◄ رانت‌ها را حذف می‌کنیم
مدیران تازه شهر برای مبارزه با فساد روی نظارت همگانی حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. آن‌ها امیدوارند با تکمیل تدریجی سامانه شفافیت و در اختیار قرار دادن اطلاعاتی که پیش از آن تنها در اختیار تعداد محدودی بود، زمینه کشف انحرافات توسط کارشناسان، رقبا و شهروندان فراهم شود.
نورا حسینی: مدیران تازه شهر برای مبارزه با فساد روی نظارت همگانی حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. آن‌ها امیدوارند با تکمیل تدریجی سامانه شفافیت و در اختیار قرار دادن اطلاعاتی که پیش از آن تنها در اختیار تعداد محدودی بود، زمینه کشف انحرافات توسط کارشناسان، رقبا و شهروندان فراهم شود. محمود میرلوحی، عضو شورای شهر تهران معتقد است نظارت همگانی بیش از نظارت دستگاه‌های نظارتی به اصلاح رویه‌ها کمک می‌کند، او می‌گوید: این روش، در دنیا هم مرسوم است. اگر با کشورهایی مواجه می‌شوید که در مبارزه با فساد پیش‌رو هستند و در استانداردهای شفافیت عملکرد، وضع خوبی دارند، اغلب با همین مدل نتیجه گرفتهاند. ما هم می‌خواهیم با این شیوه عمل کنیم.
به تازگی اطلاعات مدیران شهرداری را هم به سامانه شفافیت اضافه کرده‌اید، باز هم این سامانه به اطلاعات حوزه‌های جدیدتر نیز ورود می‌کند؟
ما به مردم قول دادیم که شورای پنجم، شورایی شفاف و پاسخگو باشد و در حال تلاش هستیم، گام‌های مکمل را در این حوزه برداریم تا مردم بدانند در اینجا به عنوان سازمانی که ۸۰۰ مدیر و معاون دارد، چه می‌گذرد. ما معتقدیم این رویکرد نتایج متنوعی خواهد داشت؛ به عنوان نمونه با این روش، اگر اشکالی هست، کل نیروها و اعضای شهرداری و همه کسانی که به عملکرد شورا حساس هستند، این عملکرد را می‌بینند و آن را داوری می‌کنند. اساسا نظارت عمومی مسئله اصلی امروز کشور ماست.
شما شاهدید که ما در گذشته از نظر ساختارهای نظارتی کم نداشتیم و هنوز هم در این زمینه کاستی وجود ندارد؛ ما دیوان عدالت، دیوان محاسبات، بازرسی کل، حراست، اطلاعات را داریم و نیروهای امنیتی و قضایی هم حجم گسترده‌ای از نظارت را انجام می‌دهند. با این وجود شما می‌بینید همواره افکار عمومی در این زمینه با ابهاماتی روبه‌روست و دلیل آن هم این است که ما روی حوزه نظارت عمومی خوب سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم. این درحالی است که نظارت عمومی از سایر کارها کم‌هزینه‌تر اما کارآمدتر است و این واقعیت به اثبات رسیده است.
به عنوان مثال اگر افرادی از انجام خطا ترس نداشتند، امروز همین که می‌بینند فعالیت آن‌ها قرار است در رسانه‌ها بازخورد داشته باشد، ناخودآگاه ملاحظه می‌کنند. می‌دانند که اگر وامی می‌گیرد و یا اگر از رانتی برخوردار می‌شوند، این خطاها آشکار می‌شود. این روش، در دنیا هم مرسوم است. اگر با کشورهایی مواجه می‌شوید که در مبارزه با فساد پیش‌رو هستند و در استانداردهای شفافیت عملکرد، وضع خوبی دارند، اغلب با همین مدل نتیجه گرفتهاند. ما هم می‌خواهیم با این شیوه عمل کنیم و فکر می‌کنیم خیلی کم‌هزینه، پرثمر و سریع جواب می‌گیریم.
به طور مثال وقتی لایحه تعارض منافع به تصویب رسید، خیال خود من هم به‌عنوان یک عضو از اعضای شورا، راحت می‌شود، چون فامیل و دوستان نزدیک و دور من هم می‌دانند نباید برای کسب موقعیت یا رانت نزدیک من شوند! این درحالی است که پیش از این، بعضی‌ها مرتب مراجعه می‌کردند و من بارها با این نوع خواسته‌ها مواجه می‌شدم که البته پاسخم این بود که اگر من هم فامیلم را برای یک پست مدیریتی (و نه حتی پیمانکاری) معرفی کنم، پس فرق من با گذشتگان در چیست؟! به هر روی با رویکرد جدید بناست دیگر این نوع کارها اتفاق نیفتد و این رویه باید متوقف شود. بنابراین تصور من بر این است که با معرفی سایت شفافیت میتوان جلوی برخی اتفاقات مالی که پیشتر رخ میداد و هنوز هم میافتد را گرفت.
