مسئولیت‌های اجتماعی در سیستم حمل‌ونقل
حمل‌ونقل متهم ردیف اول انتشار ویروس و فاصله اجتماعی، به معنای تردد کمتر و رکود بازار حمل‌ونقل اعم از درون‌شهری و برون‌شهری است. کشورها و شهرهایی که تبادل مسافر بیشتری با بیرون داشته‌اند در صدر فهرست مبتلایان قرار دارند و شهرها و کشورهای منزوی، درگیری کمتری با ویروس پیداکرده‌اند.
حمل‌ونقل متهم ردیف اول انتشار ویروس و فاصله اجتماعی، به معنای تردد کمتر و رکود بازار حمل‌ونقل اعم از درون‌شهری و برون‌شهری است. کشورها و شهرهایی که تبادل مسافر بیشتری با بیرون داشته‌اند در صدر فهرست مبتلایان قرار دارند و شهرها و کشورهای منزوی، درگیری کمتری با ویروس پیداکرده‌اند. برخی از دولت‌ها با تعطیلی کسب‌وکار مخالف هستند و دلایل خودشان را دارند. برخی از مردم هم به دلایل گوناگون نمی‌توانند کسب‌وکار خود را تعطیل کنند و در خانه بمانند. این رویکرد لاجرم مراجعه به حمل‌ونقل را افزایش می‌دهد و لذا تهدیدی است برای فاصله‌گذاری اجتماعی. تراکم افراد در وسایط نقلیه عمومی ریسک انتشار ویروس را افزایش می‌دهد.
حداقل کاری که می‌شود کرد آن است که فاصله‌گذاری اجتماعی در داخل وسایط حمل‌ونقل عمومی اعمال شود:
- تاکسی‌ها باید صندلی‌ها را یک‌درمیان خالی بگذارند. فاصله حداقل یک متر باید رعایت شود.
- شرکت واحد باید صندلی اتوبوس‌ها را یک‌درمیان پر کند. فاصله حداقل یک متر باید رعایت شود.
- شرکت‌های هواپیمایی باید صندلی هواپیما را یک‌درمیان بفروشند. فاصله حداقل یک متر باید رعایت شود.
- شرکت‌های ریلی نباید در یک کوپه قطار شش نفر را بنشانند. فاصله حداقل یک متر باید رعایت شود.
- محدودیت ورود به محدوده مرکزی شهر نباید اعمال شود تا خودرو شخصی بتواند بخشی از بار جابه‌جایی درون‌شهری را بدوش بکشد و فشار بر سیستم حمل‌ونقل عمومی کاهش یابد.
شاید اجرای این راه‌کارها غیرعملی به نظر برسند اما باید برای انجام آنها اقدام کرد. باید این گزینه‌ها را برای مسافر حفظ کرد که اگر خواست به آنها پناه ببرد. باید توجه داشت که آن‌طرف این تعامل، مسافر نشسته است که در خطر است و اگر نخواهد فاصله‌گذاری را رعایت کند عملا نمی‌توان او را به این کار وا‌داشت. مسئولیت اجتماعی مسافر، وسواس در حفظ فاصله است و هیچ طرحی بدون همکاری مسافر به نتیجه نمی‌رسد (کما اینکه الزام به فاصله‌گذاری اجتماعی در داخل مترو تقریبا غیرممکن است و اگر مسافر نخواهد، قابل انجام نیست). خوشبختانه رسانه‌ها به‌اندازه کافی به عموم آگاهی داده‌اند و هیچ‌کس عذر ندانستن ندارد.
منظور از مسئولیت اجتماعی سیستم حمل‌ونقل، گذشتن از درآمدی است که به‌واسطه صندلی‌های خالی از دست می‌روند. ازجمله پذیرش هزینه استرداد بلیت مسافران.
طبعا مسئولیت فقط بر عهده سیستم حمل‌ونقل نیست و دولت و حاکمیت هم مسئولیت دارد. اگر فقط یک جا دخالت دولت لازم و ضروری و اجتناب‌ناپذیر باشد همین‌جاست. جایی که سلامت عمومی درخطر است. دولت باید خسارت این صندلی‌های خالی را به عهده بگیرد تا به کسب‌وکار حمل‌ونقل (با اولویت بخش خصوص= تاکسی‌داران) خسارت کمتری وارد شود. کما اینکه همین حمایت را باید از همه بخش‌های اقتصادی خسارت‌دیده از ویروس انجام دهد. دولت، از زیر سنگ هم شده باید منابع لازم برای جبران خسارت‌های ناشی از این بلای همه‌گیر را تأمین کند. عذر کسر بودجه قابل‌پذیرش نیست.
دولت باید شجاعت داشته باشد و فهرست هزینه‌های بودجه سالیانه را مرور کند، موارد ریخت‌وپاش (مثلا حقوق‌های نجومی) و اتلاف منابع (مثلا در شرکت‌های دولتی) و آنها که استحقاق دریافت بودجه از دولت را ندارند (مثلا مراکز آموزش عالی بی‌ثمر) را جستجو و حذف کند و ردیف‌ها را جابجا کند. دولت باید به سراغ فراریان از مالیات برود و کسر بودجه خود را از آنها تأمین کند. دولت اگر این کار را درست انجام بدهد شاید نیازی به گرفتن وام از بانک جهانی و یا برداشت از صندوق توسعه ملی هم نداشته باشد. این ویروسِ عدو می‌تواند سببی باشد برای ایجاد شفافیت بیشتر در دخل‌وخرج دولت اگر خدا خواهد.
اگر سیستم حمل‌ونقل نخواهد به مسئولیت اجتماعی خود عمل کند چطور می‌تواند از دولت انتظار مشابهی داشته باشد؟
* کارشناس حمل و نقل
