پشت نقاب ضدایرانی ترامپ

به‌رغم آنکه ترامپ نسبت به ایران ابراز دشمنی می‌کند و در سفر اخیر خود از کشورهای عرب‌زبان منطقه خواسته است ایران را به انزوا بکشانند، در عمل اما تاکنون هیچ‌گونه اقدامی علیه قراردادهای بزرگ تجاری با ایران از جمله قرارداد‌های «بوئینگ» انجام نداده است.

به‌رغم آنکه او برجام را بدترین توافق مذاکره شده تاریخ خواند، تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را یک بار دیگر تمدید کرد. نیویورک تایمز در تحلیلی شواهد بیشتری ذکر کرده است که از اشتیاق ترامپ به برقراری رابطه اقتصادی با ایران حکایت دارد.

دونالد ترامپ هیچ‌گاه دشمنی خود را با ایران پنهان نکرده است. این موضوع را می‌توان از مواضع اخیر او در سفری که به منطقه داشت، فهمید. او اعلام کرد کشورهای عرب‌زبان منطقه باید ایران را به انزوا بکشانند. در این رابطه اما تهران در مقابل تهدیدهای ترامپ و متحدان منطقه‌ای‌اش با متانت برخورد کرده است، چرا که در عمل اشتیاق دولت ترامپ برای رابطه اقتصادی با ایران آشکار شده است.

به تازگی اما خبرهای به ظاهر ناخوشایندی برای ایرانی‌ها وجود داشته است. نشست هفته گذشته عربی-آمریکایی به میزبانی عربستان سعودی و امضای قرارداد 110 میلیارد دلاری خرید تسلیحات از آمریکا توسط سعودی‌های یکی از این نمونه‌ها بوده است. البته مقام معظم رهبری در واکنش به دادوستدهای میلیاردی سعودی-آمریکا اعلام کردند که «دولت سعودی؛ به‌ظاهر معتقد به قرآن است اما به محتوای آن اعتقادی ندارد.

اشداء مع المومنین و رحماء مع الکفارند؛ با کفار مانوسند؛ خیال می‌کنند با دادن پول می‌توانند صمیمیت دشمنان اسلام را جلب کنند اما مثل گاو شیرده، شیرشان را می‌دوشند، وقتی شیر نداشتند ذبحشان می‌کنند.» در واقع آنچه مشخص است چنین دادوستدهایی که عربستانی‌ها دارند به جز اتلاف پول‌هایشان چیزی برایشان نخواهد داشت.

آمریکایی‌ها با دست پس می‌زنند با پا پیش می‌کشند!

به گزارش «نیویورک‌تایمز»، سخنان انتقادی طرفین درحالی است که ایرانی‌ها در انتظار تحویل اولین‌ هواپیماهای ساخت شرکت آمریکایی «بوئینگ» هستند.

پیش از این دو شرکت هواپیمایی «ایران‌ایر» و «ایران آسمان» دو قرارداد مجزا با شرکت آمریکایی «بوئینگ» به امضا رساندند که در مجموع ارزشی بالغ بر 22میلیارد دلار داشته است. دونالد ترامپ که یکی از اولین‌ شعارهای ستادهای انتخاباتی‌اش احیای اشتغال بخش صنعت آمریکا بوده است، تاکنون مخالف آنچه در سخنان انتقادی‌اش نسبت به ایران داشته عمل کرده و هیچ‌گونه اقدام منفی علیه این قراردادها اتخاذ نکرده است.

در این رابطه شرکت «بوئینگ» پس از عقد قرارداد 6 میلیارد دلاری با شرکت «ایران آسمان» اعلام کرد این قرارداد به تنهایی بیش از 18 هزار شغل برای آمریکایی‌ها ایجاد خواهد کرد. این درحالی است که پیش از آن، این شرکت با اصلی‌ترین شرکت هواپیمایی ایران یعنی «ایران‌ایر» قرارداد فروش 80 هواپیمای تجاری که ارزشی بالغ بر 6/ 16 میلیارد دلار دارد به امضا رساند.

ترامپ در طول ستادهای انتخاباتی‌اش بارها قرارداد هسته‌ای با ایران را به تمسخر گرفت و آن را «بدترین قرارداد مذاکره شده تاریخ» خطاب کرد. اما در ماه آوریل و مه، او تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را یک بار دیگر تمدید کرد، تعلیقی که این اجازه را به ایران می‌دهد روابط تجاری بین‌المللی خود را ادامه دهد و به پول‌های بلوکه شده در آمریکا دسترسی داشته باشد.

