تدوین طرح سطح‌بندی معاینه فنی توسط حفاظت محیط زیست

دبیر کارگروه ملی آلودگی هوا از تدوین طرح سطح‌بندی معاینه فنی در سازمان محیط زیست خبر داد و گفت: اکنون که اعمال سختگیرانه معاینه فنی اثرات مناسبی روی آلودگی هوا داشته است، لازم است خودروها را سطح‌بندی کنیم تا فقط دارندگان معاینه فنی برتر حق ورود به منطقه LEZ را داشته باشند.

وحید حسینی در خصوص طرح LEZ گفت: بر مبنای طرح LEZ به خودروهایی که از سطح آلایندگی مناسبی برخوردارند، امتیاز داده می‌شود و با خودروهایی که بیش از سطح مجاز آلایندگی دارند، برخورد می‌شود و در نتیجه آن بتدریج خودروهای سطح شهر به سمت سالم شدن می‌روند، زیرا وقتی صاحبان خودروهای آلاینده مدام برای ورود به محدوده‌های مختلف شهر با ممنوعیت یا جریمه مواجه شوند، بالاخره خسته می‌شوند و به سمت نوسازی و تعمیر خودروهای خود حرکت می‌کنند. فلسفه LEZ در همه دنیا همین است که پالایش ناوگان اتفاق بیفتد.

حسینی با بیان اینکه طرح LEZ در اصل دسته‌بندی خودروها به لحاظ فرسودگی و آلایندگی است، گفت: قرار بود خودروها به صورت مجازی به انواع سبز، قرمز، آبی و زرد تقسیم شوند تا در مواقع شدت آلودگی هوا محدودیت تردد براساس رنگ‌بندی خودروها صورت گیرد، به طوری که خودروهای قرمز که خودروهای کاربراتوری هستند و میزان آلایندگی‌شان بسیار بالاست، اجازه تردد در هسته مرکزی شهر را نداشته باشند. براساس این طرح خودروهای زرد، خودروهایی‌اند که به سن فرسودگی نزدیک هستند و خودروهای سبز، خودروهایی تلقی می‌شوند که استاندارد بیش از یورو ۲ دارند که برای این دسته از خودروها نیز در شرایط اضطرار آلودگی هوا محدودیت تردد در هسته مرکزی شهر در نظرگرفته می‌شود. خودروهای آبی هم خودروهای دارای استاندارد یورو ۵ و خودروهای هیبریدی‌اند که از حداقل محدودیت برخوردار می‌شوند.

حسینی ادامه داد: این طرح به نهادهای قانونگذاری رفت و از سر و ته آن زده شد و کم‌کم به جایی رسید که از آن فقط همین بحث معاینه فنی ماند. وزارت کشور، پلیس و مجموعه سیاستگذاران با این طرح همراهی نکردند، البته برخی انتقادات درست بود، اما سوالی که من داشتم و هیچ‌گاه نتوانستند به آن پاسخ دهند، این بود، چرا در حالی که معاینه فنی در همه جای کشور اجباری است؛ باید بگوییم فقط با معاینه فنی می‌شود، وارد محدوده تعیینی شد؟ یعنی خارج از آن افراد می‌توانند بدون معاینه فنی تردد کنند؟ در این صورت این که نقض قانون است!

وی تصریح کرد: از آنجا که در اروپا سهم خودروهای دیزلی خیلی زیاد است، به طور مثال یکی از سطح‌بندی‌هایشان دیزلی‌های با فیلتر و دیزلی‌های بدون فیلتر است، افراد می‌توانند حتی یک دیزل سال بالا داشته باشند، اما یک فیلتر به آن بزنند و از آن استفاده کنند. در ایران می‌شد چنین کارهایی کرد، اما گفتند باید طرح را روی موضوعی که همه در آن تفاهم دارند، نهایی کنیم و همه درباره معاینه فنی تفاهم دارند. به همین دلیل معاینه فنی، معیار سطح‌بندی‌ها شد. البته ملاحظات اجتماعی هم در این تصمیم‌گیری موثر بود، اما اکنون همین طرح فعلی هم سبب مراجعه سه برابری مردم به مراکز معاینه فنی شده است. همین کار اندک که خیلی‌ها آن را کافی نمی‌دانند، تاثیر خوبی داشته و نباید آن را نادیده گرفت، اما اکنون دیگر بهتر است به سمت سطح‌بندی‌ها برویم و نباید به همین سطح فعلی بسنده کنیم.

