ارتقای بهره‌وری ریلی با تقویت نیروی انسانی
ارتقای بهره‌وری به عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های همه سازمان‌های فعال در بخش دولتی و خصوصی، این روزها تبدیل به یکی از اولویت‌های حملونقل ریلی کشور نیز شده است و مسئولان راه‌آهن کشور قصد دارند به طور جدی برای استفاده حداکثری از امکانات و ظرفیت‌های ریلی کشور تلاش کنند.
ارتقای بهره‌وری به عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های همه سازمان‌های فعال در بخش دولتی و خصوصی، این روزها تبدیل به یکی از اولویت‌های حملونقل ریلی کشور نیز شده است و مسئولان راه‌آهن کشور قصد دارند به طور جدی برای استفاده حداکثری از امکانات و ظرفیت‌های ریلی کشور تلاش کنند.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، اولویت‌بندی پروژه‌ها برای استفاده بهینه از منابع محدود مالی، از جمله برنامه‌هایی است که راه‌آهن کشور برای تحقق این هدف، در دستور کار دارد، اما کارشناسان معتقدند اقدامات مهم دیگری نیز برای افزایش بهره‌وری راه‌آهن باید در دستور کار قرار گیرد که یکی از مهم‌ترین آنها، تقویت نیروی انسانی، چه در بخش مدیران و چه در بخش نیروی کار است. همچنین بسترسازی برای حضور قدرتمند بخش خصوصی در پروژه‌های ریلی کشور به منظور حمایت مالی از پروژه‌ها، اقدام مهم دیگری است که از نظر کارشناسان می‌تواند زمینه‌ساز افزایش بهره‌وری در حملونقل ریلی کشور باشد.
به گزارش گسترش تجارت، توجه به حملونقل ریلی از سرفصل‌های مهم کاری دولت یازدهم بود و حالا با انتخاب دوباره حسن روحانی به ریاست‌جمهوری-که به معنی تداوم سیاست‌های موجود است- به نظر می‌رسد دولت دوازدهم ادامه‌دهنده راه آغاز شده در توسعه ریلی باشد. در همین زمینه و در ادامه اجرای برنامه‌های توسعه‌ای در حملونقل ریلی کشور، ارتقای بهره‌وری به عنوان یکی از سرفصل‌های اصلی راه‌آهن تعیین شده است.
سعید محمدزاده، مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به تازگی اعلام کرده این نهاد، برنامه‌های جدی برای ارتقای بهره‌وری در راه‌آهن در دستور کار دارد. وی در جلسه اخیر شورای هماهنگی مدیران راه‌آهن، با تاکید بر اهمیت مسئله بهره‌وری و ارتقای آن در حملونقل ریلی به عنوان یک اصل اساسی گفت: برای ارتقای بهره‌وری، مدیران ستادی و مناطق، باید ستادی را به این منظور ایجاد و راه‌اندازی کرده و مدیران ریلی باید ارتباط با لایه‌های کارشناسان خود را گسترده‌تر کنند.
از سوی دیگر، وی معتقد است برای ارتقای بهره‌وری در راه‌آهن، با توجه به محدود بودن منابع اعتباری، انجام پروژه‌ها باید اولویت‌بندی شود. محمدزاده افزود: برای آنکه به نتایج مطلوب برسیم باید ذی‌نفعان پروژه‌ها را بشناسیم و همچنین مدیریت هماهنگی را در بخش حمل بار تقویت کنیم.
از نظر مدیرعامل راه‌آهن کشور، برای افزایش بهره‌وری در این نهاد، باید اقداماتی در دستور کار قرار گیرد که روند اجرای برنامه‌ها را سرعت می‌بخشد. او با تاکید بر لزوم جلب اعتماد مسئولان استانی در جهت جذب اعتبارات عمرانی، افزود: بخش خصوصی و دولت باید به سامانه راه‌آهن اعتماد کنند تا شاهد سرمایه‌گذاری‌های کلان در این صنعت باشیم.
محمدزاده با تاکید بر لزوم کاهش بروکراسی و افزایش سرعت امور در راه‌آهن افزود: مدیران راه‌آهن باید ریسک‌پذیر باشند و کارها را با سرعت، دقت و حذف حلقه‌های غیرضروری پیش برند.
لزوم بسترسازی برای تقویت بخش خصوصی
در همه جای دنیا، حملونقل ریلی یکی از شاخصه‌های مهم توسعه‌یافتگی کشورها به شمار می‌آید و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. ارزان بودن این نوع حملونقل از دوستدار محیط‌زیست بودن و ایمنی آن، از ویژگی‌های مهم در حملونقل ریل‌محور است که با به کار بستن برخی راهکارها، می‌توان بهترین استفاده را از این مزیت‌ها کرد.
