بهبود شاخص‌های ایران در صنعت گردشگری
مجمع جهانی اقتصاد در گزارش دوسالانه ۲۰۱۷ خود صنعت گردشگری را یکی از زمینه‌های مطلوب ایجاد اشتغال در کشورها عنوان و اعلام کرده است به ازای ورود ۳۰ گردشگر، یک شغل ایجاد می‌شود.
این گزارش نه تنها از ایران در رتبه نخست ارزان‌ترین مقصد گردشگری جهان نام برده است، بلکه از بهبود دیگر شاخص‌های اقتصادی کشورمان خبر می‌دهد. صنعت گردشگری در ایران پس از امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و لغو تحریم‌های هسته‌ای رشد مثبتی را تجربه کرد. براساس شاخص «در اولویت قرار داشتن صنعت گردشگری» مجمع جهانی اقتصاد، رتبه ایران در بین ۱۳۶ کشور، از ۱۳۰ در سال گذشته میلادی به ۱۱۷ در سال ۲۰۱۷میلادی (سال آینده) ارتقا پیدا کرده است. یعنی در مقایسه با ۲ سال گذشته، اکنون ایران برای گردشگری اهمیت بیشتری قائل است. در حالی که براساس شاخص کلی قابلیت رقابت‌پذیری در صنعت سفر و گردشگری، ایران نود و سومین کشور در بین ۱۳۶ کشور جهان است، برخی کشورهای منطقه خاورمیانه وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند. این در حالی است که ایران نیز می‌تواند با توجه به لغو تحریم‌ها، با اولویت‌بخشی به گسترش صنعت گردشگری، برای توسعه آن در سال‌های آینده هدفگذاری کند.
مجمع جهانی اقتصاد پیش‌بینی کرده در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۳۱میلادی (۱۴۱۰-۱۳۹۰) به جمعیت طبقه متوسط جهان ۳میلیارد نفر اضافه می‌شود که بخش عمده این پدیده در کشورهای نوظهور و در راس آنها چین و هند اتفاق می‌افتاد. بنابراین بازار سفر جهان که در دهه‌های گذشته در انحصار شمال امریکا و اروپا بود، اکنون دگرگون شده است. بازار کشورهای در حال توسعه و نوظهور نه تنها از نظر جذب گردشگر بزرگتر می‌شود، بلکه با ارائه رو به افزایش خدمات گردشگری از سوی این کشورها، به جذابیت آنها به‌عنوان یک مقصد گردشگری نیز به طور مرتب اضافه می‌شود.
به گزارش ایرنا، براساس این گزارش، رشد صنعت سفر و گردشگری در امسال میلادی برای ششمین سال پیاپی بر اقتصاد جهان تاثیر مثبت گذاشته و انعطاف‌پذیری خود را در رویارویی با بی‌ثباتی ژئوپلتیکی و ناپایداری‌های اقتصادی نشان داده است. بر همین اساس، سهم صنعت سفر و گردشگری در امسال میلادی از اقتصاد جهانی معادل ۷/۶تریلیون دلار بود که ۱۰/۲درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل داد و برای ۲۹۲ میلیون شغل ایجاد کرد. همچنین سال گذشته میلادی از هر ۱۰ شغل ایجاد شده در جهان، یک شغل را صنعت سفر و گردشگری ایجاد کرده است. براساس این گزارش، تعداد گردشگران جهان در امسال میلادی با ۲/۶برابر شدن نسبت به سال گذشته میلادی به ۱/۲میلیارد نفر رسیده است. تعداد گردشگران جهان در سال ۲۰۱۵میلادی معادل ۴۶میلیون نفر بود. مجمع جهانی اقتصاد پیش‌بینی کرده تعداد گردشگران جهان تا سال ۲۰۳۰میلادی (۱۴۱۰) به ۱/۸میلیارد نفر برسد.
