اسرائیلی ها علیه قرارداد ایران ایر با بوئینگ وارد عمل شده اند

بوئینگ از همان ابتدا اعلام کرد که بر اساس سیاست‌های دولت ایالات متحده رفتار خواهد کرد. بوئینگ یک شرکت تجاری است که باید به سهامدارانش سود برساند و برای حفظ سود باید به فروش هواپیما ادامه دهد.

به گزارش دیپلماسی ایرانی، زمانی که معاهده هسته ای مهم سال 2015 میان ایران و قدرت های جهانی امضا شد، تهران یکی از برندگان بزرگ بود. میلیاردها دلار از پول های بلوکه شده در طول سال های تحریم سرانجام آزاد شد و به رشد اقتصادی ضروری ایران منجر شد. برنده دیگر بوئینگ بود. براساس مفاد قرارداد، شرکت های هواپیمایی به ویژه بوئینگ و ایرباس اجازه ویژه ای برای شروع تجارت با ایران به دست آوردند. سایر شرکت های آمریکایی همچنان مشکل داشتند اما بوئینگ و ایرباس اجازه مذاکرات با ایران را پیدا کردند. آن هم در زمانی که ایران به شدت نیاز به هواپیماهای تجاری داشت.

نتیجه این دوران، رسیدن به قراردادی 17 میلیارد دلاری برای تامین 80 هواپیما برای ایران ایر بود. شرکتی که مدت ها بود به علت روابط و همکاری تجاری با سوریه و حزب الله لبنان و دشمنی با اسرائیل و همچنین ایالات متحده مورد تحریم قرار گرفته بود. حالا پس از گذشت دو سال یک اتفاق قانونی در پشت صحنه اتفاق افتاده است که امکان دارد نه تنها قرارداد چندمیلیارد دلاری بوئینگ با ایران را نابود کند بلکه کل قرارداد هسته ای را در معرض خطر قرار داهد است. به این داستان در اکثر خبرگزاری ها پرداخته شده است اما تحولات اخیر در دادگاهی در شیکاگو به نظر نشان می دهد که مسائل بزرگتر از رابطه ایران و آمریکا بر محور بوئینگ است.

داستان به سال 2003 بازمی گردد. زمانی که خانواده لایبوویچ از جشم میتز در بیت المقدس به خانه برمی گشتند. یک گروه مسلح به آنها حمله کردند نوام هفت ساله کشته و خواهرش شیرا به شدت مجروح شد و پس از سه روز درگذشت. خانواده لایبوویچ به تازگی از ایالات متحده به اسرائیل بازگشته بودند. خانواده لایبوویچ در سال 2008 علیه ایران به علت تامین بودجه و حمایت از گروه های جهادی و سازمان های ترورسیتی شکایت کردند.

در سال 2012 دادگاه اعلام کرد که ایران به عنوان «حامی مادی و تامین کننده منابع» باید به این خانواده 67 میلیون دلار خسارت پرداخت کند. جای تعجب نداشت که ایران هرگز پولی پرداخت نکرد. درحالی که اموال بلوکه شده این کشور را به تهران بازگردانده ایم. پرونده دیگر این چنینی به سال 1997 برمی گردد. خانواده قربانی که با دو بمب گذاری انتحاری در سال 1997 از دنیا رفت، حکمی برای دریافت 9 میلیون دلار خسارت دریافت کردند.

درحالی که هیچ پولی برای پرداخت به این خانواده ها اختصاص داده نشد، شارات هادین، بنیانگذار موسسه نیستانا دارشان با ایده شکایت از بوئینگ وارد شد. این شکایت بلافاصله پس از اعلام خبر امضای قرارداد چندمیلیارد دلاری بوئینگ با ایران ایر تنظیم شد. این شکایت از دادگاه فدرال شیکاگو می خواهد که شرایط قرارداد بوئینگ با ایران را بررسی کرده و تعیین کند که آیا امکان برداشتن دارایی ها به نفع این سری قربانیان وجود دارد یا نه.