احمد خشنودی، کارشناس حملونقل ریلی در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» در بیان راهکارهای افزایش بهره‌وری در راه‌آهن اظهار کرد: دولت یازدهم با وجود مشکلات بزرگ اقتصادی و در شرایطی که تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان که نبض اقتصاد را به شدت کند و بدنه اقتصاد ایران را دچار مشکل کرده بود، اهتمام ویژه‌ای به حملونقل به‌ویژه بخش هوایی و ریلی داشت که از آن جمله می‌توان به تلاش برای احداث کریدور شمال- جنوب اشاره کرد.
وی تکمیل اتصال ریلی استان‌های گیلان و همدان به راه‌آهن و تلاش برای اتصال ریلی کرمانشاه به خط‌آهن را از جمله مهم‌ترین اقدامات دولت یازدهم در توسعه حملونقل ریلی در کشور دانست و اظهار کرد: اگرچه در این زمینه‌ها اقدامات مهم و مطلوبی انجام شده، اما تحقق اهداف بزرگتر و فراملی در حوزه ریلی، پیش از هر چیز نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عظیم (به‌ویژه جذب فاینانس و سرمایه‌گذاری خارجی) دارد.
خشنودی با تاکید بر اینکه درحال‌حاضر، مهم‌ترین محدودیت اجرا و عملیاتی کردن طرح‌های ریلی در کشور، محدودیت جذب سرمایه است، اظهار کرد: تصویب و اجرای طرح مترقی لیزینگ ریلی، تصویب قوانینی برای تضمین سرمایه‌گذاری در بخش ریلی، کاهش تعرفه حق دسترسی و استفاده از مشوق‌های اقتصادی دیگر همچون معافیت مالیاتی، می‌تواند تا حد زیادی به جذب موفق سرمایه در بازار ریلی کشور کمک کند.
به گفته این کارشناس، بر اساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ تا این زمان، باید هم در بخش ناوگان ریلی و هم در بخش خطوط، سهم بخش خصوصی به ۵۸ درصد و سهم راه‌آهن به ۴۲ درصد برسد. در همین زمینه، بخش خصوصی برای رسیدن به سهم ۵۸ درصدی در حوزه ناوگان، به طور تقریبی به ۲۶هزا ر میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد و تحقق سهم ۴۲ درصدی راه‌آهن نیز به بودجه‌ای حدود ۱۹ میلیارد تومان نیازمند است.
وی افزود: در مجموع حدود ۴۵ هزار میلیارد تومان برای رسیدن به اهداف توسعه ریلی در سند چشم‌انداز نیاز است. به طور قطع، در هیچ جای دنیا، همه بار سرمایه‌گذاری را نمی‌توان بر شانه‌های دولت‌ها قرار داد و در اینجاست که نقش و اهمیت بخش خصوصی واقعی در تامین سرمایه مشخص می‌شود.
این کارشناس تاکید کرد: در همه جای دنیا، بخش دولتی، منابع را در اختیار دارد و برای اقتصادی کردن فعالیت‌های خود و سودآوری، به بخش خصوصی نیازمند است که سرمایه تامین کرده، کار را مدیریت کند و تجاری‌سازی نیز انجام دهد. این کارهایی است که از بخش دولتی برنمی‌آید.
خشنودی با تاکید بر نقش بخش خصوصی در افزایش بهره‌وری در راه‌آهن، ادامه داد: راهکار مهم و ساختاری دیگر در تامین سرمایه و در نتیجه افزایش بهره‌وری در راه‌آهن، راهکاری است که قانونگذار و مجلس باید پیگیر آن باشد و آن، تصویب و اجرای کامل مصوبه معافیت کامل مالیاتی فعالیت‌های ریلی است؛ البته نه به شکلی ناقصی که اکنون در حال اجراست. در واقع معافیت مالیاتی باید علاوه بر بخش مسافری ریلی، بخش باری و بخش هزینه‌ها را نیز به طور کامل دربرگیرد.
از نظر این کارشناس، مسئله‌ای که حتی با وجود جذب سرمایه‌گذاری کلان و تجهیز حملونقل ریلی به پیشرفته‌ترین سخت‌افزارهای بروز ایمنی دنیا، باز هم می‌تواند بهره‌وری سازمانی را با چالش‌های اساسی روبه‌رو کند، تامین نیروی انسانی متخصص و حرفه‌ای در بخش ریلی به عنوان سرمایه‌های نامحسوس سازمانی است.
وی با اشاره به گزارش کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی درباره سانحه ریلی «هفتخوان سمنان» که در آذر ۹۵ منجر به کشته شدن بیش از ۴۰ نفر از هموطنان‌مان شد، گفت: آنطور که در این گزارش آمده است، بسیاری از انتصاب‌های کلیدی و منصب‌های حرفه‌ای در راه‌آهن یا مغایر با قانون بوده و تخلف است یا بر اساس تجربه، تخصص مرتبط و رعایت ارتقای سلسله مراتبی نبوده که این موضوع، موجب کاهش تعلق سازمانی، تبعیض اداری و کاهش انگیزه و عملکرد شده است. بنابراین باید به نتایج انتصابات غیرتخصصی، به عنوان چالشی اداری و سازمانی نگریست که بی‌توجهی به آنها، گاه می‌تواند به نرخ جان مردم تمام شود.
