برای نگهداری مترو مشکل داریم

 برخورد دستوری درباره ماسک وظیفه ما نیست مطالبات ما از دولت وصول نشده است

دوران پاندمی کرونا در بخش صنعت، بیش از هر چیز چهره حمل‌ونقل عمومی را تغییر داده است. در حالی‌ پروتکل‌های بهداشتی بر فاصله‌گذاری اجتماعی تأکید دارند که فلسفه حمل‌ونقل عمومی اساسا نقطه مقابل آن است.

بااین‌حال در کلان‌شهرهایی مانند تهران تحقق چنین هدفی بسیار دشوار است. از یک سو زیرساخت‌های کافی برای اجرایی‌شدن چنین تصمیمی عملا وجود ندارد. با وجود همه تأکیدها همچنان ترددها نشانی از رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی ندارد. دراین‌بین اما مترو جایگاه ویژه‌ای دارد. مهم‌ترین شق حمل‌ونقل در کلان‌شهرها که حجم بزرگی از سفرهای درون‌شهری را انجام می‌دهد. اما واقعا رعایت پروتکل‌های بهداشتی دوران کرونا، در فضایی مانند مترو تا چه حد ممکن است؟

آیا می‌توان مسئولیت را به‌تمامی به مسئولان سپرد؟ این روزها، مترو تهران از یک سو درگیر مطالبات معوقه خود از دولت است و از سوی دیگر باید پاسخگوی مسافران باشد. دراین‌بین هرازگاهی به انتشار تصاویری در فضای مجازی بر عدم رعایت فاصله‌گذاری در مترو تأکید می‌شود. اما این نقدها تا چه حد درست هستند؟ به‌طورکلی شرایط مترو تهران درحال‌حاضر چگونه است؟ فرنوش نوبخت در گفتگو با «حمل‌ونقل» به این موضوعات پرداخته است.

اخیرا فیلم‌هایی در فضای مجازی منتشر می‌شود که نشان از شلوغی واگن‌های مترو دارد. شرکت بهره‌برداری مترو در دوران پاندمی چه اقداماتی انجام داده و تا چه حد با برخی انتقادات موافق هستید؟

از شبکه بهره‌برداری مترو تهران انتظاراتی می‌رود که بی‌جا هم نیست. بله، شبکه ما شلوغ است اما در همین شبکه شلوغ آمارها کمتر از یک میلیون مسافر در روز است. این آمار نصف ظرفیت پیش از کرونا است اما ظرفیت ما نصف نشده و همان ظرفیت پارسال است. ما همچنین زمان سرفاصله را کم کرده‌ایم، آن‌هم در دوران تحریم و کرونا. درحال‌حاضر با دلار ۳۰ هزار تومان جنس می‌خریم و سرفاصله خط یک، به سه و نیم دقیقه رسیده است. ما در ۲۹ مرحله سرفاصله همه خطوط را کم کرده‌ایم. خط دو پنج دقیقه بود، اکنون سه دقیقه است. سه دقیقه، سرفاصله پرظرفیتی است.

اما انتقاداتی وجود دارد و البته فیلم‌هایی!

یک واقعیت وجود دارد. زمانی که مسافران ۲۰ ایستگاه در یک ایستگاه جمع می‌شوند، قطار شلوغ می‌شود. انتشار این تصاویر به‌گونه‌ای انعکاس داده می‌شود که گویی ما کم‌کاری می‌کنیم. به هر صورت، مترو شلوغ است. ما هم کارمان را انجام می‌دهیم و وظیفه‌مان است. اینها را باید دید و منعکس کرد. با همین سطح سرویس، مسافران ما نصف شده‌اند. دولت نیز ساعت کارکرد را به ساعت دو کاهش داده است. هنگامی‌که به ساعت دو کاهش پیدا می‌کند، ساعت کار کارمند کم می‌شود اما هزینه‌ها هم برای ما و هم برای پیمانکار افزایش پیدا می‌کند. در دوران کرونا، هزینه‌های ما زیاد شده، مسافران کم و درآمدمان هم کم شده است. ما همچنان با این معادله کار می‌کنیم. زمانی که ما سرفاصله خط دو را به سه دقیقه رساندیم، دلیل داشتیم. قطارهای خط پنج که می‌رسند، بسیار شلوغ می‌شوند و مسافران خط پنج به همان ظرفیت پارسال مانده‌اند. یعنی مسافران صبح ما، افرادی هستند که می‌خواهند در تهران کار کنند.