به گزارش «نیویورک‌تایمز»، در کنار نکاتی که در بالا به آنها اشاره شد، شواهد بیشتری نیز وجود دارد که اشتیاق ترامپ را به برقراری رابطه با ایران نشان می‌دهد.

از رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس خبری‌ که در ریاض داشت، پرسیده شد اگر وزیر امور خارجه ایران، محمدجواد ظریف با او تماس بگیرد عکس‌العمل او چه خواهد بود. او در پاسخ گفت که تلفن او را جواب خواهد داد! او گفت: «با توجه به اینکه همواره تمایل دارم تلفن‌ها را جواب دهم، هیچ‌گاه به کسی که خواستار مکالمه سازنده است جواب رد نخواهم داد.»

به نظر می‌رسد دولت دونالد ترامپ نکته بسیار مهمی را در رابطه با ایران فهمیده است: در کنار تمام نگرانی‌ها و شکوه‌هایی که دولت آمریکا در رابطه با نفوذ ایران در منطقه دارد، اما عقیده دارد که باید سطح روابط حداقلی دو کشور با یکدیگر حفظ شود.

به عقیده کارشناسان، آمریکا بدون مشارکت و همکاری ایران شرایط سختی در حل مسائل خاورمیانه خواهد داشت: در لبنان، حزب‌الله متحد وفادار ایران است، در سوریه و عراق، بشار اسد و حیدر العبادی با کمک‌های ایران پیشرفت‌های چشمگیری در مقابله با تروریست‌ها داشته‌اند و در یمن نیروهای انصارالله با حمایت‌های ایران مقاومت ستودنی‌ای را در مقابل حملات سعودی‌ها داشته‌اند؛ بنابراین به این خاطر است که تحلیلگران معتقدند اگر دو کشور بخواهند کنار هم بنشینند و مذاکره کنند، شرایط برای تفاهم میان آنها فراهم است.

در واقع اگر ایران در روابط منطقه به آمریکا امتیازاتی دهد، آمریکایی‌ها نیز تمایل خواهند داشت همکاری اقتصادی خود را با این کشور توسعه دهند. گرچه در ماه فوریه دولت ترامپ پس از آزمایش‌های موشکی ایران، برخی تحریم‌ها را علیه اشخاص و شرکت‌های ایرانی وضع کرد، اما باید این نکته را مدنظر قرار داد که سیاست وضع چنین تحریم‌هایی از زمان دولت اوباما وجود داشته است و منحصر به مواضع ترامپ درخصوص فعالیت‌های موشکی ایران نمی‌شود.

پنج‌شنبه گذشته نیز، کمیته روابط خارجه سنای آمریکا مجموعه تحریم‌های جدید علیه ایران را به بهانه نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم به تصویب رساند. اقدام سنا درحالی است که جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا به شدت از آن انتقاد کرده بود. او روز چهارشنبه در پست‌های توییتری خود اعلام کرد که کمیته سنا باید از اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران خودداری کند، چرا که هر مقابله‌ای بدون مذاکره بی‌نتیجه خواهد بود.

سیگنال‌های مثبت دولت روحانی

در کنار اشتیاقی که تاکنون آمریکایی‌ها برای رابطه با ایران نشان‌ داده‌اند، دولت ایران نیز نظرات مثبت خود را برای تعامل سازنده اعلام کرده است.

به گزارش «نیویورک‌تایمز»، حسن روحانی که به تازگی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران دوباره به پیروزی رسیده، گفته است بعد از اینکه دولت ترامپ به اندازه کافی تجربه کسب کرد و ایران نیز فرصت ارزیابی رهبر آمریکا را پیدا کرد، دو طرف می‌توانند مقدمات صحبت را فراهم کنند: «ما منتظر آنیم تا دولت جدید آمریکا به ثبات لازم در اندیشه و سیاست‌های خود برسد.