به گفته خشنودی، ارتقای تعالی سازمانی، نه‌تنها در بخش حملونقل که در هیچ سازمان و تشکیلاتی، جز با رعایت عدالت اداری، شایسته‌سالاری و تکریم نیروی‌انسانی و بدنه سازمان‌ها میسر نخواهد شد. وی با بیان اینکه تجهیز سخت‌افزارها و جذب سرمایه، تنها بخشی از ملزومات بهره‌وری است، ادامه داد: نیروی‌انسانی متخصص و آموزش‌دیده است که سازمان‌ها را تعالی خواهد داد.
ضرورت توجه به مدیریت ریلی
توجه به نیروی انسانی و استفاده از مدیریت شایسته در راه‌آهن که خشنودی به عنوان یکی از راهکارهای مهم افزایش بهره‌وری در راه‌آهن بر آن تاکید می‌کند، نکته‌ای است که یکی دیگر از کارشناسان حملونقل ریلی کشورمان نیز بر آن تاکید دارد.
غلامرضا پیرهادی در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» در این زمینه اظهار کرد: مهم‌ترین راه تحقق بهره‌وری در راه‌آهن، توجه به نیروهای انسانی و در راس آن، استفاده از مدیران کارآمد و شایسته است. اگر مدیران مجموعه راه‌آهن از افراد شایسته و باصلاحیت انتخاب شوند، در نهایت منجر به استفاده از نیروهای شایسته و کاربلد در تمام زمینه‌ها خواهد شد. در این زمینه همچنین افزایش رضایتمندی نیروهای انسانی در بخش‌های مختلف راه‌آهن، پرداخت به‌موقع حقوق، آموزش‌های مناسب، بهبود وضعیت معیشتی نیروی انسانی و ایجاد انگیزه در کارکنان، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کار گرفته شود.
وی با تاکید بر اینکه همه مسائل موثر بر افزایش بهره‌وری نیز از تصمیم‌های درست و سنجیده مدیران سرچشمه می‌گیرد، افزود: کاهش تاخیر حرکت قطارها در مبدا و مسیر از نکاتی است که بر بهره‌وری ریلی تاثیر مثبت می‌گذارد. این مسئله شامل کاهش تلاقی قطارها، کاهش خرابی و انفصال واگن‌ها، نگهداری و تعمیرات مناسب خطوط و پیش‌بینی‌های مربوط به امکان تخریب خطوط در بارندگی و سیل می‌شود.
پیرهادی بهبود نگهداری و تعمیرات واگن‌ها را راهکار دیگری برای افزایش بهره‌وری در راه‌آهن دانست و افزود: این مسئله شامل استفاده از پیمانکاران باصلاحیت، استفاده از قطعات باکیفیت در تعمیرات واگن‌ها و نظارت دقیق بر عملکرد پیمانکاران می‌شود.
به گفته وی، افزایش رضایتمندی مشتریان نیز از دیگر راهکارهای افزایش بهره‌وری در حملونقل ریلی کشورمان است که با اقداماتی همچون توجه به امکانات رفاهی مسافران و گرمایش و سرمایش و بهداشت مطلوب واگن‌ها، شناسایی انتظارات مشتری و توجه به ایمنی مسافر و باری که حمل می‌شود، محقق می‌شود.
این کارشناس همچنین از رده خارج کردن واگن‌های قدیمی و نوسازی ناوگان ریلی را از راهکارهای افزایش بهره‌وری در راه‌آهن کشورمان عنوان کرد.
و نکته آخر
مدیرعامل راه‌آهن، اولویت‌بندی انجام پروژه‌های ریلی را از مهم‌ترین عواملی می‌داند که با توجه به کمبود بودجه، افزایش بهره‌وری در حملونقل ریلی را به دنبال خواهد داشت. علاوه بر این، کارشناسان نیز در گفت‌وگو با «گسترش تجارت»، پیشنهادهایی برای ارتقای بهره‌وری ریلی دارند که چکیده آنها، به این شرح است:
۱- بسترسازی برای حضور قدرتمند بخش خصوصی در پروژه‌های ریلی با بکارگیری مشوق‌های قانونی و اقتصادی از جمله معافیت مالیاتی. حضور بخش خصوصی می‌تواند بخشی از مشکلات اقتصادی پروژه‌های ریلی را جبران کند؛
۲- تامین نیروی انسانی متخصص و حرفه‌ای در بخش ریلی. در این زمینه علاوه بر تقویت بنیه مدیریت راه‌آهن، باید به نیروی کار حوزه ریلی از نظر آموزش، پرداخت دستمزد و ایجاد انگیزه برای ارتقای فعالیت‌ها، توجه ویژه شود؛
۳- کاهش تاخیر حرکت قطارها، بهبود نگهداری و تعمیرات واگن‌ها و تسریع در روند نوسازی. این اقدامات افزایش رضایت مشتریان و توسعه حملونقل ریلی را به دنبال خواهد داشت.
