◄ تلاش بیهوده برای قیمت‌گذاری در بازار حمل‌ونقل
اگر عملا به قدرت مکانیزم عرضه و تقاضا باور داریم و به آن تمکین می‌کنیم باید به این باور هم برسیم که به‌جای تلاش بیهوده برای حکم راندن بر قیمت‌ها، باید بر عرضه و تقاضا تاثیر گذاشت. اگر دنبال کاهش قیمت و کم کردن مشقت مسافران هستیم، باید به‌دنبال تقویت عرضه و کاستن از تمرکز تقاضا در یک بازه زمانی کوتاه باشیم.
سعید قصابیان*: هر ساله در ایام سفر اعم از نوروز و تابستان و بین التعطیلین و در زمان برف و بوران، افکار عمومی آماده گران شدن نرخ بلیت وسائل حمل‌ونقل می‌شوند و مسئولان پیشاپیش به مردم قول می‌دهند که اجازه چنین کاری را نخواهند داد و با متخلفان برخورد خواهد شد و ناظرانی برای نظارت به دفاتر مسافرتی گسیل خواهند شد. دولت برای اتوبوس و هواپیما و قطار و سواری و تاکسی و هر جنبنده‌ای نرخ تعیین می‌کند. اما آنچه در واقع رخ می‌دهد چیز دیگری است. نرخ‌ها مثل آب خوردن زیر پا گذاشته می‌شوند، از ناظران کاری بر نمی‌آید و کسی تنبیه نمی‌شود و نهادهای قیمت‌گذار سنگ روی یخ می‌شوند و مسافر برای رسیدن به مقصد پی قیمت بالاتر را به تن خود می‌مالد تا دیگر مسافران را کنار بزند و وسیله نقلیه را مال خود کرده، به مقصد برسد.
این چرخه سال‌هاست که ادامه دارد. چرخه‌ای تکراری و بی‌خاصیت. همه به بی‌خاصیتی این چرخه باور دارند اما همچون بازیگران یک نمایش هر کس نقش خود را همانند دفعه پیش در آن تکرار می‌کند. رادیو و تلویزیون هم یکی از این بازیگران است که از این نمایش عکس و گزارش و خبر تهیه می‌کند برای ثبت در جریده عالم. این گزارشات آن‌قدر تکراری هستند که گزارشات پنج سال پیش را همین امروز هم می‌توان دوباره تماشا کرد و گذشت زمان را احساس نکرد.
حضور در این مراسم تکراری نشان می‌دهد که :
- مردم در پیش‌زمینه ذهن خود افزایش قیمت در زمان پیک سفرها را پذیرفته‌اند.
- قبول عمومی و رضایت تلویحی مشتری از این قیمت‌ها، باعث بی‌اثر شدن حضور ناظران می‌شود.
- راننده / شرکت حمل‌ونقل از یک طرف و مسافر در طرف دیگر در یک قیمت تعادلی به توافق می‌رسند و به آن عمل می‌کنند.
- دخالت دولت در قیمت‌گذاری اقدامی شکست خورده است.
- هر چند وقت یک‌بار رسانه‌ها خوراکی برای انتشار پیدا می‌کنند.
این مراسم بدین دلیل همیشه تکرار می‌شود که همه ذی‌نفعان این ماجرا تلویحاً به مکانیزم عرضه و تقاضا تمکین می‌کنند. چاره‌ای جز تمکین ندارند. مکانیزم عرضه و تقاضا یک اصل و واقعیت اقتصادی است و بیدی نیست که با دستور العمل فلان وزیر یا بهمان اتحادیه یا فلان ستاد و یا بهمان قاضی بلرزد. چگونه می‌توان فرمان داد که قیمت بلیت یک اتوبوس 40 نفره وقتی 20 نفر مشتری دارد، همان باشد که وقتی 80 نفر در صف مطالبه آن هستند؟ آیا این فرمان با منطق سازگار است؟ اصرار بر قیمت ثابت در طول سال بیشتر به شوخی می‌ماند تا تبعیت از یک منطق اقتصادی.
اگر عملاً به قدرت مکانیزم عرضه و تقاضا باور داریم و به آن تمکین می‌کنیم باید به این باور هم برسیم که به‌جای تلاش بیهوده برای حکم راندن بر قیمت‌ها، باید بر عرضه و تقاضا تاثیر گذاشت. اگر دنبال کاهش قیمت و کم کردن مشقت مسافران هستیم، باید به‌دنبال تقویت عرضه و کاستن از تمرکز تقاضا در یک بازه زمانی کوتاه باشیم.
*کارشناس حمل‌ونقل