ما نگاه دقیق‌تر به واشنگتن خواهیم داشت.» گرچه هر دو طرف در داخل با فشارهای مخالفان برای برقراری ارتباط مواجه هستند، اما روحانی عقیده دارد مذاکرات رودررو با غرب بسیار به نفع کشور خواهد بود، چرا که توافق هسته‌ای هیچ‌گاه بدون مذاکرات مستقیم دست‌یافتنی نبود، توافقی که ایران را تا حد زیادی از تحریم‌های گسترده بین‌المللی خلاص کرد.

تمایل اوراسیا برای همکاری با ایران

نشریه فایننشال‌تایمز اما بر این باور است که نشانه‌هایی از بدتر شدن روابط ایران و آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ وجود دارد و اعلام کرده است که در چنین شرایطی اتحادیه اقتصادی اوراسیا که مسکو رهبری آن را به عهده دارد، قصد دارد تا پایان سال جاری میلادی توافق تجارت آزاد با ایران را نهایی کند.

این اقدام به منظور تعمیق پیوندهای روسیه و اعضای این اتحادیه با تهران صورت می‌گیرد. هفته گذشته دونالد ترامپ،رئیس‌جمهوری آمریکا، در دیدار خود از عربستان و سرزمین‌های اشغالی به ایران حمله کرد و مدعی شد ایران آتش درگیری‌های فرقه‌ای و ترور را روشن می‌کند.

این در شرایطی است که روسیه و ایران در مورد برخی موضوعات ژئوپلیتیکی به‌ویژه جنگ سوریه با یکدیگر همکاری می‌کنند. از زمان اعمال تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه مسکو، ایران و روسیه به‌دنبال تعمیق و گسترش روابطشان بوده‌اند. دستیابی به توافق تجارت آزاد یک پیروزی بزرگ برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا محسوب می‌شود و نشان‌دهنده تقویت روابط بین ایران و کشورهای شوروی سابق است. این اتحادیه شامل روسیه، قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان و ارمنستان است و در سال 2015 تاسیس شده است.

تیمور سلیمان‌اف، وزیر اقتصاد قزاقستان، می‌گوید: «ما براین باوریم که می‌توانیم تا پایان سال به یک دستاورد قابل توجه دست یابیم و مذاکرات را خاتمه دهیم.» مقامات اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ماه مارس مصمم بودند مذاکره با تهران را در اولویت قرار دهند و از این فرصت برای فراتر رفتن از بازار مشترک 183 میلیون نفری خود استفاده کنند. سلیمان‌اف همچنین گفت:«ما تمایل داریم در آن زمان یک چارچوب همکاری را به امضا برسانیم.»

همزمان، سلیمان‌اف هشدار داد که هرگونه تنش در روابط تجاری چین و آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ به زیان آسیای مرکزی خواهد بود. ترامپ در دوران رقابت‌های انتخاباتی سخنانی ضد تجارت آزاد بیان کرد و به‌شدت از چین انتقاد و این کشور را به وضع تعرفه‌های سنگین وارداتی تهدید کرد.

با این وجود، ترامپ در دیدار اخیر خود با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، در این زمینه که شرکت‌های آمریکایی دسترسی بیشتری به بازار آمریکا داشته باشند به توافق رسید. این در شرایطی است که هدف از سیاست جاده ابریشم چین توسعه روابط تجاری با کشورهای آسیای مرکزی است و مقامات این کشورها این سیاست را به‌عنوان عامل اصلی رشد اقتصادهای‌شان در نظر می‌گیرند.

سلیمان‌اف در این‌باره می‌گوید: «من شخصا نگران رویکرد ترامپ نسبت به چین هستم. آمریکا یک شریک مهم استراتژیک سیاسی برای قزاقستان است و اهمیت سیاسی آن بسیار بیشتر از اهمیت اقتصادی‌اش است، اما چین هم شریک سیاسی و هم شریک اقتصادی است.» او می‌افزاید: «اگر در روابط آمریکا با چین اتفاق بدی رخ دهد، این مساله ما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

اگر جنگ تجاری تشدید شود، این مساله ما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.» چین بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در قزاقستان محسوب می‌شود و قزاقستان یکی از اصلی‌ترین مقاصد صادراتی چین است. چین سالانه حدود 6 میلیارد دلار کالا به قزاقستان صادر می‌کند. چین همچنین از روسیه پیشی گرفته است و مهم‌ترین شریک تجاری برخی از همسایگان قزاقستان به‌شمار می‌رود.