پیوست فرهنگی طرح های عمرانی، راه برونرفت از چالش ها
الهام تدین :
در سال های اخیر اقدام های عمرانی متعددی در کشور انجام شده که به تبع آن پیشرفت های اقتصادی، اجتماعی و صنعتی بسیاری را نصیب استان ها کرده است اما دیده می شود که اجرای هر طرح عمرانی به نوعی پیامدهای خاصی را با خود به همراه می آورد.
احداث آزاد راه ساوه - همدان که استان های غربی را به مرکز کشور متصل کرده و از جمله طرح های مهم زیرساختی حوزه راهسازی به شمار می رود شاهدی بر این ادعا است که اگر چه با رویکرد رفع تنگناهای موجود در راه های اصلی غرب کشور ، کوتاه شدن زمان سفر و آسایش و امنیت مسافران احداث شد اما همه ساله بویژه در فصول سرد سال با آمار بالای سوانح رانندگی و واژگونی خودروها همراه است که می توان نبود فرهنگ رانندگی با سرعت مطمئنه در آزادراه ها را از جمله علل مهم آن دانست و اینکه بسیاری از رانندگان به غلط تصور می کنند با وجود بزرگراهی صاف و عریض می توان با آخرین سرعت ممکن رانندگی کرد .
یا در مثالی دیگر می توان به احداث تقاطع های غیرهمسطح در سطح شهرها در راستای افزایش رفاه شهروندان، بهبود ترافیک شهری و کاهش مصرف سوخت اشاره کرد که نبود فرهنگ استفاده درست از این زیرگذرها و روگذرها و ناآگاهی برخی از شهروندان موجب شده این تقاطع های غیرهمسطح به فرصتی برای فشار آوردن بر روی پدال گاز و عبور خودروها با بالاترین سرعت ممکن تبدیل شود که نتیجه آن بروز سوانح رانندگی در این تقاطع ها است.
اینها نمونه ای کوچک و به نوعی مشتی از خروار هستند که ضرورت توجه به فرهنگ استفاده از هر طرح جدید عمرانی را گوشزد می کند و نشان می دهد پیش از اجرای هر طرح عمرانی باید نحوه استفاده درست و بهینه از آن طرح را به جامعه هدف آن آموزش داد، چرا که هر اقدامی که بدون آگاهی از فرهنگ استفاده درست از آن اجرا شود ممکن است پیامدهای پیش بینی نشده و ناخواسته ای به همراه داشته باشد.
اینجاست که انضمام پیوست فرهنگی به طرح های عمرانی ضرورت می یابد و این همان اصل مهمی است که رهبر معظم انقلاب در سال 86 بر ضرورت تهیه آن برای طرح های گوناگون کشور تاکید کردند و فرمودند 'در طرح های گوناگون که در کشور تنظیم می شود، طرح های پولی و مالی و عمرانی، حتماً یک پیوست فرهنگی وجود داشته باشد'.
در توضیح پیوست فرهنگی از نگاه مقام معظم رهبری آمده است: 'فرهنگ حاشیه و ذیل اقتصاد نیست، حاشیه و ذیل سیاست نیست، اقتصاد و سیاست حاشیه و ذیل بر فرهنگ هستند؛ به این باید توجه کرد. نمی توانیم فرهنگ را از عرصه های دیگر منفک کنیم؛ ما گفتیم مسائل اقتصادی و مسائل گوناگون مهم، پیوست فرهنگی داشته باشد، معنای آن این است که یک حرکت اساسی که در زمینه اقتصاد، در زمینه سیاست، در زمینه سازندگی، در زمینه فناوری، تولید و پیشرفت علم می خواهیم انجام بدهیم، ملتفت لوازم فرهنگی آن باشیم'.
این پیوست فرهنگی مد نظر رهبر معظم انقلاب به نوعی ابزاری برای ایجاد مصونیت و پشگیری از پیامدهای منفی و ارتقای بهره وری هر اقدام جدیدی است که در راستای ایجاد تحول و پیشرفت در کشور ایجاد می شود و به نوعی از ناهنجاری ها و نابسامانی های ناشی از عقب ماندگی فرهنگ عمومی در روند پیشرفت های اقتصادی، اجتماعی و صنعتی و از چالش هایی که مانع رشد و توسعه متناسب اقتصادی به همراه پیشرفت فرهنگی می شود جلوگیری می کند.
پس لازم است از مسائل پیش روی شهری گرفته تا اقدامات کلان عمرانی این تاکید مهم رهبر معظم انقلاب را سرلوحه قرار داد و کار فرهنگی را مقدم بر عمران دانست و برای تحقق این هدف از ظرفیت های دستگاه های متولی فرهنگ از اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی گرفته تا صدا و سیما و سازمان تبلیغات اسلامی به بهترین نحو ممکن استفاده کرد تا قبل از آنکه اجرای یک طرح اقتصادی کلید بخورد بعد فرهنگی و فرهنگ درست بهره برداری از آن به مردم آموزش داده شود.
