گام بلند تجارت الکترونیک در ایران
نگاهی به حوزه تجارت الکترونیک در ایران نشان می‌دهد کسب و کارهای الکترونیک و اینترنتی در طول سال‌های گذشته با رشد بالایی مواجه شده‌اند به طوری که درحال‌حاضر بخش عمده‌ای از کالا به کمک اینترنت به فروش می‌رسد.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، اگر قرار باشد عوامل رشد یکباره تجارت الکترونیک در ایران را بررسی کنیم، پیش از هرچیز به نقش پررنگ دولت یازدهم در این زمینه برخورد می‌کنیم. محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در طول سال‌های حضور خود در این وزارتخانه بارها از لزوم توجه کسب و کارهای الکترونیک و اینترنتی سخن گفت و توسعه تجارت الکترونیک را راهی برای افزایش اشتغالزایی و توسعه اقتصادی در ایران دانست. در همین راستا نیز تلاش کرد تا زیرساخت‌های لازم را فراهم کند و به بخش خصوصی فرصتی برای عرض اندام در این حوزه دهد.
تجارت الکترونیک که کارشناسان از آن به عنوان یک عامل مهم در افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی یاد می‌کنند، از جمله موضوعاتی است که به طور مداوم در شرکت‌های دولتی و خصوصی مورد توجه قرار می‌گیرد. این حوزه دارای بخش خرده‌فروشی و عمده‌فروشی است که به طور معمول در فضای مجازی بخش خرده‌فروشی آن بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و در ایران نیز با جدیت دنبال می‌شود.
چرا که این سبک از مشاغل به دلیل ماهیت مجازی خود و وابسته نبودن به مختصات جغرافیایی قدرت خرید مشتری را افزایش می‌دهند. اما با وجود تمام تلاش‌های انجام شده برای رونق کسب و کارهای الکترونیک، ایران در زمینه تجارت الکترونیک هنوز نوپا به شمار می‌آید و تا رسیدن به سطحی قابل قبول، راه طولانی پیش رو دارد.
برای توسعه تجارت الکترونیک در کشور، ورود به بازارهای جهانی و عضویت در سازمان‌هایی نظیر سازمان تجارت جهانی و داشتن نظام بانکی کارآمد از عوامل اساسی به شمار می‌آید. در طول سال‌های گذشته دولت یازدهم با تمرکز بر توسعه زیرساخت‌ها و اعلام حمایت از مشاغل مبتنی بر اینترنت سعی کرده به کمک تجارت الکترونیک بیاید و راه را برای ورود سریع‌تر فعالان ایرانی این حوزه به بازارهای جهانی باز کند.
نگاه مثبت وزیر ارتباطات
در همین راستا نیز محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بارها در سخنرانی‌های مختلف از حمایت‌های خود و دولت یازدهم از کسب و کارهای الکترونیک و اینترنتی سخن گفت و توسعه تجارت الکترونیک را راهی برای افزایش اشتغالزایی در ایران دانست. وی معتقد است: برای اینکه از کسب و کارهای اینترنتی اشتغال ایجاد کنیم با توجه به اینکه امسال سال تولید و اشتغال است یکی از مهم‌ترین موضوعات این است که با توجه به فارغ‌التحصیلانی که در این حوزه هستند باید با جدیت بیشتر کسب و کارهای الکترونیک را پیش ببریم.
بر همین اساس هم تعرفه دسترسی به اینترنت را در چند مرحله کاهش داده‌ایم تا فعالیت در این حوزه افزایش یابد. واعظی همچنین در طول ۴ سال فعالیت خود به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سعی کرد تا با رفع موانع، زمینه رونق کسب و کارهای نوپا را فراهم کند. در همین راستا نیز بارها با وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر کار و رفاه اجتماعی به گفت‌وگو پرداخت و از همین مسیر توانست فرصت توسعه زیرساخت‌ها و رونق‌بخشی به کسب و کارهای اینترنتی را فراهم کند.
کنترل مشکلات و چالش‌ها
البته مانند همه مشاغل این حوزه با ریسک‌ها و چالش‌هایی مانند مشکلات قانونی دست به گریبان است. بخشی از این مشکل به دلیل تازه بودن این حوزه و کندی به‌روز شدن قوانین همگام با رشد و توسعه آن است، اما بخش دیگر مشکلاتی است که به کمک یک متولی قابل پیگیری و حل است. به همین منظور هم نهادهایی مانند مرکز توسعه تجارت الکترونیک در طول سال‌های گذشته تشکیل شد و به عنوان متولی دولتی این عرصه فعالیت خود را وسعت بخشید.
