ارتفاعات ترکیه در مرز با ایران مانع عبور بارش و جریان ابر می شود
رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور مهم ترین و اصلی ترین دلیل تفاوت تفاوت بارش در دو سوی مرز ایران و ترکیه را شرایط متفاوت توپوگرافی و تطبیق مرز سیاسی بر مرز طبیعی دانست و گفت: ارتفاعات سمت ترکیه بلندتر از ارتفاعات سمت ایران است و مانع عبور بارش و جریان ابر می شود.
رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور مهم ترین و اصلی ترین دلیل تفاوت تفاوت بارش در دو سوی مرز ایران و ترکیه را شرایط متفاوت توپوگرافی و تطبیق مرز سیاسی بر مرز طبیعی دانست و گفت: ارتفاعات سمت ترکیه بلندتر از ارتفاعات سمت ایران است و مانع عبور بارش و جریان ابر می شود.
به گزارش تین نیوز به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، مهدی رهنما رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور درباره تفاوت بارش ها در ایران با برخی کشورهای همسایه و هم مرز اظهار کرد: مهم ترین و اصلی ترین دلیل تفاوت ملموس بارش در دو سوی مرز ایران و ترکیه تطابق مرز سیاسی دو کشور با مرز طبیعی (جغرافیایی) است و حوضه های آبریز دو سوی مرز سیاسی قرار دارد.
وی ادامه داد: حوضه های آبریز دریاچه ارومیه و رود ارس دقیقا در مرز سیاسی ایران و ترکیه بسته شده بنابراین ما با حوضه های آبریز متفاوت در دو طرف مرز مواجه هستیم، بر اساس تعاریف موجود نیز، حوضه آبریز محدوده یا منطقه ای محصور بین خط الراس کوه ها و مناطق مرتفع است که آب سطحی ناشی از بارش باران و برف و یا رواناب ناشی از ذوب برف به سمت یک نقطه واحد در آن محدوده محصور که نقطه خروجی حوضه است، جاری می شود.
شرایط متفاوت توپوگرافی و تطبیق مرز سیاسی بر مرز طبیعی اصلی ترین دلیل تفاوت بارش در دو سوی مرز ایران و ترکیه
رهنما افزود: مرز حوضه های آبریز دریاچه ارومیه و رودخانه ارس، هر دو بر روی مرز سیاسی ایران و ترکیه منطبق هستند. به عبارتی بارش درون حوضه ای آن ها، چه به صورت باران یا برف با حوضه های مجاور واقع در کشور ترکیه متفاوت است.
رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور تاکید کرد: همینطور باید در نظر داشت که ارتفاعات سمت ترکیه بلندتر از ارتفاعات سمت ایران است و این ارتفاعات مانع عبور بارش و جریان های آب و هوایی کوچک مقیاس و محلی می شود. نمونه بارز داخلی آن رشته کوه های البرز است که مانع نفوذ رطوبت به دامنه های جنوبی البرز شده و تفاوت میزان بارش و نوع پوشش گیاهی در دو سوی البرز را باعث شده است.
رهنما اظهار کرد: تفاوت بارش در دو سوی مرز ایران و ترکیه تنها به دلیل شرایط متفاوت توپوگرافی و تطبیق مرز سیاسی بر مرز طبیعی است.
به گفته رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور این مساله در سال های گذشته هم وجود داشته و بررسی نقشه های پوشش برف ایران و ترکیه در ۲۰ سال گذشته هم همین شرایط را نشان می دهد.
بارورسازی ابرها در اقلیم ایران نتیجه بخش نیست
رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور در ادامه به مساله بارورسازی ابرها اشاره کرد و گفت: این روش در دنیا در حد تحقیقات مطرح است و بارورسازی ابرها در مقیاس بزرگ در هیچ کشوری گزارش نشده است.
رهنما توضیح داد: بارورسازی ابرها روشی است که به عنوان تکنیک اصلاح آب و هوا شناخته می شود. این تکنیک به طور مصنوعی آب و هوا را با افزایش توانایی ابرها برای تولید به اصطلاح «باران مصنوعی» یا برف، تغییر می دهد که می تواند به برآورده کردن نیازهای بارشی یک منطقه خاص کمک کند. با این حال، بارورسازی ابرها سابقه ای تا حدودی بحث برانگیز دارد و نگرانی هایی در مورد اثربخشی و پتانسیل ایجاد آسیب وجود دارد. با مطرح شدن بحث مبارزه با تغییرات اقلیمی، این تکنیک بیش از قبل مورد بررسی قرار گرفته و این سوال ایجاد می شود که آیا بارورسازی ابرها سلاحی مؤثر در برابر گرمایش جهانی است یا در واقع ضرر بیشتری نسبت به فایده دارد؟
وی افزود: در بارورسازی ابرها با تزریق موادی مانند یدید نقره، یدید پتاسیم، یخ خشک (دی اکسید کربن جامد)، پروپان مایع یا نمک به ابرها به منظور ایجاد بارش، با پراکندگی این مواد، فرآیندهای میکروفیزیکی درون ابر تغییر می کنند و بارش بهبود می یابد. ابرها از قطرات کوچک آب یا بلورهای یخ تشکیل شده اند که وقتی بخار آب در جو سرد می شود و در اطراف ذره ای از غبار یا نمک شناور در هوا متراکم می شود، تشکیل می شوند بارورسازی ابرها این فرآیند را با معرفی ذراتی تحریک می کند که به عنوان هسته یخ عمل می کنند و به کریستال های یخ اجازه تشکیل می دهند که وقتی به اندازه کافی سنگین باشد به صورت باران یا برف به زمین می ریزند.
