نقشه پیش‌ خور دارایی‌ های پایتخت در ۱۴۰۳

بهروز شیخ رودی، معاون پیشین محاسبات و پایش عملکرد شورای شهر تهران با اشاره به جزئیات بخش واگذاری دارایی های سرمایه ای لایحه بودجه ۱۶۹ هزار میلیارد تومانی شهرداری برای سال ۱۴۰۳ به روزن آنلاین می گوید: در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ شهرداری تهران، تحصیل ۱۸ هزار و ۷ میلیارد تومان از محل فروش اموال و دارایی های شهر پیش بینی شده و بر اساس این لایحه شهرداری قصد دارد در سال آینده رقمی بالغ بر ۱۱ هزار و ۵۲۹ میلیارد تومان بیشتر از آنچه در بودجه سال ۱۴۰۲ به تصویب شورای شهر رسیده بود، دارایی ها و اموال شهر را به فروش برساند. بر این اساس فروش اموال و دارایی های شهر با سهم ۱۰ درصدی از تامین مالی بودجه سومین ظرفیتی است که تدوین کنندگان بودجه ظاهرا آن را به خوبی شناخته و به دنبال استفاده از آن برآمده اند، زیرا رشد ۱۷۸ درصدی را برای این شیوه تامین درآمد در بودجه پیش بینی و به شورای شهر پیشنهاد کرده اند.

پایان شفافیت در فهرست املاک فروشی

شیخ رودی در ادامه با اشاره به پیش بینی تامین ۱۷ هزار و ۸۱۶ میلیارد تومان از این رقم از طریق فروش املاک و اموال غیر منقول می گوید: در این لایحه فروش ۱۷ هزار و ۸۱۶ میلیارد تومان از املاک و اموال غیر منقول شهر برای سال آینده پیش بینی و در دستور کار شهرداری قرار گرفته است؛ این رقم چیزی جز سه برابر شدن فروش املاک و دارایی های شهر و شهرداری نسبت به سال ۱۴۰۲ نیست! البته از سوی دیگر جزئیات این املاک و دارایی ها نیز مشخص نیست و ما نمی دانیم که شهرداری این رقم را از فروش کدام دسته از املاک و دارایی ها می خواهد تحصیل کند، موضوعی که در گذشته با ارائه فهرست املاک و دارائی های پیشنهادی شهرداری در پیوست های بودجه روشن می شد، اما حالا با کنار گذاشتن تصویب سیاست ها و الزامات تهیه بودجه سال آینده توسط شورای ششم، شهرداری الزامی برای ارائه فهرست املاک و دارایی های مورد نظرش برای فروش به شورای شهر ندارد و اعضای شورای شهر هم این ارقام را بدون توجه به اینکه از فروش چه املاک و دارایی های به دست خواهد آمد تصویب می کنند.

این کارشناس مالیه و اقتصاد شهری توضیح می دهد: بر اساس سنت سالانه تصویب سیاست ها و الزامات تدوین لایحه بودجه سال آینده که تصویب آن از سال ۱۳۸۶ آغاز و تا سال ۱۴۰۰ ادامه داشت، شورای شهر در ادوار مختلف و حتی در سال نخست شورای ششم، شهرداری مکلف می شد تا فهرست جامعی از املاک پیشنهادی خود برای فروش در کنار فهرست وام های پیشنهادی و نیز گزارشی از بدهی ها و ….خود به شورا ارائه کند و حالا این رویه نیکو دو سالی است در شورای ششم کنار گذاشته شده است و تقریبا می شود گفت هیچکس نمی داند چه میزان از املاک و اراضی ذخیره شهری یا دیگر املاک و دارایی های شهرداری قرار است در سال آینده به فروش برسد.

محمود اولاد: ملک فروشی مثل فروختن فرش زیر پاست

محمود اولاد، تحلیلگر مسائل اقتصادی هم تعریف ساده ای از فروش املاک شهرداری می کند و آن را به فروش فرش زیرپای یک خانواده برای کسب درآمد شبیه می داند. اولاد به روزن آنلاین می گوید : در سمت درآمدها و هزینه ها غیر از بحث منابع و مصارف، بحث درآمد، تملک دارایی های سرمایه ای و تملک دارایی های مالی را داریم که منابع را تشکیل می دهند و در سمت مصارف و هزینه ها، واگذاری دارایی های مالی و واگذاری دارایی های سرمایه ای را؛ اینها هر کدام مفهوم خاص خود را دارند. درآمد یعنی از محل کارهایی که انجام می دهید و ارزش افزوده ای که تولید می کنید، حاصل می شود. هزینه هم یعنی هزینه هایی که برای گذران امور یک سال انجام می دهید. وقتی اموال و دارایی های شهر را می فروشید، می شود واگذاری دارایی های سرمایه ای؛ مانند این است که در یک خانواده از محل کار ،درآمدی دارید و در کنارش از محل فروش فرش زیر پایتان هم کسب درآمد کنید. شهرداری هم یک درآمد دارد و فرش زیر پایش هم املاکی است که دارد و دارایی های شهر است.