همچنین می توان از ظرفیت شوراهای اجتماعی محلات که متشکل از برگزیدگان هر محل است استفاده کرد تا اقدامات عمرانی را که در راستای حل مشکلات محله انجام می شود فرهنگسازی کنند.
همچنین می توان برای نهادینه ساختن فرهنگ از ظرفیت آموزش و پرورش و حتی مهدهای کودک استفاده و پایه های رشد فرهنگی را از سنین کودکی و نوجوانی بنا کرد.
یا در مثالی دیگر می توان به احداث تقاطع های غیرهمسطح در سطح شهرها در راستای افزایش رفاه شهروندان، بهبود ترافیک شهری و کاهش مصرف سوخت اشاره کرد که نبود فرهنگ استفاده درست از این زیرگذرها و روگذرها و ناآگاهی برخی از شهروندان موجب شده این تقاطع های غیرهمسطح به فرصتی برای فشار آوردن بر روی پدال گاز و عبور خودروها با بالاترین سرعت ممکن تبدیل شود که نتیجه آن بروز سوانح رانندگی در این تقاطع ها است.
اینها نمونه ای کوچک و به نوعی مشتی از خروار هستند که ضرورت توجه به فرهنگ استفاده از هر طرح جدید عمرانی را گوشزد می کند و نشان می دهد پیش از اجرای هر طرح عمرانی باید نحوه استفاده درست و بهینه از آن طرح را به جامعه هدف آن آموزش داد، چرا که هر اقدامی که بدون آگاهی از فرهنگ استفاده درست از آن اجرا شود ممکن است پیامدهای پیش بینی نشده و ناخواسته ای به همراه داشته باشد.
اینجاست که انضمام پیوست فرهنگی به طرح های عمرانی ضرورت می یابد و این همان اصل مهمی است که رهبر معظم انقلاب در سال 86 بر ضرورت تهیه آن برای طرح های گوناگون کشور تاکید کردند و فرمودند 'در طرح های گوناگون که در کشور تنظیم می شود، طرح های پولی و مالی و عمرانی، حتماً یک پیوست فرهنگی وجود داشته باشد'.
در توضیح پیوست فرهنگی از نگاه مقام معظم رهبری آمده است: 'فرهنگ حاشیه و ذیل اقتصاد نیست، حاشیه و ذیل سیاست نیست، اقتصاد و سیاست حاشیه و ذیل بر فرهنگ هستند؛ به این باید توجه کرد. نمی توانیم فرهنگ را از عرصه های دیگر منفک کنیم؛ ما گفتیم مسائل اقتصادی و مسائل گوناگون مهم، پیوست فرهنگی داشته باشد، معنای آن این است که یک حرکت اساسی که در زمینه اقتصاد، در زمینه سیاست، در زمینه سازندگی، در زمینه فناوری، تولید و پیشرفت علم می خواهیم انجام بدهیم، ملتفت لوازم فرهنگی آن باشیم'.
این پیوست فرهنگی مد نظر رهبر معظم انقلاب به نوعی ابزاری برای ایجاد مصونیت و پشگیری از پیامدهای منفی و ارتقای بهره وری هر اقدام جدیدی است که در راستای ایجاد تحول و پیشرفت در کشور ایجاد می شود و به نوعی از ناهنجاری ها و نابسامانی های ناشی از عقب ماندگی فرهنگ عمومی در روند پیشرفت های اقتصادی، اجتماعی و صنعتی و از چالش هایی که مانع رشد و توسعه متناسب اقتصادی به همراه پیشرفت فرهنگی می شود جلوگیری می کند.
پس لازم است از مسائل پیش روی شهری گرفته تا اقدامات کلان عمرانی این تاکید مهم رهبر معظم انقلاب را سرلوحه قرار داد و کار فرهنگی را مقدم بر عمران دانست و برای تحقق این هدف از ظرفیت های دستگاه های متولی فرهنگ از اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی گرفته تا صدا و سیما و سازمان تبلیغات اسلامی به بهترین نحو ممکن استفاده کرد تا قبل از آنکه اجرای یک طرح اقتصادی کلید بخورد بعد فرهنگی و فرهنگ درست بهره برداری از آن به مردم آموزش داده شود.
همچنین می توان از ظرفیت شوراهای اجتماعی محلات که متشکل از برگزیدگان هر محل است استفاده کرد تا اقدامات عمرانی را که در راستای حل مشکلات محله انجام می شود فرهنگسازی کنند.
همچنین می توان برای نهادینه ساختن فرهنگ از ظرفیت آموزش و پرورش و حتی مهدهای کودک استفاده و پایه های رشد فرهنگی را از سنین کودکی و نوجوانی بنا کرد.
