپیما 1 درصد است. بر اساس تحقیقات انجام شده توسط شرکت هواپیمایی بوئینگ از هر پنج برخورد صورت گرفته پرنده با هواپیما یک مورد آن باعث بروز خسارت به هواپیما می‌شود. پیامد‌های عملیاتی برخورد پرندگان با موتور هواپیما در مراحل نشستن، برخواستن، زمان مانور و کروز بسیار تأثیرگذار است. تقریبا 50درصد زمان‌های برخورد پرنده با موتور باعث آسیب جدی به موتور هواپیما می‌شود.
برای این‌که بیش‌تر با فشار ضربه وارده از طرف پرنده به هواپیما آشنا شویم به‌عنوان مثال می‌توان گفت یک پرنده با وزن 900 گرم، هنگام برخورد با هواپیمای که 370 کیلومتر در ساعت سرعت دارد، می‌تواند وزنی حدود چهار و نیم تن را به هواپیما وارد کند.
حال باید به این نکته توجه کرد که ساخت فرودگاه‌ها در مجاورت دریا، رودخانه‌ها و تالاب‌ها می‌تواند تأثیرات منفی بسزایی در خصوص جذب پرندگان داشته باشد. علاوه بر این مسیر مهاجرت پرندگان در هر کشور و هر شهر می‌تواند تاثیری مستقیمی بر تقابل پرندگان با هواپیما داشته باشد. در ایران، با بررسی نقشه مسیرهای پروازی مهاجرت پرندگان و همچنین مناطق مهاجرپذیر می‌توان اذعان داشت فرودگاه‌های واقع در بخش شمالی و مرکزی کشور از خطرپذیری بیش‌تری در مواجهه با برخورد پرندگان برخوردار هستند.
در پایان باید بدانیم که تقابل پرنده با پره‌های موتور هواپیما و بخش‌های دیگر می‌تواند باعث خسارات جدی به هواپیما شود که جلوگیری از این امر نیازمند دقت مدیران ذی‌ربط در فرودگاه‌ها است. استفاده از لوازم زنده‌گیری پرندگان، استفاده از تجهیزات مدرن ترساندن پرندگان توسط ایجاد صداهای خاص مرتبط با هر پرنده، استفاده از تفنگ‌های ایجاد صدای پروپانی با دسی‌بل بالا و متاسفانه در برخی موارد کشتن پرندگان توسط شکارچی از مواردی است که در فرودگاه‌ها برای مقابله با برخورد پرندگان و هواپیما از آن استفاده می‌کنند.
*معاون هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما»
