آلودگی سالانه ۳۵هزار ایرانی را می‌کشد
آلودگی هوا معضلی است که نمی‌توان آن را کتمان کرد، چرا که به‌طور مستقیم سهم عمده‌ای در سلامت جسم و روان شهروندان دارد؛ بحرانی که بارها مورد توجه قرار گرفته و دولتمردان برای رفع آن تلاش می‌کنند.
آلودگی هوا معضلی است که نمی‌توان آن را کتمان کرد، چرا که به‌طور مستقیم سهم عمده‌ای در سلامت جسم و روان شهروندان دارد؛ بحرانی که بارها مورد توجه قرار گرفته و دولتمردان برای رفع آن تلاش می‌کنند. با وجود این، در فصول سرد با پدیده‌ای به نام وارونگی هوا روبه‌روییم و انتظار می‌رود که آلودگی هوا افزایش یابد. از این رو باید برای مواجه‌شدن با چنین پدیده‌ای تدابیر خاصی اندیشید.
محمد درویش، فعال محیط‌زیست، درباره خسارت‌های آلودگی هوا در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید:«آلودگی هوا سالانه حدود هشت‌میلیارد دلار خسارت می‌زند. هرچند آمارهای رسمی می‌گویند که در ایران حدود ۳۵هزار نفر سالانه بر اثر آلودگی هوا دچار مرگ زودرس می‌شود، اما با توجه به اینکه آمار مرگ زودرس بر اثر آلودگی هوا در بریتانیا ۴۰هزار نفر ذکر شده است، در حالی که کمینه استاندارد خودرو و سوخت در آنجا یورو شش است، بنابراین انتظار می‌رود این رقم در ایران سه‌برابر بیشتر باشد.»
خسارت‌های ناشی از آلودگی هوا چیست؟
مهم‌ترین خسارتی که آلودگی هوا ایجاد می‌کند، این است که سلامت شهروندان را در سکونتگاه‌های شهری و اطراف آن به مخاطره می‌اندازد. همچنین آلودگی هوا به‌صورت غیرمستقیم روی حیات وحش، حیوانات و گیاهان نیز اثر می‌گذارد. می‌توان گفت آلودگی هوا هم به سلامت فیزیکی مردم خدشه وارد می‌کند و هم از لحاظ روانی تبعاتی را با خود به‌همراه دارد و افسردگی و اختلالات روانی را افزایش می‌دهد. در عین حال آلودگی صوتی یکی از شاخص‌های آلودگی است و عواقب ویرانگری بر سلامت انسان‌ها دارد، چرا که نشان‌دهنده تردد بیش از حد وسایل نقلیه موتوری است. موتورسیکلت‌ها ازدحام و ناهنجاری‌های صوتی ایجاد می‌کنند و منجر به ناهنجاری‌های گوارشی و کندذهنی در کودکان می‌شوند. همچنین پرخاشگری و عدم‌تحمل هم از دیگر تبعات آلودگی هوا در حوزه عدم امنیت اجتماعی است. افزایش نزاع‌های خیابانی در سکونتگاه‌های شهری و نابسامانی‌های روحی ناشی از مشکلات در خانواده نشان‌دهنده عمق خطر است. بدین‌معنا آلودگی هوا یکی از مهلک‌ترین پدیده‌هایی است که منجر به افزایش هدررفت سرمایه ملی در ایران می‌شود.
قطع درختان به‌بهانه حفظ محیط‌زیست چه اثراتی بر آلودگی هوا در پایتخت دارد؟
درختان ریه‌های شهر هستند و علاوه بر تولید اکسیژن، دی‌اکسیدن کربن جذب می‌کنند و باعث ارتقای ظرفیت گرمای منطقه می‌شوند. همچنین خاک را حفظ می‌کنند و میزان نفوذ آب را در خاک افزایش می‌دهند. در مجموع یکی از عوامل ارتقای توان تاب‌آوری سرزمین هستند و به سلامت روانی مردم در سکونتگاه‌های شهری نیز می‌افزایند و میزان قابل‌توجهی از گردوغبار و آلودگی را در خود جذب می‌کنند. بنابراین هر قدر در هر رویشگاهی درخت بیشتر باشد، مسلما آلودگی هوا و آلودگی صوتی کاهش پیدا می‌کند.
راهکارهای زیست‌محیطی برای روند کاهش آلودگی هوا چیست؟
بهترین راهکار این است که ما مبلمان شهری را از خودرومحوری به زیست‌محوری تبدیل کنیم. ما باید برای تغییر موتور سیکلت‌ها از بنزین‌سوز به برقی تلاش کنیم تا میزان آلودگی هوا را کاهش دهیم، بلکه این‌گونه سلامت شهروندان افزایش یابد.