این مرکز با هدف حمایت از کسب و کارهای الکترونیک و کمک به رشد اقتصادی آنان تلاش کرد با اعطای نماد اعتماد الکترونیک حمایت و نظارت خود را از این بازار تازه اعلام کند. در این فضا شکایت‌های رسیده از سایت‌های دارای نماد اعتماد با سرعت بیشتری پیگیری می‌شود و به جای آنکه مشتری پس از خرید اینترنتی از تجارت الکترونیک دل‌زده شود، با علاقه بیشتری به فعالیت در این فضا می‌پردازد.
براساس تازه‌ترین اعلام این مرکز از ۲ تا ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۶ بیش از ۲۵۹ شکایت در سامانه این مرکز به ثبت رسیده که از این تعداد بیش از ۲۰۰ شکایت قابل بررسی بوده‌اند. این موضوع از توجه ویژه دولت به کسب و کارهای الکترونیک و رشد آن خبر می‌دهد.
تامین زیرساخت‌ها
رحیم بنامولایی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان البرز درباره وضعیت کسب و کارهای الکترونیک در ایران به «گسترش تجارت» می‌گوید: در مسیر رونق کسب و کارهای الکترونیک یکی از وظایف مهم دولت تامین زیرساخت‌ها بود که دولت یازدهم به خوبی به آن عمل کرد و توانست فضا را برای فعال شدن کسب و کارهای الکترونیک فراهم کند.
درحال‌حاضر گام‌های نخست برداشته شده و بحث تجارت الکترونیک در ایران با جدیت دنبال می‌شود اما باید توجه داشت که مهم‌ترین لازمه رونق هرچه بیشتر تجارت الکترونیک استفاده از داده‌های یکپارچه بر بستر یک بانک اطلاعاتی قوی و یکپارچه به نام دولت الکترونیک است. وی با تاکید بر راه‌اندازی دولت الکترونیک به عنوان عاملی برای رشد کسب و کارهای الکترونیک می‌افزاید: از سال ۸۰ تاکنون قانون راه‌اندازی دولت الکترونیک به تصویب رسیده و تاکنون اقداماتی برای راه‌اندازی آن انجام شده، اما بهره‌برداری از آن به تامین دیتاسنترهای لازم بستگی دارد.
به این ترتیب می‌توان آمار اولیه افراد را به طور یکپارچه به ثبت رساند و همزمان با ارائه خدمات یکپارچه جلوی بسیاری از آسیب‌ها را هم گرفت. این بستر یکپارچه می‌تواند به کمک کسب و کارها نیز بیاید و باعث رونق بازار آنان شود. علاوه بر این دولت الکترونیک می‌تواند همزمان با توسعه و بهبود ارتباطات موبایلی، باعث کاهش هزینه‌های کشور و کمتر شدن استهلاک شود و به نفع کسب و کارها تمام شود. چرا که محدودیت‌های دسترسی جغرافیایی را از میان برمی‌دارد و به بازار مخاطبان وسعت می‌بخشد.
سرعت رشد ادامه یابد
افشین کلاهی، رئیس کمیسیون کسب و کاری‌های دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران درباره وضعیت کسب و کارهای الکترونیک در ایران و وضعیت آنان نسبت به ۴ سال گذشته، معتقد است که تغییرات مثبت زیادی رخ داده و این روند باید ادامه یابد. وی در این زمینه به «گسترش تجارت» می‌گوید: در طول سال‌های گذشته کسب و کارهای الکترونیک در حوزه‌های مختلف با سرعت زیادی رشد کرده و پایه مشترک همه آنها فناوری اطلاعات است.
اگر قرار باشد عامل یا عواملی را برای رشد کسب و کارهای الکترونیک مثال بزنیم می‌بینیم که توسعه زیرساخت‌ها و بهبود پهنای باند که به همت دولت یازدهم رخ داد، مهم‌ترین دلایل رونق تجارت الکترونیک در ایران است. امروزه کسب و کارهای الکترونیک به میزانی در ایران رشد کرده که توانسته به حوزه‌ای کاملا جدی و درآمدزا تبدیل شود و نگاه بازار را تغییر دهد. کلاهی در ادامه سخنان خود به نقش بخش خصوصی اشاره می‌کند و می‌افزاید: بخش خصوصی در این میان با مناسب دیدن محیط سعی کرد فعالیت خود را افزایش دهد.
به عقیده من دولت تاکنون روند مناسبی را در حوزه فناوری اطلاعات پیش گرفته و با تامین زیرساخت‌ها فرصت را برای سرمایه‌گذاری و فعالیت بخش خصوصی فراهم کرده است. بر همین اساس معتقدم این روند باید در دولت بعدی هم ادامه یابد. هرچند که برخی از نامزدهای ریاست‌جمهوری معتقدند روند رشد و توسعه در حوزه فناوری اطلاعات باید کمتر و کنترل شود. اما معتقدم این حرکت اشتباه است و باید به حوزه فناوری فرصت رشد هر چه بیشتر را داد. در این میان بخش خصوصی تمام تلاش خود را برای حفظ این رشد خواهد کرد.