شرایط مورد نیاز برای نتیجه بخش بودن روش بارورسازی ابرها
رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور ادامه داد: برای شروع یا ادامه عملیات بارورسازی ابرها در هر منطقه ای شرایط آب و هوایی و همچنین خصوصیات فیزیکی ابر مناسب باید وجود داشته باشد. براساس منابع موجود اولین و مهمترین مرحله در بارورسازی ابرها پیش بینی از شرایط موجود است و همچنین وجود پوشش ابر به وسعت حداقل ۵۰ درصد منطقه مورد نظر ضروری است.
وی گفت: همچنین وجود ابرهای با ضخامت کافی ضروری است، به طوری که کف ابرها حداقل به اندازه بلندترین قله های کوهستانی منطقه ضخامت داشته باشد، این شرایط پتانسیل بارش را در مناطق مورد نظر فراهم می کنند. لذا وجود ابرهای با ضخامت زیاد نیز از ضروریات پروژه های بارورسازی ابر است.
رهنما با بیان اینکه اطلاع از سمت و سرعت باد که برای انتقال ذرات باورکننده به سمت مناطق هدف نیز نقش عمده ای در موفقیت باورسازی ابر دارد، افزود: علاوه بر پارامترهای ذکر شده در بالا وجود آب مایع فوق سرد در ابرها شرط لازم برای باروری موفق ابرها است. این پارامتر به طور معمول در تمام مناطق مورد نظر اندازه گیری نمی شود اما جهت اخذ تصمیم برای شروع عملیات بارورسازی در هر منطقه باید مورد توجه جدی قرار می گیرد.
کدام کشورها از روش بارورسازی ابرها استفاده کرده اند؟
رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور در ادامه به تجربه کشورها در به کارگیری روش بارورسازی ابرها اشاره کرد و گفت: بارورسازی ابرها در کشورهایی نظیر آمریکا، چین، استرالیا، فرانسه، اسپانیا، امارات متحده عربی و عربستان در مقیاس های مطالعاتی و محلی انجام می شود.
وی افزود: نمونه بارز آن آمریکاست که از بارورسازی ابرها در کالیفرنیا که از ایالت های خشک است، استفاده می کند و هدف آن افزایش عرضه آب در مخازن پشت سدهاست و در مقیاس کوچک این کار را انجام می دهد.
رهنما یادآور شد: یکی دیگر از جنبه های مهم بحث، اثرات هواشناسی بارورسازی ابرها است. نگرانی هایی وجود دارد که تغییر الگوهای بارش در یک منطقه می تواند به طور ناخواسته بر سیستم های آب و هوایی در منطقه دیگر تأثیر بگذارد و منجر به تغییرات پیش بینی نشده در آب و هوای محلی شود. این پیامدهای ناخواسته به طور بالقوه می تواند چرخه های آب و هوای طبیعی را مختل کند و بر کشاورزی و اکوسیستم در مناطق فراتر از منطقه مورد نظر تأثیر بگذارد.
وی افزود: همچنین باید به این نکته توجه کرد که ملاحظات اخلاقی و قانونی در پروژه های بارورسازی ابر خیلی تاکنون موردتوجه قرار نگرفته است. ایده دستکاری آب و هوا سوالاتی را در مورد مالکیت و کنترل منابع طبیعی ایجاد می کند. تضادهای بالقوه بر سر حقوق آب و نگرانی هایی در مورد عدالت توزیع آب وجود دارد، به ویژه در مناطقی که کمبود آب یک موضوع اساسی است. علاوه بر این، پتانسیل تأثیرات فرامرزی عملیات بارورسازی ابرها چالش هایی را در حقوق بین الملل و دیپلماسی ایجاد می کند.
رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور نکته آخر را میزان اثربخشی و کارایی این تکنیک دانست و اظهار کرد: گفته می شود با این روش ۱۰ تا ۱۵ درصد بارش ها افزایش می یابد اما سوالاتی در مورد اثربخشی و کارایی بارورسازی ابرها وجود دارد که پاسخ دادن به آن ها نیازمند تخقیقات جامع و همه جانبه است.
وی افزود: در حالی که موارد موفقیت آمیزی از افزایش بارندگی وجود داشته است، قابلیت اطمینان و پیش بینی کلی این نتایج نامشخص است.
رهنما تاکید کرد: تنوع در شرایط ابر و پیچیدگی فرآیندهای جوی، استانداردسازی و تکرار مداوم عملیات بارورسازی ابرها را دشوار می کند.
