راستی آزمایی تعداد تلفات کرونا

روز گذشته بار دیگر وزارت بهداشت ایران آمار ابتلای قطعی و مرگ بر اثر ویروس کرونا را منتشر کرد؛‌ دو‌هزار‌و ۳۳۶ نفر ابتلای قطعی و مرگ ۷۷ نفر.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از روزنامه شرق، آمار وزارت بهداشت در چهاردهمین روز ورود کرونا به ایران حکایت از افزایش ۸۳۵ نفر مبتلا و ۱۱ فوتی جدید دارد و البته به منطق تلفات این ویروس در دنیا نزدیک شده و حالا درصد جان‌باختگان به کل آمار مبتلایان به زیر سه درصد رسیده است؛ عددی که پیش‌از‌این بسیار بالاتر بود؛ ولی در حالت استاندارد باید به همین حدود دو تا سه برسد؛ چون بررسی‌های پیش‌از‌این نشان می‌دهد که آمار کشندگی کرونا حدود دو تا سه درصد است.

در‌این‌بین و در روزهای گذشته تفاوت بین آمار رسمی با آنچه برخی رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور به‌عنوان آمار جان‌باختگان اعلام می‌کردند، بسیار بالا بود و همچنان هم گروه‌هایی در خارج کشور و همچنین بخشی از جامعه معتقدند که وزارت بهداشت همه حقیقت را نمی‌گوید و آمار رسمی را چندان قابل‌اعتنا نمی‌دانند. گزارش پیش‌روی «شرق» تلاش می‌کند که دلیل تفاوت روند حرکت نمودارهای کروناویروس در ایران با دیگر نقاط دنیا را توضیح دهد. علاوه‌براین به نظر می‌آید اگر آمار وزارت بهداشت درست است؛ اما همه حقیقت نیست و در سمت دیگر و براساس توضیح کارشناسان و پزشکان متخصص، آمار رسانه‌های خارج از کشور قابل‌اعتنا نیست و دلیل و منطق محکمی ندارد. آنها البته سوار بر فضای بی‌اعتمادی عمومی درباره اظهارات مسئولان، آن‌هم در فضای پس از شلیک به هواپیمای اوکراینی می‌شوند و اعدادی غیردقیق را به‌عنوان حقیقت معرفی می‌کنند. 

 وزارت بهداشت راست می‌گوید؛ اما همه حقیقت را می‌گوید؟ 

تا پیش از آمار روزهای دوشنبه و سه‌شنبه که درصد مرگ مبتلایان کرونا به حدود ۴/۴ درصد و بعد هم زیر سه درصد رسید، آمار وزارت بهداشت تفاوت فاحشی با میانگین جهانی مرگ دو تا سه درصدی این ویروس داشت و حتی در روزهای اول آمار مرگ این ویروس در ایران به نسبت مبتلایان حدود ۴۰ درصد بوده است؛ اما این عدد روز‌به‌روز کاهش پیدا کرد و تعداد مبتلایان هم افزایش یافت؛ اما در همین فاصله چند‌روزه، اعتماد فراوانی از بین رفت.

در این روزها گروهی با این توضیح که آمار وزارت بهداشت ایران با آنچه در دیگر نقاط دنیا می‌گذرد، سازگار نیست، چنین اعدادی را از اساس نادرست دانستند و هم‌زمان به ارائه آماری از طرف خود پرداختند؛ اما چرا آمار وزارت بهداشت ناسازگار با روند حرکت این ویروس در دنیا است؟ پاسخ به این پرسش را باید در کمبود کیت آزمایش ویروس کرونا در ایران آن‌هم در روزهای ابتدایی قطعی‌شدن ورودش به ایران دانست.

به نظر می‌آید دستیابی به کیت دقیق تشخیص در ایران هم‌زمان با اعلام ابتلای قطعی رخ داد و پس‌از‌آن هم به دلیل کمبود کیت، امکان انجام آزمایش برای همه افراد مشکوک وجود نداشت و همچنان هم این کمبود وجود دارد. البته روز‌به‌روز تعداد کیت آزمایش در ایران افزایش پیدا کرد و به‌همین‌دلیل تعداد آزمایش هم بالا رفت که نتیجه آن افزایش چشمگیر آمار رسمی تعداد مبتلایان بود.

