◄ مهمانداران، «مانکن» نیستند
اخیرا، سید ابراهیم رئیسی، رئیس قوه‌قضائیه نشستی با فعالان و نخبگان حوزه حقوق زنان برگزار کرد و در آن به بی‌عدالتی‌ها و تضییع حقوق زنان اشاره کرد و گفت: «بانوان ما امروز دارای نقش‌های مهمی در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علمی، آموزشی و دفاعی هستند و دوشادوش مردان در حوزه‌های مختلف به ایفای نقش می‌پردازند.»
اخیرا، سید ابراهیم رئیسی، رئیس قوه‌قضائیه نشستی با فعالان و نخبگان حوزه حقوق زنان برگزار کرد و در آن به بی‌عدالتی‌ها و تضییع حقوق زنان اشاره کرد و گفت: «بانوان ما امروز دارای نقش‌های مهمی در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علمی، آموزشی و دفاعی هستند و دوشادوش مردان در حوزه‌های مختلف به ایفای نقش می‌پردازند.»
رئیس قوه‌قضائیه تأکید کرد که ما بنا به تصریح شرع و قانون اساسی، خود را مدافع حقوق همگان ازجمله بانوان می‌دانیم زیرا معتقدیم این حقوق را ما به افراد نداده‌ایم بلکه این حقوق ذاتی از سوی خداوند متعال به انسان عطا شده و ما صرفا باید مراقب باشیم که این حقوق انسانی تهدید و تضییع نشود.
رئیسی در ادامه این نشست به برخی از بی‌عدالتی‌ها و خشونت علیه زنان اشاره کرد و گفت: «طبق گزارش‌های دریافتی برخی شرکت‌های هواپیمایی شرایط خاصی را برای مهمانداران خانم تعیین می‌کنند ازجمله اینکه ازدواج نکنند یا بچه‌دار نشوند یا اینکه اضافه‌وزن نداشته باشند؛ اینها خلاف حقوق انسانی است و می‌تواند از مصادیق خشونت علیه زنان باشد.»
رئیس قوه‌قضائیه به این نکته تأکید کرد که ما باید مصادیق خشونت علیه زنان را به‌دقت شناسایی کنیم. قطعا زمانی که یک شرکت هواپیمایی به مهمانداران زن الزام می‌کند حق بچه‌دار شدن ندارند مصداقی از خشونت علیه زنان است.
منع بچه‌دار‌شدن مهمانداران در شرکت‌های هواپیمایی داخلی در حالی مطرح می‌شود که یکی از بزرگ‌ترین ایرلاین‌های جهان یعنی قطرایرویز نیز برای مهمانداران خانم خود چنین قانونی را وضع کرده بود و حتی تعداد بسیار زیادی از مهمانداران خود را به دلیل باردارشدن اخراج کرده بود که منجر به انتقاد بسیاری من‌جمله «سازمان بین‌المللی کار» شد اما در کمال تعجب مدیرعامل این شرکت هواپیمایی از سیاست منع ازدواج و باردارشدن مهمانداران خود دفاع کرد؛ اکبر البکر، مدیرعامل شرکت هواپیمایی قطر در توضیحات خود اینگونه گفته بود که بر اساس قوانین داخلی، زنان مهمانداری که باردار شوند، حق پرواز ندارند و با توجه به اینکه شرکت هواپیمایی فرصت شغلی زمینی کافی برای این افراد ندارد، این دسته از مهمانداران در اغلب موارد باید کار خود را رها کنند.
اما درنهایت پس از تذکرات پی‌درپی «سازمان بین‌المللی کار» این شرکت هواپیمایی سیاست خود را تغییر داد و به مهمانداران خود اجازه ازدواج و مهماندارشدن داد و حتی یک بند جنجالی را که بر اساس آن مهمانداران زن در صورت بارداری اخراج می‌شدند، از قراردادهای خود حذف کرد؛ اما پس از این اقدام شرکت هواپیمایی قطری دلیل این کار خود را تغییر سیاست‌های شرکت اعلام کرد نه به دلیل محکوم‌شدن توسط سازمان بین‌المللی کار.
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته خبرنگار «حمل‌ونقل» درحال‌حاضر تعداد بسیار زیادی از مهمانداران زن شاغل در شرکت‌های هواپیمایی داخلی به دلیل ترس از دست دادن شغل خود حتی اگر تعهدی به ایرلاینی که در آن شاغل هستند نداده باشند، باردار نمی‌شوند چراکه شغلی دیگری برایشان بعد از باردارشدن در شرکت هواپیمایی تعریف نشده است. حتی در پیگیری‌هایی که انجام گرفت مشخص شد در قرارداد برخی از مهمانداران خانم قید شده است که تا پنج سال حق بچه‌دار شدن ندارند.
در همین رابطه ما به سراغ کاپیتان فهیمه احمدی‌دستجردی، مؤسس و مدیرعامل جامعه بانوان صنعت هوانوردی ایران رفتیم و از شرایط شغلی مهمانداران خانم در ایرلاین‌های داخلی سؤال کردیم.