طرح جدید سازمان محیط زیست برای سطح‌بندی معاینه فنی

دبیر کارگروه ملی آلودگی هوا ادامه با تاکید بر اینکه حال که همه سیاستگذاران معاینه فنی را قبول دارند، می‌توانیم معاینه فنی را سطح‌بندی کنیم، گفت: به این ترتیب وقتی افراد برای معاینه فنی مراجعه می‌کنند، اگر سطح آلایندگی خودروی آنها معمولی باشد، یک گواهی معاینه فنی معمولی دریافت می‌کنند و اگر سطح آلایندگی‌شان بهتر باشد، برگه معاینه فنی برتر می‌گیرند و اگر سطح آلایندگی خیلی خوبی برخوردار باشند، برگه معاینه فنی ویژه دریافت می‌کنند؛ در این صورت می‌توان برای ورود به منطقه LEZ این شرط را گذاشت که افراد معاینه فنی برتر داشته باشند، چراکه معاینه فنی معمولی برای تردد در سطح شهر به هر حال لازم است و بدون معاینه فنی نباید در شهر تردد کرد.

حسینی با اشاره به تدوین این پیشنهاد در سازمان حفاظت محیط زیست گفت: همه وسایل نقلیه اعم از سواری، سنگین و موتورسیکلت در این طرح در سه سطح تعریف شده‌اند. امکان اجرای آن هم هست و می‌تواند از طریق سامانه سیمفا اجرا شود. اینکه این طرح چگونه اجرا شود و به کدام سطح اجازه ورود به کدام منطقه داده شود یا عوارضی شود یا خیر، بستگی به تصمیم سیاستگذاران شهری یا وزارت کشور دارد.

وی خاطرنشان کرد: ۵ سال پیش که طرح LEZ را مطرح کردیم، کسی آن را نمی‌پذیرفت اما اکنون این طرح جا افتاده و در مورد سطح‌های آن کار می‌کنیم.

حسینی با بیان اینکه پیشنهاد ما این بود که LEZ جایگزین طرح زوج و فرد شود، عنوان کرد: چند سال پیش که موضوع LEZ را مطرح کرده بودیم، در نهایت وزیر کشور گفت، ملاحظات حذف زوج و فرد انجام نشده و ممکن است، باعث بروز مسائل ترافیکی شود؛ بنابراین بهتر است هم LEZ باشد و هم زوج و فرد، اما تمایل ما این بود که یک طرح واحد داشته باشیم.

وی افزود: پیشنهاد سازمان حفاظت محیط‌زیست این است که زوج و فرد را حذف کنند و به جای آن LEZ را اجرا کنند. اما در همه جای دنیا LEZ یک آیتم عوارضی یا جریمه‌ای دارد. در لندن منطقه LEZ کل این شهر را در بر گرفته و مثل محدوده‌های واقع در تهران نیست. در واقع مرز لندن همان مرز LEZ است.  در لندن هم می‌توان با دیزل فیلتردار ورود کرد و هم می‌توان بدون فیلتر ورود کرد اما تردد با دیزل فیلتردار رایگان است و در مقابل، شهروندان به ازای هر روزی که با دیزل بدون فیلتر در محدوده LEZ حضور داشته باشند باید حدود ۲۰۰ پوند انگلیس عوارض پرداخت کنند. این در حالی است که مثلا عبور از چراغ قرمز در شهر لندن حدود ۶۰ پوند انگلیس است. البته اخیرا شهردار لندن اعلام کرده که ــ‌اگر اشتباه نکنم‌ــ در سال ۲۰۳۰ اصلا ورود خودرو دیزلی مجاز نیست؛ چه با فیلتر و چه بی فیلتر.

حسینی تصریح کرد: مردم نباید جریمه ورود به طرح را هم یک بار هزینه‌ای برای خود به حساب آورند؛ چراکه می‌توانند عوارض را پرداخت کنند و ملزم به پرداخت جریمه نشوند. کاری که باید دررابطه با عوارض انجام شود، این است که منبع هزینه‌کرد آن مشخص شود. مردم حاضر می‌شوند عوارض را پرداخت کنند؛ تحت شرایطی که بدانند مبالغ آن قرار است کجا خرج شود. اگر قرار باشد این پول خرج حقوق و مزایا شود، یا خرج رنگ روی جداول خیابان، چمن‌کاری و ... شود، هیچ‌کس حاضر نیست آن را بپردازد. اما اگر قرار باشد اتوبوس‌های گازسوز صفر کیلومتر وارد ناوگان شهر شود، یا مترو توسعه یابد و الخ، مردم عوارض را پرداخت می‌کنند؛ البته درصورتی که عادلانه باشد.

دبیر کارگروه ملی کنترل آلودگی هوا با تاکید بر اینکه محل هزینه‌کرد عوارض بسیار حائز اهمیت است، بیان کرد: درآمد طرحی که مبنای آن محیط زیست و آلودگی هواست، باید در همین حوزه‌ها هزینه شود.