◄ هزینه ۲.۶ میلیارد دلاری آلودگی هوا برای تهران
آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبار آن به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست‌محیطی تهران تبدیل شده است. در سال‌های اخیر با توجه به رشد جمعیت، افزایش شهرنشینی، توسعه صنعتی و افزایش مصرف سوخت، کنترل آلودگی هوا سخت‌تر شده است.
آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبار آن به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست‌محیطی تهران تبدیل شده است. در سال‌های اخیر با توجه به رشد جمعیت، افزایش شهرنشینی، توسعه صنعتی و افزایش مصرف سوخت، کنترل آلودگی هوا سخت‌تر شده است.
بر اساس گزارش بانک جهانی در خصوص آلودگی هوای تهران که توسط شرکت کنترل کیفیت هوای تهران منتشر شده است، تهران در میان ۲۶ شهر بزرگ جهان به لحاظ آلاینده‌های ۱۰PM، در رده دوازدهم قرار دارد که رقمی تأمل‌برانگیز است.
آلودگی هوا یکی از عوامل زیست‌محیطی خطرناک از جنبه بهداشتی در ایران است که شامل بیماری‌هایی مانند آسم، سرطان ریه، هیپروتروفی بطنی، آلزایمر، پارکینسون، اوتیسم و سکته است. علاوه بر بیماری، سالانه در تهران بیش از ۴هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. آلودگی هوا علاوه بر کاهش کیفیت زندگی، مشکلات اقتصادی نیز بر جای می‌گذارد. هزینه‌های اقتصادی سالانه مربوط به آلودگی هوا در تهران ۲.۶ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
میزان کل تولید آلاینده ذرات معلق ۸.۶ هزار تن بوده که از این میزان، سهم منابع متحرک ۷۰ درصد است. در میان منابع متحرک، وسایل نقلیه سنگین بیشترین سهم را در انتشار ذرات دارد و در میان وسایل نقلیه سنگین، اتوبوس‌های بخش خصوصی (۳۵درصد)، به دنبال آن اتوبوس‌های شهرداری تهران (۲۸ درصد) و در نهایت کامیون‌ها ۲۸ درصد، بیشترین میزان انتشار ذرات را دارند.
دولت در سال‌های اخیر توانسته است آلودگی هوا را در تهران کاهش دهد و اقدامات زیادی در این خصوص انجام شده از جمله به‌کارگیری استانداردهای کیفیت سوخت بالاتر (یورو ۴)، بهبود مدیریت ترافیک برای کاهش ترافیک و رفت و آمد در مرکز شهر، دستیابی به بزرگترین ناوگان گاز طبیعی در جهان، بهبود حمل ونقل عمومی (BRT و مترو) و کاهش یارانه‌های سوخت؛ بنابراین تعداد روزهای ناسالم تقریباً به نصف کاهش یافت (از ۲۱۶ روز در سال ۱۳۹۰ به ۱۱۱ روز در سال ۱۳۹۴). همچنین از موارد مرگ زودرس، زیان‌های اقتصادی و بیماری‌ها نیز کاسته شد که در نهایت منجر به کاهش سالانه حدود نیم میلیارد دلار هزینه اقتصادی شد.
برنامه جایگزینی و از رده خارج کردن اتومبیل‌های سنگین و قدیمی، برنامه جامع فیلتر خودروهای دیزلی، بهبود نظارت و معاینه فنی خودرو و اطمینان از پیاده‌سازی و انطباق با آخرین استانداردهای سوخت، اقدامات دیگری است که جهت کاهش آلودگی هوا می‌توان انجام داد. علاوه بر این، گسترش منطقه کم‌انتشار نیز برای کنترل استانداردهای انتشار و تکنولوژی وسایل نقلیه، همچنین موتورسیکلت یک گام مهم دیگر در این جهت است. در نهایت سرمایه‌گذاری بیشتر در جهت گسترش سیستم حمل و نقل عمومی مطمئنا تهران را به هوای پاک نزدیک‌تر می‌کند.
بر اساس گزارش‌های جهانی، هزینه‌های اقتصادی سالانه مربوط به آلودگی هوا در تهران ۲.۶ میلیارد دلار برآورده شده که تنها تأثیرات آلودگی بر سلامت انسان است. اما اگر بخواهیم هزینه‌های واقعی اقتصادی ناشی از آلودگی هوا را در نظر بگیریم، باید کاهش بهره‌وری کشاورزی، کاهش دید، آسیب ناشی از آلودگی دراز‌مدت هوا به مکان‌های فرهنگی و زیرساخت‌ها، کاهش کیفیت زندگی و روزهای تعلیمی از دست رفته دانش‌آموزان به دلیل تعطیلی مدارس و ... را نیز در نظر بگیریم.
بر اساس این گزارش، ۲۵ درصد ذرات ۲.۵ میکرون در تهران ناشی از منشأهای طبیعی از قبیل گرد و غبار و شن و ماسه است. وسایل نقلیه سبک مانند موتورسیکلت‌ها، تاکسی و اتومبیل‌های سواری و وسایل نقلیه سنگین، از دیگر دلایل افزایش آلاینده‌ها در هوای تهران است. به رغم اینکه موتورسیکلت‌ها یکی از بزرگترین منابع آلودگی در تهران هستند، تنها ۱۲ درصد کل انتشار PM را به خود اختصاص داده‌اند.
در این گزارش، پیشنهاد شده دولت و شهرداری برای بهبود وضعیت هوا، جایگزینی و برنامه اسقاط وسایل نقلیه دیزلی قدیمی‌تر، برنامه تکمیلی DPF به صورت جامع، بهبود نظارت و بازرسی خودرو و حصول اطمینان و انطباق با آخرین استانداردهای سوخت، در اولویت لیست سیاستگذاری‌ها قرار گیرد و افزون بر این منطقه کم انتشار (LEZ) گسترش یابد و موتورسیکلت‌ها نیز شامل این محدودیت قرار گیرند.