با این توضیح به نظر می‌آید روزهایی که وزارت بهداشت آمار مبتلایان و جان‌باختگان را پایین اعلام می‌کرد، درست می‌گفت؛ اما آنچه اعلام می‌کرد، همه حقیقت نبود. به نظر می‌آید در روزهای ابتدایی ورود این ویروس به ایران، تعداد مبتلایان غیرقطعی بالاتر از آمار رسمی بوده است؛ اما این افراد در‌صورتی‌که امکان انجام آزمایش پیدا می‌کردند و آزمایش‌شان مثبت بود، به آمار رسمی می‌رسیدند؛ اما این در حالی است که در روزهای ابتدایی ورود ویروس به ایران تعداد کیت آزمایش بسیار پایین بود و برای افرادی با علائم مشکوک آزمایش انجام نمی‌شد؛ مگر اینکه در شرایط بحرانی قرار می‌گرفتند. در این فضا البته رسانه‌هایی مدعی دسترسی به آمار دقیق شدند و آمار چند ده ‌برابر آمار رسمی را اعلام می‌کردند که جای بررسی جدی دارد.

  آمار سالانه قربانیان بیماری‌های تنفسی در ایران

در روزهای گذشته بارها ادعا شده که افرادی در ایران جان باخته‌اند و دلیل مرگشان کهولت سن یا آنفلوانزا یا دیگر بیماری‌های تنفسی ذکر شده که درست نیست و دلیل این مرگ‌ها کرونا بوده ‌است. پرسش اصلی اینجاست که رسانه‌ها چگونه به این جمع‌بندی می‌رسند که مرگ افرادی در ایران به دلیل کهولت سن یا بیماری تنفسی نبوده ولی کرونا بوده است؟ به نظر می‌آید تنها دلیل منتقدان این است که چون روند حرکت آمار در ایران با دیگر کشورها سازگار نیست، پس آمار رسمی ایران نادرست است. آنها یک گام فراتر هم می‌روند و آمار مرگ‌‌های دیگر را هم به اسم کرونا می‌نویسند، درحالی‌که چنین ادعایی به نظر قابل اثبات و استناد نیست.

به‌طور خلاصه آنچه وزارت بهداشت می‌گوید به‌دلیل پایین‌بودن تعداد آزمایش در روزهای ابتدایی، اگرچه درست ولی همه حقیقت آمار ویروس کرونا در ایران نیست، هرچند دستیابی به عددی دقیق هم غیرممکن به نظر می‌رسد؛ روزانه افراد زیادی با شرایط و علائم مشابه کرونا در ایران جان خود را از دست می‌دهند که در این آمارها به‌عنوان آمار مرگ بر اثر کرونا بیان می‌شود؛ برای مثال می‌توان به آمار مرگ‌ومیر ایران در سال گذشته اشاره کرد. در سال ۹۷، حدود ۱۰ درصد کل مرگ‌های کشور بر اثر بیماری‌های تنفسی بوده ‌است. در این سال ۳۷۷هزارو ۱۹۳ نفر در ایران جان باختند که دلیل ۱۰ درصد این مرگ‌ها بیماری‌های تنفسی بوده. 

همین سال گذشته در استان تهران، هشت‌هزار‌و ۵۳۲ نفر بر اثر بیماری‌های تنفسی جان باختند؛ یعنی روزانه 23.4 نفر در تهران بر اثر علائم تنفسی در سال ۹۷ جان باخته‌اند. به عبارت دیگر اگر معیار را سال گذشته قرار دهیم، در ۱۰ روز به‌طور متوسط ۲۳۴ نفر در ایران بر اثر بیماری‌های تنفسی جان خود را از دست دادند. حال اگر معیار آمار اعلام‌شده را منابعی در بیمارستان‌ها بدانیم، بدون انجام آزمایش دقیق کرونا، نمی‌توان مرگ افرادی با علائم مشابه را به این ویروس نسبت داد.