ضرورت توجه ویژه به صنعت گردشگری
مجمع جهانی اقتصاد در گزارش امسال خود تاکید کرده است، در دوره‌ای که نرخ بیکاری در بسیاری از کشورهای جهان رو به افزایش است، صنعت سفر و گردشگری می‌تواند محرک رشد باشد و این ظرفیت را دارد که نقش کلیدی در ایجاد فرصت‌های شغلی با کیفیت بازی کند. مجمع جهانی اقتصاد همچنین با توجه به اینکه به طور معمول ۳۰درصد صادرات خدمات جهان و گسترده‌ترین طیف محصولات صادراتی در بسیاری از کشورهای نوظهور مربوط به صنعت گردشگری است، این صنعت را یک موتور اشتغال‌آفرین بی‌نظیر دانسته است. توجه به صنعت سفر و گردشگری و تقویت زیرساخت‌های آن می‌تواند برای ایران که از مشکل بیکاری به‌ویژه بیکاری جوانان رنج می‌برد، بسیار مفید باشد.
صندوق بین‌المللی پول، نرخ بیکاری ایران در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶میلادی را به ترتیب ۱۰/۸ و ۱۱/۳درصد اعلام و برآورد کرده است این رقم امسال به ۱۱/۲درصد برسد.
برخی کشورهای همسایه در ۲سال گذشته توانسته‌اند وضعیت صنعت گردشگری خود را به طور چشمگیری بهبود بخشند و سهم آن در تولید ناخالص داخلی را افزایش دهند.
جمهوری آذربایجان یکی از کشورهایی است که شاخص کلی رقابت‌پذیری سفر و گردشگری آن در مقایسه با ۲سال پیش، ۱۳ پله بالاتر رفته و از ۸۴ به ۶۱ رسیده است.
جمهوری آذربایجان توانسته فقط در مدت ۲سال زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی، زمینی و بندری و نیز زیرساخت‌های خدمات گردشگری خود را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد؛ به‌طوری که رتبه آن در زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی از ۸۴ به ۷۷، زیرساخت‌های حمل‌ونقل زمینی و بندری از ۶۵ به ۴۹ و در زیرساخت‌های خدمات گردشگری از ۹۳ به ۸۹ بهبود پیدا کرده است. همچنین این کشور با بهبود جایگاه خود در زیرشاخص‌های بهداشت از ۴۴ به ۳۷، پایداری محیطی از ۹۴ به ۸۱ و آزادی‌های بین‌المللی از ۱۰۷ به ۷۷ رشد چشمگیری را در ۲سال گذشته تجربه کرده است.
جایگاه صنعت گردشگری در ایران
آمار و پیش‌بینی‌های مجمع جهانی اقتصاد در حالی عنوان می‌شود که زهرا احمدی‌پور، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور اواخر اردیبهشت امسال در مصاحبه با یک پایگاه خبری داخلی گفت: پس از روی کار آمدن دولت روحانی و امضای برجام رشد صنعت گردشگری ایران سرعت گرفت و اکنون ایران یکی از ۱۰ مقصد نخست دنیا برای گردشگرهاست.
احمدی‌پور اضافه کرد: دولت تمام تلاش خود را برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری به کار گرفته است. تا سال ۹۲ در کل کشور ۱۲۵ هتل چهار و پنج ستاره داشتیم که در طول ۳ سال گذشته ۳۰ هتل به این تعداد اضافه شده است و ۲۵ هتل دیگر نیز تا پایان سال ۹۶ به این تعداد اضافه می‌شود. به گفته وی، بحث بازسازی ناوگان هوایی و بوم‌گردی نیز به کمک توسعه صنعت گردشگری آمده است. وی افزود: سال گذشته ۲۳۷ میلیون دلار صادرات صنایع‌دستی به غیراز فرش و زیورآلات داشتیم که اگر تجارت چمدانی و خریدی که از سوی گردشگران خارجی انجام می‌شود را به آن اضافه کنیم این مبلغ ۳ یا ۴ برابر افزایش خواهد داشت.
براساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، شاخص کلی قابلیت رقابت در صنعت سفر و گردشگری برای ایران از ۹۷ در سال ۲۰۱۵میلادی به ۹۳ در سال ۲۰۱۷میلادی بهبود یافته است. شاخص اخیر خود از ۱۴ زیرشاخص محیط کسب‌وکار، امنیت، بهداشت، منابع انسانی و بازار کار، آمادگی به لحاظ فناوری اطلاعات و ارتباطات، در اولویت قرارداشتن سفر و گردشگری، آزادی‌های بین‌المللی، رقابت‌پذیری به لحاظ قیمت، پایداری محیطی، زیرساخت‌های هوایی، زیرساخت‌های زمینی و بندری، زیرساخت خدمات گردشگری، منابع طبیعی و منابع فرهنگی تشکیل شده است. علاوه بر بهبود زیرشاخص در اولویت قرارداشتن سفر و گردشگری در ایران، وضعیت کشورمان در زیرشاخص محیط کسب‌وکار در میان ۱۳۶ کشور از ۱۱۹ در سال ۲۰۱۵میلادی به ۷۹ در سال ۲۰۱۷میلادی ارتقا یافته است.
همچنین وضعیت ایران در زیرشاخص‌های امنیت از ۹۶ به ۸۷، منابع انسانی و بازار کار از ۱۱۴ به ۱۰۵، آمادگی به لحاظ فناوری اطلاعات و ارتباطات از ۹۸ به ۹۴، آزادی‌های بین‌المللی از ۱۱۶ به ۱۰۹، زیرساخت‌های هوایی از ۹۳ به ۸۹، زیرساخت‌های زمینی و بندری از ۷۶ به ۷۵ و زیرساخت‌های خدمات جهانگردی از ۱۱۹ به ۱۱۶ بهبود پیدا کرده است. در زیر شاخص رقابت‌پذیری به لحاظ قیمت، ایران در سال‌های گذشته و آینده میلادی رتبه نخست را در میان ۱۳۶ کشور به‌دست آورده و ارزان‌ترین مقصد گردشگری شناخته شده که خود یک مزیت نسبی است.
سخن آخر...
در حالی که براساس شاخص کلی قابلیت رقابت‌پذیری در صنعت سفر و گردشگری، ایران نود و سومین کشور در میان ۱۳۶ کشور جهان است، برخی کشورهای منطقه خاورمیانه وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند.
امارات متحده عربی با رتبه ۲۹، قطر با رتبه ۴۷، بحرین با رتبه ۶۰، رژیم صهیونیستی با رتبه ۶۱، عربستان سعودی با رتبه ۶۳ و عمان با رتبه ۶۶ در جایگاه بهتری نسبت به ایران قرار دارند. در حالی که ایران در زیرشاخص در اولویت قرار داشتن سفر و گردشگری نمره ۳/۶را به‌دست آورده است، نمره امارات در این زیرشاخص ۵/۱ بوده و در ردیف کشورهایی است که اهمیت بالایی به توسعه صنعت گردشگری می‌دهند. همچنین در زیرشاخص‌های حمل‌ونقل هوایی و خدمات گردشگری نیز امارات به ترتیب با به‌دست آوردن نمره‌های ۵/۸ و ۵/۴ وضعیت بسیار بهتری نسبت به ایران دارد. ایران نیز می‌تواند با توجه به لغو تحریم‌ها و پیوستن آن به بازار جهانی، با اولویت بخشی به گسترش صنعت گردشگری، برای توسعه آن در سال‌های آینده هدفگذاری کند. همچنین در قانون برنامه ۵ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۶ معادل ۱۲درصد برآورد شده و برنامه‌ریزی شده است در سال ۱۴۰۰ به ۶/۸ درصد برسد. براساس این برنامه، قرار است ارزش تولید ناخالص داخلی از ۲هزار و ۹۵هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۵ به ۳هزار و ۷۸هزار میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ برسد. باید منتظر شد و دید، صنعت سفر و گردشگری در پایان برنامه یادشده که همزمان با پایان کار دولت یازدهم است، چه سهمی از تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص خواهد داد.
