درس‌هایی از بزرگ‌ترین اپیدمی تاریخ که 100 میلیون نفر را کشت

صد سال پیش، دنیا داشت از جنگی که جان بیست میلیون نفر را گرفته بود خلاص می‌شد که خود را در بحران جدیدی به نام آنفلوآنزای اسپانیایی یافت.

گفته می‌شود همه‌گیری جهانی آنفلوآنزای اسپانیایی از اردوگاه‌های شلوغ آموزش نظامی در جبهه غرب شروع شد. شرایط غیر بهداشتی، به خصوص در سنگرهای مرز فرانسه، به تکوین و شیوع این بیماری کمک کرد. جنگ جهانی اول در نوامیر ۱۹۱۸ تمام شد ولی با بازگشت سربازان به خانه به همراه این ویروس، جان بسیاری دیگر را در خطر قرار داد. گفته می شود بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر در اثر این بیماری جان خود را از دست دادند.

بیمارستان ارتش آمریکا در کانزاس برای مبتلایان به انفلوآنزای اسپانیایی

بعد از آنفلوآنزای اسپانیایی، دنیا درگیر اپیدمی‌های جهانی دیگری (از جمله سه اپیدمی جدی آنفلوآنزا) شد ولی هیچ کدام به اندازه آنفلوآنزای اسپانیایی فراگیر نبود و تلفات نداشت. در زمانی که اخبار مربوط به کرونای ۲۰۱۹، که تلفات بسیار کمتری از آنفلوآنزای اسپانیایی داشته، دنیا را نگران می‌کند نگاهی می‌اندازیم به درس‌هایی که از آنفلوآنزای اسپانیایی یاد گرفته‌ایم.

ویروس کرونای ۲۰۱۹ سیستم ایمنی را تضعیف کرده و عفونت ریه جان برخی مبتلایان را می‌گیرد. این نقطه مشترک این ویروس با آنفلوآنزای اسپانیاییست البته گفته می‌شود مرگ به علت کرونای ۲۰۱۹ بسیار کمتر از آنفلوآنزای اسپانیایی است. سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی‌شان ضعیف است در خطر عفونت ریه هستند و اکثر موارد مرگ بر اثر کرونای ۲۰۱۹ در این افراد است.

زمانی که آنفلوآنزای اسپانیایی شیوع پیدا کرد هنوز سفر هوایی رواجی نداشت و مناطقی در دنیا از این بیماری جان سالم به در بردند. آنفلوآنزای اسپانیایی با راه آهن و قطار مسافربری شیوع پیدا می‌کرد و رسیدن ویروس به بعضی مناطق ماه‌ها و سال‌ها طول کشید.

میزان مرگ و میر ویروس کرونای ۲۰۱۹ کمتر از آنفلوآنزای اسپانیایی است

بعضی مناطق هم با استفاده از روش‌های ابتدایی که هنوز هم پس از صد سال استفاده می‌شوند توانستند از شیوع این بیماری جلوگیری کند. یکی از محله‌های خلیج بریستول آلاسکا تقریبا بدون هیچ آسیبی از آنفلوآنزای اسپانیایی در امان ماند. آنها مدارس و اماکن عمومی و راه‌هایی که شهرهای دیگر را به این منطقه وصل می‌کرد بستند. برای جلوگیری از شیوع کرونای ۲۰۱۹ این روش ابتدایی یعنی ممنوعیت مسافرت در جاهایی مثل استان هوبی چین و شمال ایتالیا استفاده شد.

مبتلایان به آنفوآنزای اسپانیایی در بیمارستانی نظامی در کلرادو ۱۹۱۸

به عقیده پزشکان آنفلوآنزای اسپانیایی بزرگترین هولوکاست پزشکی تاریخ است. این بیماری نه تنها بسیاری از افراد را کشت بلکه بسیاری از قربانیان جوانان سالم بودند. معمولا سیستم ایمنی بدن جوان‌ها بخوبی با آنفلوآنزا مقابله می‌کند ولی این بیماری سیستم ایمنی را غافلگیر می‌کرد که باعث واکنش بیش از حد این سیستم می‌شد که به آن طوفان سایتوکین می‌گویند. این عکس العمل باعث می‌شد در ریه‌ها‌ مایع جمع شود و محل مناسبی برای عفونت ثانوی ایجاد شود. بر خلاف تصور، افراد مسن خیلی به این بیماری مبتلا نمی‌شدند،شاید به دلیل یک نوع آنفلوآنزای مشابه که در دهه ۱۸۳۰ در انسان شایع شد.

داوطلبان صلیب سرخ برای مقابله با آنفلوآنزای اسپانیایی در آمریکا ۱۹۱۸

در ویروس کرونای ۲۰۱۹، سالمندان و مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر در خطر هستند و آمار مرگ در افراد بالای ۸۰ سال بیشتر است.

آنفلوآنزای اسپانیایی زمانی در دنیا شایع شد که جنگ جهانی اول تازه تمام و منابع عمومی اصلی صرف اهداف نظامی شده بود. ایده نظام سلامت همگانی هنوز کاملا شکل نگرفته بود و فقط اقشار متوسط و ثروتمند می‌توانستند دکتر بروند. این آنفلوآنزا جان افراد زیادی را در زاغه‌ها و محله‌های فقیرنشین شهرها گرفت و بسیاری از قربانیان سوء تغذیه، بهداشت ضعیف و بیماری زمینه‌ای داشتند.

تقاضا برای ماسک در زمان شیوع آنفلوانزای اسپانیایی بالا رفت و به شورش های اجتماعی منجر شد

از این رو دانشمندان و دولت‌ها به این نتیجه رسیدند که همه‌گیری‌های جهانی با سرعتی بیشتر شیوع پیدا می‌کنند به همین دلیل آنفلوآنزای اسپانیایی انگیزه توسعه نظام‌های بهداشت همگانی در کشورهای توسعه یافته شد.

در مناطق شهری، برای مقابله با همه‌گیری جهانی درمان افراد مبتلا کافی نیست و دولت‌ها باید مثل زمان جنگ، منابع را از جاهای دیگر انتقال دهند، افرادی را که علائم بیماری دارند قرنطینه کنند، افراد با علائم خفیف را از بیماران حاد جدا و رفت و آمد شهروندان را محدود کنند تا شیوع بیماری مهار شود.

اقدام‌های‌ نظام‌های بهداشت همگانی که امروزه برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونای ۲۰۱۹ می‌بینیم یکی از آثار بجا مانده از شیوع آنفلوآنزای اسپانیاییست.