بازار حمل و نقل هوایی به کدام سو می‌رود؟

واقعیت موجود در دنیا این است که : در زنجیره تامین صنعت حمل و نقل هوایی به عنوان یک سیستم ، سود به نحو بسیار ناعادلانه ای بین اجزاء آن توزیع شده است . آمار IATA میانگین حاشیه سود خالص ایرلاین ها را ۴ درصد ، فرودگاه ها را ۶ درصد و کانال های توزیع بلیت و آژانس های فروش بلیت آنلاین را OTAs) ۴۵) درصد اعلام کرده است.

در حالیکه آژانس های فروش نیاز به سرمایه گذاری های اولیه به مراتب کمتری نسبت به سایر بخش ها و زنجیره های صنعت حمل و نقل هوایی دارند. میزان سرمایه مورد نیاز آژانس های فروش ۰.۶ درصد میزان سرمایه گذاری مورد نیاز در فرودگاه و ۰.۵ درصد میزان سرمایه گذاری مورد نیاز در ایرلاین گزارش شده است. درکنار این موضوع این را هم در نظر بگیرید که ، ریسک حاصل از سرمایه گذاری در ایرلاین ها و فرودگاه ها به مراتب بیش از ریسک سرمایه گذاری در آژانس های مسافرتی گزارش شده است.

این واقعیت عجیب و ناعادلانه اما در کشورهای توسعه یافته ، مدت هاست که با ایجاد سازوکار منسجم قانونی و مالیاتی مدیریت شده است به طوریکه سود را به نحو عادلانه تری بین اجزاء صنعت حمل و نقل هوایی توزیع می‌نمایند و از فرصت طلبی و سودجویی کانال های توزیع از ارکان ملی صنعت هوانوردی کشور و مسافرین بی اطلاع پیشگیری به عمل می آورند.

در ایران ، این آشفتگی نظام توزیع بلیت شرکت‌های هواپیمایی در نبود سیستم های توزیع جهانی GDSs به مراتب بیشتر شده و لحظه به لحظه به سمت بحران های فزاینده تری به پیش می رود.در حال حاضر برآورد میگردد ۹۰ درصد خرید بلیت ها توسط مسافرین از شرکت های هواپیمایی ایرانی به صورت آنلاین و از طریق سایت ها یا اپلیکیشن های این آژانس ها انجام می پذیرد.

طبیعی است ، بواسطه سرعت شتابنده فن آوری و حاشیه سود خالص سرشار بیش از ۵۰ درصدی این آژانس های مسافرتی در ایران ، حاکمیت نتواند سرعت و پوشش کامل نظارت خود را به این بازار برساند و سازوکارهای قانونی یا صنفی نیز در ایران ناکارآمدی خودش را نشان داده است.اما ؛ آنچه که بسیار امیدوار کننده است ، تمرین های اولیه رقابت آزاد بین این آژانس های فروش آنلاین بلیت شرکت های هواپیمایی در بازار ایران است. این رقابت آزاد منجر به شکوفایی و نوآوری های مستمر در خدمات گردیده است. 

حال با رصد همین بازار نابسامان توزیع و فروش بلیت این آژانس های آنلاین در ایران شاهد چالش ها ، شکست ها و درس ها و یادگیری های شگفت انگیز و بعضا قابل تحسینی هستیم ، که البته مستثنی از تجربه های جهانی نیستند.

اولین ها در بازار آژانس فروش آنلاین بلیت سریعاً بواسطه نبود رقبا و فضای خالی و بکر بازار ، به صورت حبابی و کاذب رشد کردند ، اولین ها فراموش می کنند ، این مزیت رقابتی صرفا ناشی از تفاوت بوده است و در طول زمان تازه واردین و رقبا ، این مزیت ها را به نحو موثرتر، جدیدتر و بسیار نوآورانه تر ارائه می دهند. اولین ها چون موفقیت زیادی را ناشی از خالی بودن فضای بازار تجربه کردند و دچار توهم غرور برند می گردند به همان میزان دچار لختی بیشتری ناشی از غرور اولین بودن گردیده اند و حقایق را نمی خواهند ببینند و بر همان قواعد کاری موفقیت پیشین خود پافشاری و اصرار می ورزند. مردم ما بارها شاهد این علائم و شواهد شکست این برندهای تو خالی در ایران بوده اند که واضح ترین آن پروپاگاندای وسیع و سنگین بیلبوردها و تیزرهای مستمر تبلیغاتی است که اتفاقا بر اساس اصول بدیهی بازاریابی نشان از کاهش سهم بازار این قبیل آژانس ها را می دهد که چطور با تکنیک های عوام فریبانه مردم سعی در پنهان کردن واقعیت ها و از هم پاشیدن خود در برابر حتی رقبای کوچک می نمایند ، که در این خصوص هشیاری زیاد مسافرین را می طلبد که فریب این تکنیک های پررنگ تبلیغاتی را نخورند و البته نیاز به توجه بیشتر نهادهای نظارتی تخصصی در خصوص بروز تخلف های احتمالی نیز وجود دارد.

«هیچ چیز مثل موفقیت زود از بین نمی‌رود». هیچ چیز مانند توهم و غرور اولین بودن برای همیشه باعث سقوط یک سازمان نمی شود.

عوامل و شرایط موفقیت گذشته باعث شکست در آینده می گردند.یک بازی خوب ، خود به خود ، روش بازی را تغییر می دهد و ادامه بازی خوب قدیمی عامل بسیاری از شکست هاست. با درک بازی فعلی توسط رقبا ، بازی های جدیدی شروع خواهند گردید.موفقیت به دست آمده در بازار ، ماهیت و قواعد بازی را نیز تغییر و ارتقاء می دهد. رقبا هوشمندتر می گردند ، مشتریان به سرعت مقایسه می کنند و حفظ وفاداری مشتریان دیگر بسیار سخت تر خواهد بود.

*کارشناس صنعت حمل و نقل هوایی