شما برای اجرای پرتکل‌های ابلاغ‌شده برای نظارت و کنترل، ظرفیت نیروی انسانی و نرم‌افزارهای لازم را در مترو دارید که بتوانید آن نظارت کافی را انجام دهید؟ چرا با وجود توضیحاتی که ارائه کردید، با پخش شدن یک ویدئو از یک واگن، چنین هجمه‌ای شکل می‌گیرد؟

از ما این انتظار وجود دارد. زمانی که می‌گویم از ما انتظار نداشته باشید، می‌گویند پس از که انتظار داشته باشیم؟ درواقع چه زیرساخت برای نظارت بر پروتکل‌ها وجود داشته باشد و چه نداشته باشد، نباید این انتظار از ما وجود داشته باشد. اصلا این بیماری را چه کسی آورده است؟ به هر صورت بیماری حادث شده است. از چه سازمانی باید انتظار داشت؟ شما هنگامی‌که وارد فروشگاهی می‌شوید و آنجا فاصله اجتماعی رعایت نمی‌شود، مقصر چه فردی است؟ مردم باید فاصله اجتماعی را رعایت کنند. ما در شبکه بهره‌برداری متروی تهران، فضایی را مهیا کردیم. ماسک را فروشنده‌ به‌طور رایگان در اختیار مسافران قرا می‌دهند. در ورودی ایستگاه‌ها نیز نیروی انتظامی را قرار دادیم تا بگوییم برای سلامت خود مسافر است که این کار را انجام می‌دهیم. اینکه به یک نفر بگوییم، به خاطر سلامتی خودت ماسک بزن و الا مریض می‌شوی، وظیفه حمل‌ونقل نیست.

همه ما می‌دانیم که این بیماری با انسان‌ها چه می‌کند و آن را درک کرده‌ایم. نمی‌شود که ما به هر کس که رسیدیم، سلامتی‌اش را یادآوری کنیم. اگر یک نفر ماسک ندارد، مراقب سلامتی خودش نیست. تمام دنیا این را می‌گویند. فردی که مراقب سلامتی خودش نیست را چه‌کار می‌شود کرد؟ نمی‌گذاریم بدون ماسک وارد شود. او نیز پس از وارد شدن، ماسکش را برمی‌دارد. ۱۴۰ قطار را چگونه می‌توان کنترل کرد؟ انتظاری که باید از من وجود داشته باشد این است که آیا قطارهای من حرکت می‌کنند؟ این گرانی چقدر روی کار من تأثیر گذاشته است؟ من در این گرانی ۹۰۰ پله‌برقی را سر پا نگه‌داشته‌ام. بعد می‌گویند چرا مردم رعایت نمی‌کنند؟ خودشان رعایت نمی‌کنند. کاری که ما انجام می‌دهیم، کنترل در ورودی گیت‌ها، ضدعفونی قطارها و ساخت نرم‌افزاری برای چک‌کردن ماسک‌ها در ورودی ایستگاه‌ها است. اگر این نرم‌افزار تهیه شود، از ورود افراد بدون ماسک به ایستگاه‌ها جلوگیری شده و بوق می‌زند اما دوران کرونا، طوری است که با تکنولوژی درست نمی‌شود. افراد خودشان باید مراعات کنند.

پس از اظهارنظرهای بسیار سرانجام اعلام شد که درزمینه مطالبات شما از دولت به توافقاتی دست‌یافته‌اید. این موضوع به‌خصوص در این دوران کرونا اهمیت فراوانی دارد. این مطالبات تا چه اندازه محقق شده است؟

اجرایی نشده است. باید از فاصله دورتری به این موضوع نگاه کنیم. حمل‌ونقل یک متولی می‌خواهد. حمل‌ونقل درون‌شهری نیز به شهرداری سپرده شده است و شهرداری نیز از پس آن برنمی‌آید. هزینه‌های تأمین قطار بسیار بالا است و دولت باید به آن کمک کند اما کمکی نمی‌کند. از آنها باید دلایل خودشان را جویا شوید. دولت نیز در موضوعات مصوب مجلس می‌تواند به شهرداری کمک کند. رسیدگی و بررسی و دریافت آنها مشکلات خودش را دارد. بانک در این موضوع طلب ضمانت می‌کند و اگر ضمانتی وجود نداشته باشد، بانک هم کمکی نمی‌کند. اوراق مشارکت پارسال نیز هنوز پرداخت نشده و در بانک است.

ما در شرکت بهره‌برداری با این مشکل مواجه هستیم که همین را هم که داریم برای نگهداری‌اش با مشکل روبه‌رو هستیم. همین ۹۰۰ پله‌برقی را تا کی می‌توان نگهداری کرد؟ پله‌برقی را نمی‌شود عوض کرد یا کنار گذاشت بلکه باید اورهال کرد. پله‌برقی مهم‌تر از باقی تجهیزات است. اگر پله‌برقی خراب شود، مردم باید مسیری را پیاده بروند. قطار نیز رده‌های متفاوت تعمیراتی دارد. سالیانه ۱۵ میلیون کیلومتر کارکرد تمامی قطارهایمان است. در هر یک میلیون کیلومتر، باید چرخ قطار را عوض کرد. وقتی هم که این اتفاق میفتد، باید اورهال قطار را تغییر داد و اینها هزینه‌بردار است. قطعات برخی قطارهای قدیمی در بازار پیدا نمی‌شود و باید آنها را نو کرد. امسال می‌خواستیم از اوراق مشارکت استفاده کنیم که هنوز موفق به دریافت آن نشده‌ایم. راجع به حمل‌ونقل، باید موضوعاتی قابل‌اندازه‌گیری اجرا شود. به‌جای آنکه ما گزارش بدهیم که چه‌کار انجام نشده است، آنها باید خودشان روتین این کارها را انجام دهند. وگرنه هرسال به یک دلیلی مشکلی پیش می‌آید. تا امروز که نتوانستیم مشکلی را حل کنیم.