  تفکیک مرگ بیماری‌های تنفسی از کرونا شدنی است؟ 

با این توضیحات به نظر می‌آید حتی اگر آمار اعلام‌شده مدعیان عددسازی نباشد و براساس توضیحات منابع بیمارستانی هم باشد، دقت آنها محل بحث است، چراکه اگر درباره فردی آزمایش قطعی کرونا انجام نشده و آن فرد جان خود را از دست داده است، به‌دلیل جان‌باختن با علائمی شبیه به کرونا به‌طور قطع نمی‌توان مرگ را به این ویروس نسبت داد. «میترا رنجبر»، متخصص بیماریهای عفونی هم دراین‌باره به «شرق» می‌گوید: «تشخیص کرونا براساس آزمایش است. کیت‌ها از حدود 12،۱0روز پیش در دسترس است. یک‌سری از بیماران شرایط مشابه کرونا دارند اما تست آنها منفی است که ما روند درمان را ادامه می‌دهیم، چون تست صددرصد نیست. کرونا از چهارشنبه رسما اعلام شد و نمی‌دانم چرا پیش از این نبود؛ شاید چون کیت نداشته‌ایم. موارد انگشت‌شماری هم چندهفته پیش بوده، حتی تست آنفلوانزای‌شان منفی بوده، ولی آن موقع امکان تشخیص قطعی کرونا وجود نداشت».

آن‌طورکه این پزشک متخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید بیماری‌هایی با علائم مشابه کرونا وجود دارد که این ‌روزها افرادی غیرکارشناس همه این علائم را به کرونا نسبت می‌دهند: «بیماری‌هایی داریم که علائم بالینی آنها شبیه کروناست، اما تست منفی است. ویروس‌های تنفسی فقط آنفلوانزا و کرونا نیست و موارد زیاد است. وقتی بیمار آی‌سی‌یو می‌رود، به دستگاه وصل می‌شود و ممکن است یک‌سری باکتری عامل مرگ شود و اینکه همه این موارد را به کرونا نسبت دهیم، درست نیست». علاوه ‌بر این در روزهای کمبود کیت آزمایش در ایران افرادی با علائم مشابه به کرونا جان باختند که این افراد در آمار رسمی وزارت بهداشت جایی ندارد، چون تست قطعی از آنها گرفته نشد. در سمت دیگر، تعدادی از منابع بیمارستانی دلیل این مرگ‌ها را به قطعیت ویروس کرونا می‌دانند که به نظر می‌آید این موضوع هم از نظر کارشناسان درست نیست.

رنجبر در توضیح این موضوع می‌گوید: «امکان تشخیص درباره افراد در گذشته وجود ندارد، چون بیماری‌های تنفسی بسیار زیاد است. باکتری‌‌های خطرناکی هست که در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم هم هست. اینها همیشه می‌کشند. الان درباره همه بیماری‌های آی‌سی‌یو آزمایش کرونا انجام می‌دهیم؛ مثلا همین چند روز پیش درباره یک پیوند کبد بود، ولی یک‌مرتبه ریه‌اش پر از عفونت شد که تست دادیم و امروز جواب کرونا آمد و منفی بود».

«علیرضا ناجی»، رئیس مرکز تحقیقات و آزمایشگاه ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح ‌دانشوری هم دراین‌باره توضیحات مشابهی دارد. او می‌گوید هر مرگی با علائم مشابه کرونا را نمی‌توان به این ویروس نسبت داد: «البته تشخیص کرونا فقط براساس آزمایش نیست، ولی قطعیتی که محل این پرسش است، بدون آزمایش ممکن نیست. البته درباره کرونا تست قطعی وجود ندارد و اگر تست منفی باشد ممکن است براساس علائمی بازهم آن فرد بستری شود. برخلاف برخی کشورها، روزانه آمار مبتلایان و جان‌باختگان در ایران اعلام می‌شود که بسیار شفاف و دقیق است».