بوئینگ این شکایت را رد کرده و به دادگاه گفته که نمی تواند جزئیات معامله را افشا کند. وکلای این شرکت معتقدند که نمی توانند در سیاست خارجی ایالات متحده دخالت کنند و انجام چنین کاری به تضعیف امنیت ملی منجر خواهد شد و حتی می تواند معاهده هسته ای را نیز لغو کند. دادگاه با این استدلال موافقت کرده و شارات هادین با شکست روبه رو شد.

هادین اما معتقد است که تمام این داستان عجیب و غریب است. او می گوید: «چرا یک شرکت تجاری سعی می کند که جزئیات یک قرارداد را به نفع یک شرکت خارجی پنهان کند؟ چرا بوئینگ برای ایران مخفی کاری می کند؟» بر این اساس دادگاه در ماه سپتامبر دستور داد که ایالات متحده موقعیت خود را درباره فروش این هواپیماها و نحوه تاثیر این قرارداد بر امنیت ملی مشخص کند.

مهلت تعیین شده برای پاسخگویی اداره دادگستری ایالات متحده بر اساس حکم دادگاه در روز 12 اکتبر و پیش از اینکه دونالد ترامپ معاهده هسته ای با ایران را تایید نکرد، به پایان رسید. اما با پایان رسیدن مهلت، مقامات از دادگاه خواستار دو ماه وقت بیشتر برای پاسخ دادن به این پرونده شدند. دادگاه با این خواسته توافق کرد و تاریخ جدیدی برای ژانویه تعیین شد.

بوئینگ از همان ابتدا اعلام کرد که بر اساس سیاست های دولت ایالات متحده رفتار خواهد کرد. بوئینگ یک شرکت تجاری است که باید به سهامدارانش سود برساند و برای حفظ سود باید به فروش هواپیما ادامه دهد. همچنین استدلال هایی قانونی وجود دارد که مخفی نگه داشتن شرایط معامله را آسان تر می کند. این قراردادها حاوی جزئیات قیمت گذاری، مشخصات هواپیما و داده های فنی است.

کمپانی بوئینگ قصد ندارد به اعلام عمومی جزئیات کمکی کند. حالا مساله به یک بازی زمانی تبدیل شده است اما به نظر گزینه های چندانی برای ترام یا بوئینگ وجود نداد. اگر ترامپ به دادگاه بگوید که قرارداد بوئینگ برای امنیت ملی مهم است و باید طبقه بندی شده باقی بماند رئیس جمهور در واقع حرف های خود را نقض کرده است.

چرا ترامپ باید بگذارد که یک قرارداد هواپیمایی با ایران در زمان او اجرا شود در حالی که قصد دارد دست داشتن آمریکا در قرارداد هسته ای را بازنگری کند و تحریم هایی جدید علیه ایران وضع کند؟ از سوی دیگر، اگر دولت به دادگاه بگوید که این قرارداد برای امنیت ملی مهم نیست و جزئیات می تواند فاش شود آن گاه بوئینگ خود را در موقعیتی متزلزل می بینید. آن گاه قول ترامپ برای ایجاد شغل و بازگرداندن مشاغل آمریکایی به آمریکایی ها چه می شود؟ ساخت 80 هواپیمای بوئینگ و مونتاز آنها در سیاتل به معنای ایجاد شغل های جدید برای هزاران آمریکایی است.

هر تصمیمی که ترامپ بگیرد برای او سخت خواهد بود و گران تمام خواهد شد. چطور به این بازی باید نگاه کرد؟ دشمنی ایران و اسرائیل سال هاست که ایجاد شده و امروز با مسائلی همچون تروریست و سوریه قوی تر شده است. همین هفته گذشته صالح العرواری، معاون رئیس دفتر حماس اعلام کرد که تهران موافقت کرده است که به حمایت از این سازمان برای فعالیت های ضداسرائیلی ادامه دهد.

در این میان بوئینگ و ایران باید اختلافات خود را در نظر بگیرند. پرونده هایی در دادگاه بین المللی ضد ایران وجود دارد و پول های حاصل از این قرارداد می تواند به دست دیگران برسد. شارات هادین به این سادگی ها تسلیم نخواهد شد و دولت ترامپ در حال حاضر هم مشغول بازنگری در توافق با ایران است و به نظر می رسد که حالا همه چیز به نفع شارات باشد.