البته بنا نیست که صرفا این آمار در سایت ارائه شود. من از رسانه‌ها و صاحبنظران استمداد می‌کنم که نظرات‌شان را حتما به ما انتقال دهند. همه بدانند ما این رویه را در حوزه مدیریت و انتصاب‌ها، تا رسیدن به یک استاندارد شایسته‌سالاری قابل‌دفاع، دنبال خواهیم کرد و از کارشناسان درخواست می‌کنم اگر نواقصی می‌بینند تذکر دهند. در حوزه اقتصادی قرار است تا به یک سطح مناسب رقابتی برسیم، پس قرار نیست ما این رانت را از یک پله به یک پله دیگر ببریم.باید به شرایطی برسیم که صرفا شایستگان و پیمانکاران و افراد توانمندی که صلاحیت دارند، بیایند در این رقابت شرکت کنند و لاغیر.
به عبارتی دیگر، آن فهرست‌های بلندبالایی که «گفته می‌شد» صلاحیت دارند، تغییر خواهد کرد و دیگر اینطور نیست که ما بگوییم فقط مزایده یا مناقصه گذاشته‌ایم و از آن طرف، ظرفیت را به گونه‌ای محدود کنیم که دوباره همان قبلی‌ها بتوانند بیایند در آن شرکت کنند! دیگر از آن خبرها نیست. گاهی وضع به گونه‌ای پیش می‌رفت که یک پروژه برای یک فرد خاص طراحی می‌شد، تصویب می‌شد و بعد هم به خودش داده می‌شد! این فجایع باید متوقف بشود؛ یعنی یک طرح براساس ضرورت با اولویت‌هایی که قاعده‌مند است، شکل بگیرد و بعد از طریق مناقصه یا مزایده ارائه شود. در مزایده و مناقصه هم همه کسانی که دارای شرایط هستند، بتوانند شرکت کنند...
برای رفع این محدودیت قرار است چه کنید؟
همان‌طور که گفتم برای ما مهم عملکرد سایت بر اساس چشم‌انداز مبتنی بر عدالت است. چشم‌انداز ما جایی را نشانه گرفته که دیگر نشانی از رانت، فساد و سفارش کار وجود نداشته باشد. به عنوان مثال در پسماند سامانه مزایده وجود دارد اما باز فقط کسانی خاص می‌توانستند در مزایده‌ها شرکت کنند. در این وضعیت بود و نبود مزایده چه فرقی می‌کرد؟ متاسفانه این افراد مدت‌ها با هم نوعی توافق نوشته یا نانوشته داشتند و هیچ‌کدام هم در مزایده‌ها شرکت نمی‌کردند.
بحمدالله مقاومت‌ها در حال شکسته‌شدن است و ممکن است در آینده به جایی برسیم که برای کشف قیمت به سمت بورس برویم. یعنی ممکن است ما در آینده مثلا برای کشف قیمت پسماند مناطق نه از روش‌های موجود، بلکه از طریق بورس کشف قیمت کنیم. گام مورد نیاز و لازم برای رسیدن به این عملکرد این است که تا جایی که بتوانیم، دست و پای رانت و رانتبازی را ببندیم تا فضا برای رقابت سالم فراهم شود. باز هم تاکید می‌کنم و امیدوارم افکار عمومی و صاحبنظران به ما کمک کنند.
هم اشکالاتمان را ببینند و هم پیشنهاداتشان را ارائه دهند تا در این مرحله متوقف نمانیم. فیلترهای مختلفی وجود داشته و خبر خوش این است که ما در واقع این فیلترها را از بین برده‌ایم. جالب است بدانید که فیلترها یکی دو تا هم نبوده‌اند. یکی را برمی‌داری می‌بینی یکی دیگر جلوتر است. شما در جریان هستید که تاکنون طبق گزارش تغییر و تحول آقای نجفی، ۵۰ درصد قراردادهای سال‌های قبل، ترک تشریفات بود. ما آمدیم گفتیم همه قراردادها صددرصد از طریق قواعد مناقصات منعقد می‌شود.
البته اینطور هم که میگویید صد درصد نیست!
مثلا شما بفرمایید یک درصدش نیست! ولی۵۰ درصد کجا، یک درصد کجا.
روند رو به اصلاح است.
بله. در مزایده و مناقصه این اتفاق افتاده است؛ اما پشت صحنه‌اش باز لایه‌ها و فیلترهایی بوده که داریم آن‌ها را حذف می‌کنیم. تا اتفاق به شکل استاندارد رخ دهد. معمولا یک بندی در مناقصه‌ها و مزایده‌ها هست که گفته به اختیار تصمیم‌گیر با مزایده‌گذار یا مناقصه‌گذار. یعنی آنجا می‌گویند از نظر فنی شما را نمی‌پذیریم و شما صلاحیت ورود ندارید. این اتفاق‌ها رخ می‌داده است.
که این نوع بندها قرار است حذف شود.
بله، انحصارها را یکی یکی شناسایی و حذف می‌کنیم؛ به‌طوری که دیگر همه صاحبان صلاحیت اقتصادی و فنی و شرایط لازم بتوانند در این مناقصه و مزایده‌ها شرکت کنند و در اینجا احساس عدالت کنند و دیگر شاهد این نباشیم که کسی مراجعه کند و بگوید هنوز این سیستم اشکالاتی دارد... .
