◄ همه اطلاعاتی که باید درباره بیمه‌ اجباری، اختیاری و مشاغل آزاد بدانید

بر اساس قانون تامین اجتماعی بیمه به 2 دسته بیمه اجباری و بیمه خویش‌فرما تقسیم می‌شود. بیمه اجباری مشمول تمام کسانی است که در قبال دریافت حقوق و دستمزد در شرکت‌ها، کارگاه‌ها و… کار می‌کنند و بیمه خویش فرما به 2 دسته بیمه اختیاری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد تقسیم می‌شود.

در واقع  بیمه تامین اجتماعی به طور اجباری تمام شاغلان افراد را تحت پوشش قرار می‌دهد اما در این میان کسانی که کارفرمای خودشان هستند می‌توانند خود را تحت عنوان بیمه خویش فرما یا اختیاری بیمه کنند. بیمه اختیاری بیمه‌ای است که شخص بیمه شده حق بیمه‌اش را خودش به حساب تامین اجتماعی واریز می‌کند و از مزایا و خدمات تامین اجتماعی بهره‌مند می‌شود. در مقابل بیمه اجباری، بیمه ای است که کارفرما کارگر خود را بیمه می‌کند. از آنجا که فردی که بیمه اختیاری است کارفرما ندارد از مزایای قانون کار مثل بیمه بیکاری بی‌بهره می‌ماند. یعنی هر موقع بخواهد می تواند بیمه‌اش را قطع کند.

بیمه اختیاری

برای کسانی است که تحت پوشش بیمه خاصی نیستند. متقاضی این نوع بیمه، مستقیما با مراجعه به شعب سازمان تامین اجتماعی خواهان انعقاد قرارداد بیمه اختیاری می‌شود و موظف است خود، حق بیمه را در زمان تعیین‌شده پرداخت کند.

متقاضیان بیمه اختیاری می‌توانند:

• دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه را خود بین حداقل و حداکثر دستمزد هر سال تعیین کنند.
• هر دو سال یکبار، دستمزد مبنای محاسبه حق بیمه ماهانه خود را ۱۰ درصد افزایش دهند.
• مبلغ حق بیمه خود را حداکثر تا آخرین روز دو ماه بعد به شعبه تامین اجتماعی پرداخت کنند، در صورت پرداخت نکردن حق بیمه این قرارداد از اولین روز ماهی که حق بیمه پرداخت نشده لغو می‌شود.
• بیمه شدگان اختیاری می‌توانند کل خدمات از قبیل مســتمری‌های بازنشستگی، ازکارافتادگی، فوت و تعهداتی شامل درمان، هزینه‌های پروتز و اروتز، هزینه کفن‌ودفن و کمک هزینه ازدواج، ازکارافتادگی جزئی، غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری را دریافت کنند.

بیمه صاحبان حرف و مشاغل

این بیمه برای کسانی است که به حرفه یا شغلی با داشتن کارگر یا به تنهایی مشغول به کار هستند (به استناد مجوز اشتغال صادره از سوی مراکز ذیصلاح یا به تشخیص هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی) و مشمول مقررات حمایتی خاصی نمی‌باشند.

انواع پرداخت‌ها در بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد

1- بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی با ۱۲درصد: در این نوع بیمه فقط خدمات مربوط به بازنشستگی ارائه می‌شود).

2- بازنشستگی و فوت قبل و بعد از بازنشستگی با ۱۴ درصد: در این نوع بیمه خدمات پرداخت مستمری بابت بازنشستگی بیمه‌شده و پرداخت مستمری به بازماندگان در صورت فوت بیمه‌شده اصلی ارائه می‌شود

3- بازنشستگی، فوت و از کارافتادگی با ۱۸ درصد: در این نوع بیمه خدمات پرداخت مستمری بازنشستگی و فوت و همچنین خدمات مربوط به ازکارافتادگی کلی غیرناشــی از کار به این گروه از بیمه‌شدگان ارائه می‌شود. این بیمه شامل ازکارافتادگی جزئی و نقص عضو نمی‌شود، چون این موارد فقط به لحاظ حوادث ناشی از کار مطرح می‌شوند که کار در بیمه‌های خویش‌فرما به دلیل عدم وجود کارفرما و اشــتغال موضوع حوادث ناشی از کار منتفی است.

4-بازنشستگی، فوت، ازکارافتادگی کلی و درمان با ۱۸ درصد دستمزد توافق‌شده همراه هزینه درمان به صورت سرانه: حق‌بیمه درمان در این نوع بیمه با توجه به افراد تحت تکفل به صورت ســرانه ماهانه دریافت می‌شود. ســرانه درمان هر سال توسط شورای عالی درمان تعیین می‌شود. خدمات بیمه بیکاری، کمک‌هزینه ازدواج، غرامت دســتمزد ایام بیماری و بارداری، پروتز و اروتز در این نوع بیمه ارائه نمی‌شود.

شرایط بیمه تامین اجتماعی خویش فرما

شرایط بیمه تامین اجتماعی خویش فرما در هر یک از بیمه‌های اختیاری و صاحبان حرف و مشاغل آزاد متفاوت است که در زیر شرایط لازم برای هر کدام بیان شده است:

شرایط بیمه اختیاری تامین اجتماعی

• متقاضی بیمه نباید در کارگاه‌های مشمول قانون تامین اجتماعی مشغول به کار باشد.
• دارا بودن حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه
• دارا بودن حداکثر ۵۰ سال سن( مرد و زن)

در صورتی که هنگام تقاضای بیمه اختیاری سن متقاضی بیش از ۵۵ سال باشد باید معادل مدت مازاد سنی، سابقه حق بیمه را بپردازد. به طور مثال اگر متقاضی هنگام تقاضای بیمه ۶۰ سال سن داشته باشد باید هنگام درخواست بیمه ۵ سال حق بیمه پرداخت کند.