داستان مطالبات چه شد؟

هیچ‌چیزی دریافت نکردیم. بانک شهر گفته که شرکت‌های تحت پوشش شهرداری، سقف تسهیلاتشان پر شده است. تقریبا تا به امروز هیچ‌چیز دستمان را نگرفته است.

ما در این موضوع، شهرداری و شورای شهر را ملامت نمی‌کنیم. زیرا آنها هم منابعی ندارند. منابع هم وجود نداشته باشد، باید سراغ صندوق توسعه ارزی رفت. امیدواریم که شرایط اقتصادی بهبود پیدا کند. در تلاش هستیم که کار بهتر صورت بگیرد و داشته‌هایمان را حفظ کنیم.

جایگاه مجلس نیز بالاتر از متروی تهران است و لوایحش نسبت به کل ایران است. امروز اگر به حمل‌ونقل (هرگونه حمل‌ونقلی) نگاه ویژه‌ای بشود، بهتر است. همین‌که سامانه‌ها را به‌روز نگه دارند، بهترین کمک است. باید از مجلس خواهش کنیم که به کل ایران کمک کند.

اولویت‌های شما در بهره‌برداری با فرض اینکه تمام مطالبات وصول شوند، چیست؟

الآن توسعه با ما نیست و با شرکت مترو ساخت است. توسعه طبق سیاست‌های کلی است که در طرح جامع در حال انجام است. ما در بهره‌برداری، حفظ وضع موجود و تأمین امنیت را مدنظر قرار داده‌ایم. اینکه بهینه بهره‌برداری کنیم و اورهال را به‌موقع انجام دهیم و به‌روز باشیم. اولویت ما، حفظ و بهینه‌سازی وضع موجود، تکریم مسافران و ... است.

مسافر چگونه می‌تواند اطمینان پیدا کند که پروتکل‌های بهداشتی در مترو رعایت شده است؟

ما در تمامی ایستگاه‌ها اطلاعیه زده‌ایم و خواهش کرده‌ایم که مسافران رعایت کنند. هر قطاری که وارد خط می‌شود، ضدعفونی شده است. در انتهای خط نیز چند قطار یکی، ضدعفونی می‌کنند. وزارت بهداشت اعلان کرده است که ۲۰ درصد مبتلایان، در سطح شهر می‌چرخند. ما تلاشمان را می‌کنیم اما نمی‌دانیم که چه فردی مریض است و چه فردی نیست. اصولا در محل‌های شلوغ نباید زیاد تردد کرد. من خودم بسیاری موارد را برای خودم تعطیل کرده‌ام. نه مسافرت رفته‌ام و نه مکانی دیگر. اینکه کدام مسافر مریض است را من نمی‌دانم. بهتر آن است که مراجعه نکنند. ما تمام تلاشمان را می‌کنیم اما اینکه چقدر تأثیر دارد برایمان قابل‌اندازه‌گیری نیست. مثلا شبکه‌ای برای نشان دادن میزان بیماری در ایران، تصویر مترو را گذاشته بود. با این کار نیز به مردم القا می‌کنند که مترو آلوده است ممکن است باشد؛ اما من چه‌کار دیگری می‌توانم انجام دهم؟

فکر می‌کنید که وزارت بهداشت باید در این شرایط، کمکی مالی به این حوزه‌ها داشته باشد؟

نمی‌دانم. واقعیت این است که اگر وزارت بهداشت بتواند حقوق پرستارها را هم بدهد، کار بزرگی انجام داده است. باید خودمان را جای آنها بگذاریم. کارشان واقعا مشکل است. از وزارت بهداشت این انتظار را ندارم که به ما هم کمک مالی کند. این ما هستیم که باید سطح انتظاراتمان را متعادل کنیم. من با تمام تلاشم کار و اطلاع‌رسانی می‌کنم. همان‌طور که دیگران این کار را انجام می‌دهند. در فروردین بود که من در مصاحبه‌ای اصرار داشتم که همه ماسک بزنند اما با اجباری کردن آن مخالفت شد. تا مردم در خانه نمانند، مشکلی حل نمی‌شود.