◄ توسعه شهرهای ریل پایه با ملاحظات آب و انرژی

وبلاگ عباس قربانعلی بیک-خبر بحران کم‌آبی در پایتخت ایتالیا که یکی از کشورهای پرآب جهان محسوب می‌شود و برنامه جیره ­بندی آب در شهر روم، موج جدیدی از نگرانی‌ها را ایجاد کرده و به نظر می‌رسد حساسیت عمومی به این موضوع حیاتی برانگیخته شده است، این در حالی است که این کشور کم مساحت (301 هزار کیلومتر مربع)، با تولید افزون بر ۵۰ هزار گیگاوات ساعت برق آبی با سهم ۱۸ درصد رتبه چهاردهم تولید برق آبی جهان را به خود اختصاص داده است.

 

بنا به گزارش مجمع جهانی انرژی در سال ۲۰۱۶ بیش از ۱۶ درصد برق تولیدی جهان از ۱۰۶۴ گیگاوات نیروگاه آبی نصب شده تامین شده که ۷۱ درصد برق تجدید پذیر را تشکیل می دهد، بنا به گزارش سایت این سازمان ایران در سال ۲۰۱۵ با ظرفیت نصب شده بیش از ۱۱ هزار مگاوات بالاترین رتبه را در خاورمیانه به خود اختصاص داده است و این در حالی است که این عدد از شاخص متوسط جمعیتی جهانی بهتر است.

 

بحران جهانی آب به حدی نگران کننده است که اتحادیه اروپا مرکزی بنام خشکسالی ایجاد کرده و در گزارشی امکان صرفه­ جویی آب در کشاورزی و صنعت را 40% و صرفه­جویی آب شهری را از محل کاهش نشتی 50% اعلام کرده، همچنین اخیراً آژانس ملی هوایی آمریکا (ناسا) نیز طرح خود را برای نجات زمین از گرما با یک طرح ابتکاری برای جابجایی مدار زمین و دور کردن آن از خورشید اعلام کرده است (این پیشنهاد از سوی کشوری که از حرکت جهانی کاهش گازهای گلخانه‌ای خارج می‌شود قابل تامل است و تجربه تلفات بالای آمریکایی‌ها در جنگ ویتنام با وجود امدادرسانی سریع را به خاطر می‌آورد).

 

اما بحران آب و گرم شدن هوا برای کشور ایران با متوسط بارش کمتر از یک سوم ایتالیا به مراتب حساسیت بیشتری دارد و جادارد مطالعات بسیار گسترده‌تری برای ریشه‌یابی و کاهش آثار آن انجام شود که با سابقه طولانی ایرانیان در طرح بسیار موفق مهندسی آب و حفر اولین شبکه­های قنات در جهان انتظار میرود این هدف قابلیت تحقق داشته باشد.

 

از سوی دیگر در سالهای اخیر یکی از موضوعات مطرح شده در حوزه مشترک زیست محیطی و شهری مبحث توسعه شهری ریل پایه بوده که توسط وزیر محترم راه و شهرسازی مطرح شده و در این وزارت پیگیری می شود.

 

با این رویکرد بسیاری از مشکلات شهری از جمله ترافیک، آلودگی هوا، تلفات جاده‌ای و ... برطرف می شود اما آیا با این رویکرد میتوان برکات دیگری را هم برای ملت شایسته ایران انتظار داشت.

 

اکنون که موضوع معیشت مردم و برنامه­ ریزی در مراسم تنفیذ حکم ریاست محترم جمهوری توسط رهبر معظم انقلاب مورد تاکید قرار گرفته و هیئت دولت بزودی به مجلس معرفی می شوند و وزرا باید برای گرفتن رای اعتماد برنامه‌های خود را برای نمایندگان مجلس تشریح نمایند فرصت خوبی برای همکاری چند جانبه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، شوراها و شهرداری‌ها برای برنامه­ ریزی و ایجاد مفهوم شهرهایی بر پایه استفاده پایدار از منابع آب و انرژی با دسترسی مناسب به شبکه ریلی سریع درون و برون شهری فراهم شده که میتواند در زمان کوتاه بصورت پایلوت و الگو در چند نقطه مناسب تهران بویژه در بافت فرسوده با ظرفیت هریک حدود 15000 واحد مسکونی عملیاتی شود.

 

در شرح برخی ویژگی های این شهرک باید گفت در این طرح علاوه بر مرکزیت شبکه ریلی از نیروگاه پراکنده با قابلیت تولید گرما و سرما به صورت متمرکز استفاده می شود، سیستم­ های کاهش مصرف آب، آبیاری هوشمند، بازیافت آب از فاضلاب، زباله سوز شهری و سلول های خورشیدی در کنار معماری ایرانی اسلامی استفاده می شود و با پایین آمدن مصرف آب و برق قیمت آنها معادل قیمت صادراتی یا منطقه خواهد بود و در مقابل واحد‌های مسکونی یا تجاری با سهم وام درصد بالا و نرخ بهره پایین عرضه می شود (به بیان دیگر می توان آنها را مشابه مناطق آزاد تصویر کرد).