همچنین در صورت داشتن بیش از ده سال سابقه پرداخت حق بیمه با هر سنی می‌توانید بیمه اختیاری تامین اجتماعی شوید. مبنای پرداخت حق بیمه در این افراد برابر است با میانگین دستمزد پرداخت حق بیمه آخرین ۳۶۰ روز قبل از تاریخ تقاضا با شرط اینکه این مبلغ کمتر از حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار در زمان تقاضا نباشد.

شرایط بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد تامین اجتماعی

کسانی می‌توانند تحت پوشش بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد تامین اجتماعی قرار بگیرند که شرایط زیر را داشته باشند:

• داشتن حداکثر ۵۰ سال سن برای مردان و ۴۵ سال سن برای زنان
• در صورتی که هنگام تقاضای این بیمه سن متقاضی بیش از حداکثر سن مورد نظر باشد باید دو برابر مدت مازاد سنی، دارای سابقه پرداخت حق بیمه نزد سازمان تامین اجتماعی باشد.به طور مثال اگر یک مرد هنگام تقاضای بیمه ۵۵ سال سن داشته باشد در صورت داشتن ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه می‌تواند از چنین بیمه‌ای بهره‌مند شود.همچنین در صورت داشتن بیش از ده سال سابقه پرداخت حق بیمه با هر سنی می‌توانید بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد تامین اجتماعی شوید.

مدارک لازم برای بیمه خویش فرما تامین اجتماعی

مدارک لازم برای ثبت نام بیمه تامین اجتماعی خویش فرما در هر یک از بیمه‌های اختیاری و صاحبان حرف و مشاغل آزاد متفاوت است که در زیر مدارک لازم برای هر کدام بیان شده است.

مدارک لازم برای بیمه اختیاری تامین اجتماعی

متقاضی بیمه اختیاری برای دریافت بیمه اختیاری تامین اجتماعی باید به شعبه تامین اجتماعی که سوابق پرداخت حق بیمه در آن متمرکز است مراجعه  و فرم مربوطه را دریافت کرده و تکمیل نماید، سپس آن را همراه یک قطعه عکس و رسید اخذشده از شعبه ارائه کند. در صورتی که قبل از قطع بیمه ۳۶۵ روز به طور پیوسته دارای سابقه بیمه باشد و تاریخ قطع بیمه کمتر از ۹ ماه باشد نیاز به اعزام به معاینات پزشکی نیست.

شعبه موظف است وضعیت متقاضی را از نظر استحقاق یا عدم استحقاق او حداکثر ظرف دوماه از تاریخ ثبت درخواست در دفتر شعبه، بررسی کرده و نتیجه را اعلام نماید.

چنانچه متقاضی واجد شرایط باشد باید حداکثر در مدت 20 روز از تاریخ اعلام برای انعقاد قرارداد به شــعبه مراجعه کند و حق بیمه تعیین شده را حداکثر در مدت ده روز پس از انعقاد قــرارداد بیمه اختیاری از تاریخ درخواســت به صورت یکجا پرداخت کند.

تفاوت‌های بیمه اختیاری با بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد

• در بیمه اختیاری متقاضی باید حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد.
• حداکثر سن در بیمه اختیاری برای خانم‌ها ۵۰ سال است ولی در بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد حداکثر سن برای خانم‌ها ۴۵ سال است.
• حق‌بیمه‌، بیمه اختیاری  ۲۶ درصد است.
• در بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد سه نرخ حق بیمه ۱۲، ۱۴ و ۱۸ درصد وجود دارد.
• کمک ‌هزینه ازدواج، غرامت دســتمزد ایام بیماری و بارداری، پروتز و اروتز به بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد تعلق نمی‌گیرد.

بیمه اجباری

برای همه افراد شاغل، تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفتن اجباری است. بیمه اجباری مورد حمایت قوانین دولت و سیستم قضایی کشور قرار می‌گیرد در صورتی که در بیمه خویش فرما چنین حمایتی وجود ندارد اما چون مورد تایید تامین اجتماعی است در سطحی کمتر مورد حمایت عمومی قرار گرفته است. در صورت ارتباط بین بیمه شده و کارفرما در هزینه کفن و دفن بیمه شده از جانب بیمه کمک می‌شود. همچنین فرد پس از ۳۰ سال مستمری بازنشستگی دریافت می‌کند. تعداد سال‌هایی که فرد تحت پوشش بیمه اجباری است و حق بیمه پرداخت می‌کند جزو سابقه کاری او محسوب می‌شود.

بیمه بیکاری

بیمه بیکاری شامل کسانی می‌شود که بیمه اجباری بوده‌اند. یعنی در مواقعی که کسی به دلیل بیماری یا حادثه‌ای دچار از کار افتادگی شود یا از جانب کارفرمایش تعدیل نیرو شده باشد و در واقع برخلاف میل و اراده‌اش بیکار شده باشد،تامین اجتماعی به طور موقت به او مستمری پرداخت می‌کند.

این مطلب با اندکی تغییر و تلخیص از سایت  مجله بیمه و وکیل تاپ بازنشر شده است.