او در ابتدای سخنان خود در پاسخ به سؤال خبرنگار هفته‌نامه «حمل‌ونقل» مبنی بر اینکه آیا شما از طریق جامعه بانوان هوانوردی ایران در خصوص این موضوع تحقیق و یا برای گزارش به مراجع ذی‌ربط اقدامی کرده‌اید، توضیح داد که من می‌دانم این دست اتفاق‌ها متأسفانه در صنعت هوانوردی کشور در حال رخ‌دادن است اما کسی زیر بار آن نمی‌رود. من بسیار در این رابطه سؤال و پرس‌وجو کرده‌ام اما متأسفانه سندی دال بر این موضوع به دست من نرسیده تا بتوانم نسبت به آن موضع بگیرم. او در ادامه با ابراز مسئله که حتی اخیرا اعلام شده زنان نان‌آور خانه نیستند و ارجحیت استخدام با آقایان است، می‌گوید: «در حالی این سخنان اعلام می‌شود که هر کاری را هر آقا و هر کاری را هر خانم نمی‌تواند انجام بدهد.»
کاپیتان دستجردی با بیان اینکه ما گزارش‌های بسیار زیادی از مهمانداران خانم عزیزمان داریم که به‌نوعی منتقد نوع فرهنگ‌سازی این شغل در صنعت هوانوردی هستند؛ توضیح می‌دهد: «متأسفانه بسیاری از ایرلاین‌های داخلی حتی به فرهنگ حرفه مهمانداری آشنا نیستند. فرهنگ‌سازی در این حرفه برای به آرامش رسیدن مهمانداران بسیاری الزامی است و جامعه بیرونی صنعت هوانوردی نیز باید با آن آشنا شوند و بدانند چگونه و چطور با یک مهماندار رفتار کنند و چه درخواست‌هایی می‌توانند از یک مهماندار داشته باشند.»
او گفت که هیچ فرهنگ‌سازی در جهت آشنایی و معرفی حرفه مهمانداری به جامعه عمومی مردم صورت نگرفته است و تصور مردم این است که یک مهماندار تنها کارش این است که سرویس پذیرایی برای مسافران داشته باشد؛ این در حالی است که تنها این یکی از کارهای یک مهماندار در حین پرواز است.
مدیرعامل جامعه بانوان صنعت هوانوردی ایران با تأکید بر اینکه اولین و مهم‌ترین رسالت مهمانداران برقراری ایمنی پرواز است، تصریح می‌کند: «متأسفانه این دیدگاه به دلیل عدم فرهنگ‌سازی هنوز در بین مردم جامعه شکل نگرفته است.»
کاپیتان دستجردی عنوان می‌کند که بسیاری از افرادی که خوش‌اندام و خوش‌قیافه هستند این تصور برایشان نهادینه شده که می‌توانند به سمت حرفه مهمانداری بروند؛ متأسفانه ایرلاینی که اصلی‌ترین معیار خود را برای جذب مهماندار روی این فاکتورها قرار می‌دهد و توانمندی فرد را در نظر نمی‌گیرد باعث شده تا افکار غلط در رابطه با این حرفه در جامعه عمومی در خصوص شغل مهمانداری شکل بگیرد.
گاهی افرادی بودند که از تحصیلات و توانمندی‌های بسیار خوبی برخوردارند بودند اما متأسفانه پذیرفته نشدند. او در ادامه توضیحات خود می‌افزاید: «استانداردهای بین‌المللی در رابطه با قد، چهره مناسب، اندام و... وجود دارد اما اینکه ما از این استانداردها پایمان را فراتر بگذاریم و دید شرکت هواپیمایی به آن به‌نوعی نمایش مهمانداران در پرواز باشد، بسیار ناراحت‌کننده است و تأسف‌بارتر این است که این فرهنگ در بین صنعت هوایی ریشه کرده و کسی نتوانسته آن را تغییر بدهد.»
او به این نکته هم اشاره کرد که این موضوع برای تمامی شرکت‌های هواپیمایی صدق نمی‌کند و تعداد اندکی از ایرلاین‌های داخلی هستند که در استخدام مهمانداران به شایسته‌سالاری توجه جدی می‌کنند. او افزود: «اما در کنار این شرکت‌های هواپیمایی هستند ایرلاین‌هایی که به این موضوع توجه نمی‌کنند و «شایسته‌سالاری» جایش را به «مانکن سالاری» داده است.»
مدیرعامل جامعه بانوان صنعت هوانوردی ایران در تشریح این موضوع که درحال‌حاضر بسیاری از مهمانداران از نگاه جنسیتی که برخی از مسافران به آنها دارند گلایه می‌کنند و درعین‌حال امکان شکایت و یا حتی تذکر را هم ندارند؛ عنوان می‌کند: «این مسئله هم به دلیل عدم فرهنگ‌سازی ایجاد شده که مصداق خشونت علیه زنان است هرچند که لازم است سازکاری در این رابطه برای حل مسائل این‌چنینی اندیشیده شود.»
دستجردی با بیان اینکه در تفکر ما ایرانی‌ها این جمله معروف جا افتاده است که «مهمانداران؛ ویترین ایرلاین‌ها هستند» و من مخالف آن هستم، بیان کرد: «این جمله کذایی باعث شد تا جایگاه مهماندار به سطح «مانکن» تنزل پیدا کند. به اعتقاد من مهماندار پرچمدار برند و نوک پیکان تماس یک شرکت با مسافر است از همین رو رفتار و برخورد مهماندار است که می‌تواند از یک ایرلاین، فضای کسب‌وکار صمیمانه و یا تجارت هوایی بسازد.»
او با بیان اینکه مهمانداران ما شرایط خوبی ندارند، می‌گوید متأسفانه در جامعه هوانوردی ما مهمانداران مظلوم‌ترین صنف این صنعت هستند که با وجود افزاش جایگاه خلبانان و مهمانداران در جهان، ما شاهد کاهش حمایت از این صنف هستیم.»