او ادامه می دهد : شهرداری می تواند دارایی های عمومی که جزو منابع است را واگذار کند، اما برای تبدیل به احسن دارایی؛ یعنی اگر می خواهید فرش زیر پایتان را بفروشید، برای این باشد که خانه بخرید . در شهر هم که اموال را می فروشند، این اموال باید صرف تملک دارایی های سرمایه ای شود و به همان میزان دارایی سرمایه ای اضافه کنند.

به طور مثل صرف زیرساخت و گسترش حمل و نقل یا مترو شود که اینها جزو دارایی های شهر است و به دارایی های سرمایه ای شهر اضافه می شود که یک دارایی که غیرمولد است و مثلا ملک یا زمین است را می فروشند و به دارایی تبدیل می کنند که مولدتر است. وقتی دارایی را می فروشند اگر صرف هزینه بکنند، یعنی انگار فرش زیر پایشان را فروختند تا بیشتر مصرف کنند؛ در این صورت بعد از مدتی دیگر چیزی برای فروش نخواهند داشت و هزینه ها همیشه بیشتر از درآمدها می شود و البته شهرداری هم عادت کرده که زیاد خرج کند. در این شرایط چون نه چیزی دارید بفروشید و نه درآمدتتان کفاف می کند، فقیر و به استقراض ناگزیر می شوید؛ این سرنوشت شهرهایی است که این گونه اداره می شوند.

ورشکستگی شهر را به تعویق می اندازند

اولاد اضافه می کند: وقتی نمی توانید هزینه ها را با درآمد کنترل کنید، یعنی شهر را اداره می کنید و رفت و روب، خدمات شهری و غیره را انجام می دهید، اما سطح کمی و کیفی این خدمات طوری است که با درآمدها همخوانی ندارد و اموال می فروشید و پس از مدتی که دیگر اموال ندارید و به این نوع هزینه ها هم عادت کردید و نمی توانید هزینه ها را کم کنید؛ درآمد هم ندارید و در نتیجه به مشکل برمی خورید و شهر ورشکست می شود. مساله این است که مدیریت های شهری همیشه سعی می کنند رسیدگی به این موضوع را عقب بیاندازند؛ یعنی این ورشکستگی را به دوره مدیریتی بعدی موکول کنند و مدیریت بعدی کار سخت را انجام دهد و به این فکر کند که چطور بین درآمدها و هزینه ها تناسب ایجاد کند. سالیان سال است که این گونه است و در ساختار شهرداری این رفتار نهادینه شده است.

او یادآوری می کند: چند سال گذشته حرکت خوبی انجام شد تا اصلاحی در ساختار هزینه درآمد شهرداری انجام شود و این تفکیک بین درآمد و منابع درست شود؛ هر چند در آنجا هم اشکالاتی در تعریف وجود داشت که چه چیزی را تملک دارایی سرمایه ای در نظر بگیرند؛ ولی سعی می کردند به گونه ای عمل کنند تا به میزانی که واگذاری دارایی سرمایه ای انجام شده، تملک دارایی سرمایه ای اتفاق بیافتد یا نشان دهند اگر تراکم می فروشند که نوعی فروش فضای شهری است یا رانت شهری را واگذار می کنند، در مقابل این تملک دارایی سرمایه ای می کنند و معادلش زیرساخت تولید می کنند.

وی می افزاید: هنوز فروش زمین به عنوان واگذاری دارایی سرمایه ای وجود دارد؛ اما در سمت دیگر ماجرا تملک دارایی سرمایه ای غیر شفاف تر شده است و تملک دارایی سرمایه ای فقط این عنوان را یدک می کشد؛ ولی وقتی به جزییاتش دقت می کنیم متوجه می شویم برخی اقدامات هزینه سالانه را در آنجا آوردند و به نوعی پوشش دادند که بشود آن را تملک دارایی سرمایه ای حساب کرد. البته این موضوعات از گذشته بوده، اما گسترش بیشتری پیدا کرده است.