ضربه سود سپرده‌ها به فضای کسب و کار
حسین عبده‌تبریزی در تازه ترین اظهارنظر خود معتقد است متاسفانه در شرایط بحران بیکاری، خانواده‌ها به معجزه سودهای بانکی عادت کرده‌اند.
وبلاگ حسین عبده تبریزی-سالهای متمادی نرخ سود سپرده‌ها در حدود ۲۰ درصد و حتی در برخی بانکها و موسسات مالی و اعتباری این نرخ کمی بالاتر بود و به نوعی تبدیل به یک رقابت در نظام بانکی کشور برای جذب مشتریان شده بود. هر چند نرخ بالای سودهای سپرده‌های بانکی از جذابیت ویژه‌ای برای سپرده گذاران برخوردار است اما این موضوع به اعتقاد کارشناسان اقتصادی و صاحب‌نظران آسیب‌های زیادی برای اقتصاد هر جامعه‌ای دارد.
خروج بخشی از سرمایه سرمایه‌گذاران از چرخه تولید و اقتصاد کشور در شرایط رکود تورمی یکی از همین آسیب‌ها بود که سپرده گذاری نزد بانک به سرمایه گذاری در فعالیت‌های اقتصاد ترجیح داده شد.
تداوم افزایش نرخ سود سپرده‌ها و جولان بانکها در پرداخت سودهای بانکی باعت شد تا به تدریج که واحدهای صنعتی و تولیدی با کاهش تولید مواجه می‌شدند، بخشی از سرمایه خود را در بانکها سپرده گذاری کنند و این موضوع به صورت یک پدیده اپیدمی، نه فقط بنگاه‌های تولیدی بلکه فضای عمومی جامعه را در بر گرفت.
بدون تردید یکی از آسیب‌های جدی جو حاکم بر جامعه مبنی بر «سپرده گذاری نزد بانکها و دریافت سودهای بالغ بر ۲۰ درصد آن هم بدون فعالیت اقتصادی و تحرک در تولید» بروز پدیده بحران بیکاری در کشور بود.
اگرچه فضای آسیب پذیر کسب و کار ناشی از مجموعه عوامل سیاست‌های ناکارآمد اقتصادی است اما سودهای بالای نظام بانکی در برهه‌ای طولانی از زمان نقش قابل توجهی در این آسیب‌پذیری داشت و منجر به خروج سرمایه‌های از بخش‌های مولد اقتصاد کشور شد.
در عین حال که سرمایه گذاران و تولیدکنندگان به دلیل ریسک بالای سرمایه گذاری در فعالیت‌های اقتصادی، سپرده گذاری در بانک را فضایی امن برای تثبیت سرمایه و کسب سود می‌دانستند، در فضای عمومی جامعه نیز به تدریج سود سپرده به یک منبع درآمد پایدار برای برخی جوانان و خانواده‌ها تبدیل شد که البته در شرایط اقتصاد نامناسب غیرطبیعی هم نیست. از طرفی در فضایی که بیکاری مهمترین مسئله کشور است، دریافت سود سپرده هر چند هم برای سپرده‌های اندک غالب جمعیت کشور سود ناچیزی بود، اما تحرک و تلاش برای ورود به بازار کار در بین جوانان تنزل پیدا کرد.
متاسفانه با پرداخت نرخ‌های بالای سود بانکی کم کم مردم ما به یک معجزه معتقد شدند و آن هم این بود که بدون فعالیت اقتصادی یک سودی را دریافت کنند، در حالیکه نظام بانکی هم بدون فعالیت اقتصادی به مشتریان و سپرده گذاران خود سودهای غیرمتعارف پرداخت می‌کرد.
در شرایطی که نرخ سودهای بانکی بالا بود هم کار کردن و هم راه‌اندازی کسب و کار صرفه اقتصادی نداشت چراکه دریافت سود بانکی امن‌ترین روش برای کسب درآمد ولو اندک بود.
این موضوع نیز باعث شد کاسبی کردن به معنای واقعی توجیه اقتصادی نداشته باشد بنابراین آنچه که برای مردم جذابیت دارد سپرده گذاری در بانکها بود.
پیش از کاهش نرخ سود بانکی بعضا در محیط دانشگاهی وقتی از دانشجویان در خصوص نحوه کسب درآمد سوال می‌کردیم مشخص بود بخش عمده‌ای از آنها از فعالیت‌هایی نظیر خرید و فروش اوراق و سپرده گذاری نزد بانک درآمد کسب می‌کردند؛ خب در این شرایط جوانان با چه انگیزه‌ای روزانه ۸ تا ۹ ساعت کار کند؟ علاوه بر این متاسفانه در ایران خانواده‌ها هم به کسب درآمد از محل سپرده گذاری عادت کردند.
منتقدان کاهش نرخ سود سپرده‌ها در محافل عمومی و خصوصی بر این باورند که «در این شرایط اقتصادی بسیاری از خانواده‌ها با سودهای سپرده درآمد کسب می‌کنند»؛ متاسفانه امروز با این استدلال‌ها برای توجیه سودهای بالای سپرده در سطح جامعه مواجه هستیم؛ یعنی استدلال معجزه! گویی که اگر همه ملت دارایی خود را نزد بانکها سپرده گذاری کنند و در مقابل بانکها هیچ فعالیت اقتصادی نداشته باشند می‌توان کسب سود کرد.
جالب است همین منتقدان به کاهش سود سپرده های بانکی، اگر به اطراف خود نگاهی بیاندازند در خانواده خود با بیکار یا بیکارانی مواجه می‌شوند که اگر همین سیاست‌های ناکارآمد اقتصادی اعمال نمی‌شد، امروز شاهد بحران بیکاری در کشور نبودیم.
به ضرس قاطع اعلام می‌کنم اگر نرخ سودهای بانکی به روال گذشته ادامه پیدا می‌کرد امکان نداشت دولت بتواند در کشور اشتغالزایی کند. عبده تبریزی تاکید کرد: در شرایطی هم که کار کردن و راه اندازی کسب و کار توجیه اقتصادی نداشت طبیعتا سرمایه گذار نیز انگیزه ای برای تاسیس شرکت و فعالیت اقتصادی ندارد و به بیکاری دامن می‌زند.
تازمانیکه حمایت از تولید و کار مولد بصورت واقعی عملی نشود کاهش سود بانکی تاثیر چندانی در سپرده گذاری مردم در نزد بانکها نخواهد داشت . وقتی مشوق های کسب وکار تبدیل به موانع کار ، بوروکراسی طولانی اداری، وجود رانت و پارتی بازی و دلالی و واسطه گری ، مالیات ۹درصدی ارزش افزوده ،گرانی عوامل تولید ، مالیاتها و عوارض بسیار بالا برای ساخت وساز ادامه داشته باشد مردم ناگزیر به ادامه سپرده گذاری نزد بانکها بعنوان بهترین گزینه می پردازند.