◄ پاشنه آشیل توسعه اقتصادی کشور
به‌نظر می‌رسد علاوه بر توجه به مباحث فنی و اقتصادی باید فکری به حال دیپلماسی اقتصادی کشور به‌ویژه در رابطه با همسایگان بکنیم. ضعف دیپلماسی اقتصادی کم کم دارد به پاشنه آشیل توسعه اقتصادی کشور تبدیل می‌شود.
سعید قصابیان*: در خبرها آمده بود که ساخت بخش دوم خط لوله گاز ترکمنستان- افغانستان- پاکستان- هند موسوم به «تاپی» در کشور افغانستان کلنگ خورد(1).
مراحل احداث این خط در ترکمنستان به پایان رسیده است. افغانستان علاوه بر تامین انرژی خود، از محل حق ترانزیت این خط لوله سالانه ٥٠٠ میلیون دلار درآمد کسب خواهد نمود. کل صادرات فعلی افغانستان بالغ بر ٥٠٠ میلیون دلار در سال است.
برای تأمین مالی 10 میلیارد دلاری ساخت این خط لوله، بانک توسعه آسیایی، بانک اروپایی بازسازی و توسعه، کشور ژاپن و عربستان اعلام آمادگی نموده اند. هند هم اعلام نموده سهم خود را در ساخت این خط لوله پرداخت می‌کند و در ساخت آن مصمم است. آمریکا هم از ساخت این خط لوله حمایت کرده است. طالبان افغانستان(!) نیز حمایت خود را از احداث این خط لوله اعلام کرد.
پروژه تاپی بدیل خط لوله ایران- پاکستان- هند، موسوم به خط لوله صلح است. خط لوله‌ای که کشور هزینه زیادی برای سرمایه‌گذاری در آن پرداخت. سرمایه‌ای که هم اکنون در اقلیم گرم و مرطوب جنوب کشور در حال پوسیدن است.
ما چه کرده‌ایم که دو دشمن قدیمی پاکستان و هند هزینه دوری از ترکمنستان را می پردازند، به عبور این خط از افغانستان رضا می‌دهند، ریسک حضور طالبان و دیگر جنگ‌طلبان در این مسیر را به جان می‌خرند، از چک و چانه زدن با فروشنده چقری چون ترکمنستان استقبال می‌کنند ولی حاضر نیستند از خط لوله صلح با همه انعطاف‌پذیری ایران بر سر قیمت، با همه امنیتش و تضمین تداومش و هزینه کمترش و پیشرفت فیزیکی بیشترش استفاده کنند؟
این مختصر محل پرداختن به نقاط ضعف دیپلماسی اقتصادی کشور در زمینه ترانزیت انرژی نیست اما می‌تواند محل هشداری باشد برای سرمایه‌گذاری‌هایی که کشور برای ترانزیت ریلی می‌کند. کشور ما برای حضور در بازار ترانزیت ریلی در منطقه نیاز دارد سرمایه‌گذاری کند و بخش‌هایی از خطوط ریلی ناقص خود را به پایان برساند به امید کسب درآمد از محل ترانزیت بار و مسافر.
اهم این خطوط عبارتند از(2):
- شلمچه – بصره
- سنگان – هرات
- زاهدان – چابهار
- رشت – آستارا
- ملایر- خانقین
همواره این ریسک وجود دارد که تجربه ناکام ترانزیت گاز از مسیر خط لوله صلح در مورد حضور در کوریدورهای ترانزیت ریلی تکرار شود. به‌نظر می‌رسد علاوه بر توجه به مباحث فنی و اقتصادی باید فکری به حال دیپلماسی اقتصادی کشور به‌ویژه در رابطه با همسایگان بکنیم. ضعف دیپلماسی اقتصادی کم کم دارد به پاشنه آشیل توسعه اقتصادی کشور تبدیل می‌شود.
پی‌نوشت:
1- اخبار و اطلاعات ذکر شده در اینجا از یادداشت آقای پدرام سلطانی نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران اقتباس شده‌اند.
2- در این مورد، یادداشت این قلم در تین نیوز با عنوان «اولویت‌ها در احداث خطوط ریلی» (مورخ 16 آبان 96 / کد خبر153940) را ببینید.
*کارشناس حمل‌ونقل