آلودگی هوا سالانه چقدر به ایران ضرر می‌زند و موجب مرگ چه تعدادی از شهروندان می‌شود؟
آلودگی هوا سالانه حدود هشت‌میلیارد دلار خسارت می‌زند. هر چند آمارهای رسمی می‌گویند که در ایران حدود 35هزار نفر سالانه بر اثر آلودگی هوا دچار مرگ زودرس می‌شود، اما با توجه به اینکه آمار مرگ زودرس بر اثر آلودگی هوا در بریتانیا 40هزار نفر ذکر شده است، درحالی که کمینه استاندارد خودرو و سوخت در آنجا یورو شش است. بنابراین انتظار می‌رود این رقم در ایران سه‌برابر بیشتر باشد.
پویش سهشنبههای بدون خودرو چه تاثیری در کاهش آلودگی هوا داشته است؟
مهم‌ترین کاری که کنشگران و فعالان محیط‌زیست شروع کردند حمایت از پویش سهشنبههای بدون خودروست که در 194 شهر ایران اجرا می‌شود. این پویش در تلاش است که مردم را ترغیب کند به جای خودروهای شخصی از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی یا دوچرخه استفاده یا حتی اقدام به پیاده‌روی کنند. بنابراین اگر پویش سهشنبههای بدون خودرو به شکل پیش‌رونده ادامه پیدا کند و ما شاهد حمایت نمایندگان مجلس، اعضای شورای شهر، شهرداران و وزرای کابینه باشیم، می‌توان امیدوار بود که یک بار برای همیشه معضل ترافیک و آلودگی هوا در کلانشهرهای ایران حل شود. با وجود این، امسال بیش از 865کیلومتر مسیر ایمن دوچرخه‌سواری در 14 شهر ایران ایجاد شده که حاصل اثربخشی مثبت و غیرقابل‌انکار پویش سهشنبههای بدون خودرو است.
آیا رایگان‌شدن استفاده از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی در کاهش آلودگی هوا اثرگذار است؟
این مساله خیلی نمی‌تواند به کاهش آلودگی هوا کمک کند، چرا که ناوگان حمل‌و‌نقل شهری با حداکثر ظرفیت کار می‌کند و مردم ایران هم به‌خوبی از این وسایل استقبال می‌کنند؛ موردی که می‌تواند بر کاهش آلودگی هوا اثرگذار باشد، بهبود کیفیت وسایل حمل‌و‌نقل شهری است. بنابراین استفاده از قطارها و اتوبوس‌های باکیفیت‌تر که سیستم گرمایش و سرمایش بهتری دارند، توقفشان کمتر و تعدادشان بیشتر است، موثرتر است. همچنین باید شأن و منزلت انسان‌ها به‌ویژه زنان در وسایل حمل‌و‌نقل عمومی حفظ شود تا مجبور نباشند فشارهای بیش از حد معمول ناشی از ازدحام را تحمل کنند.
افزایش ترافیک و آلودگی هوا ارتباط تنگاتنگی با هم دارند و ترافیک گره کور آلودگی هوا به حساب می‌آید. از منظر شما باید در این راستا چه اقداماتی انجام داد؟
حتی اگر همه خودروها هم برقی شود، مشکل آلودگی هوا حل نخواهد شد، چرا که هم‌اکنون شش برابر ظرفیت تهران خودرو وجود دارد. این درحالی است که معضل ترافیک روزانه 20میلیون ساعت از عمر تهرانی‌ها را هدر می‌دهد. همچنین روزانه 50میلیون ساعت از عمر ایرانی‌ها در ترافیک تلف می‌شود. باید به سمت گسترش حمل‌و‌نقل با دوچرخه یا پیاده‌روی برویم و تلاش کنیم مدارس به شیوه‌های قدیم بازگردند و دانش‌آموزان و معلمان با دوچرخه به مدرسه بروند. همچنین شهرداری‌ها باید اولویت ایمن‌سازی مسیر دوچرخه‌سواری را به محورهای شرق به غرب و شمال و جنوب اختصاص بدهند. باید رسانه‌ها در حوزه ارتقای فرهنگ مردم تلاش کنند خانواده‌ها با طیب خاطر فرزندانشان را تشویق به دوچرخه‌سواری کنند تا ما بتوانیم مشکل ترافیک و به تبع آن آلودگی هوا را حل کنیم.
تاثیر کارآمدی قوانین ناظر بر آلودگی هوا در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
امسال لایحه مبارزه با آلودگی هوا از تصویب مجلس و شورای نگهبان گذشت و تکلیف 14سازمان و وزارتخانه‌ای که درگیر بحث آلودگی هوا هستند، روشن شد که این مساله می‌تواند برای حل این بحران به مدیریت جامع شهری کمک کند.
