◄ انتخابات و تصویر دولت

وبلاگ عباس آخوندی-یکی از انتقادهایی که دوستداران رئیس جمهور و دولت از دولت در جریان انتخابات داشتند، ضعف نظام اطلاع‌رسانی دولت بود. بسیاری می‌گفتند، که ما علیرغم تمایل به دولت به لحاظ سیاست‌های عمومی آن، از مجموعه اقدامات دولت تا دوره تبلیغات انتخاباتی، آگاهی روشنی نداشتیم. از این رو، دولت را مورد نقد قرار می‌دادند. این یادداشت در پی پرتوافکندن بر این موضوع است.

این که مردم حق دارند که به اطلاعات بطور آزادانه دسترسی داشته باشند، تردیدی نیست لیکن، همین نکته بسیار آشکار و بدیهی اجزای بسیار پیچیده‌ای دارد. همین جمله ساده بزرگترین دستاورد بشر طی هزاران سال زیست اجتماعی است و هنوز، جدی‌ترین مساله اجتماعی در بسیاری از جوامع از جمله ایران است.  

در موضوع مورد بحث این یادداشت، اولین نکته تصویری است که دولت از خود به جامعه ارائه می‌کند. باید پذیرفت که دولت در این زمینه دارای ضعف جدی است و مشکل ریشه‌دارتر از ضعف سیستم ارتباطی است. این حق مردم است که بدانند دولت چه تصویری از خود به آنان ارائه می‌کند و باز حق مردم است که به اطلاعات دسترسی آزاد داشته باشند.

نبود یا ضعف شدید حس ارتباطی در مدیران دولت، باعث شده آنان اساسا نسبت به این موضوع درک روشن و شفافی نداشته باشند و به تبع اقدام مشخصی نیز نکنند.

در عصر ارتباطات رفتار جامعه در برابر دولت بر اساس تصویری که از دولت در افکار عمومی شکل می‌گیرد، بروز می‌کند. در همین ارتباط دو نکته ظریف تکمیلی وجود دارد. یکی آنکه اگر دولت از خود تصویری ارائه نکند، دیگران از وی تصویرمی‌سازند. آن‌گاه دولت هیچ کنترلی بر آن ندارد. دیگر آنکه تصویری که دولت از خود می‌سازد، ثابت نیست و در دادوستد با جامعه مرتب تغییر می‌کند. افزون براین، این تصویر هرچند واقعی و غیر تبلیغاتی، بازهم مرتب توسط دیگران دستکاری می‌شود، بنابراین، نیاز به مراقبت مداوم دارد تا بدشکل و مهیب جلوه نکند.

چند مثال این موضوع را نمایان‌تر می‌کند.

به تصویری که مخالفان از دولت در جریانِ سند 2030 ساختند توجه کنید؛ دولت اباحه‌گرا، طرفدار آموزش‌های جنسی به جوانان و حتی هم‌جنس‌بازی! درست است که این کار بسیار بی‌شرمانه و خلاف تمام اصول اخلاقی و دینی بود و تصورِ آن هم برای دولت غیر ممکن می‎نمود ولی، واقعیت نشان داد که در محیط جنگ روانی به‌سر می‎بریم و مخالفان از هیچ اقدام ناجوانمردانه‌ای فروگذار نمی‌کنند.

دولتی که توجه جدی به آموزش و پرورش نموده، به آموزش‌های بنیادین پرداخته و تربیت نسل انسان‌های پاک را در دستور کار خود قرار داده بود، به دلیل عدم عرضه تصویر واقعی از خود، دیگران از وی چنین تصویرِ پلشتی ساختند. تصویری که هیچ ارتباطی با واقعیت نداشت و توهین مستقیم به یک ملت و به بیش از یک میلیون معلم متدین و متعهد و نیروی  انسانی آموزش و پرورش بود. تو گویی معلمان مهره‌ای بیش نیستند که به یکباره تغییر سیرت می‌دهند و تبدیل به آموزگاران جنسی می‌شوند. ولی دیدیم که مخالفان این‌کار را کردند و توسط ضدرسانه‌‌ی خود تخم تردید را در دل‌ها کاشتند.

در مورد ثابت نبودن تصویر نیز می‌توان به موفقیت‌های بزرگ دولت چون برجام، کنترل تورم، بازپس‌گیری سهم ایران از بازار نفت، ارتقای نظام سلامت، اصلاح نظام کشت و بهره‌وری از زمین، توجه به محیط زیست، توسعه زیرساخت‌های آب و برق، نوسازی صنعت هوانوردی و یا حمل‌ونقل دریایی و ریلی و نمونه‌هایی از این دست اشاره نمود، که در این جنگ روانی توسط ضدرسانه‌ها تصویر هریک به‌نحوی مورد دستکاری قرار ‌گرفت. دولت درتصحیحِ تصویرهای دستکاری‌شده گاهی موفق و گاهی نه و یا کمتر موفق بود.

در مورد فراهم کردن امکان دسترسی آزاد شهروندان به اطلاعات، وضعیت از این دشوارتر است. حفظ انحصار گردش اطلاعات بزرگترین ابزارِ دیوانسالاری جهت حفظ مشروعیت و تداوم تسلط خود بر شهروندان، است. بنابراین، برترین مانعِ آزادی اطلاعات، خودِ دیوانسالاری است.

شکست مقاومت درون دستگاه‌های دولتی و تغییر رفتارِ سازمانی آنها بسیار سخت است و نیاز به تدبیرِ کارساز و مؤثر دارد. از سوی دیگر، کارآمدترین روش مبارزه با ضد رسانه و جنگ روانی که راه می‌اندازند، در اختیار قرار دادن اطلاعات درست به مردم است. در این ارتباط نیز نقد جدی به دولت وارد است.این اولین درسی است که دولت باید از انتخابات بیاموزد.

امیدوارم که همکاران در دولت به عمق این مطلب پی ببرند و تمام وجهه‌ی خود را برای ترمیم و اصلاح آن بکار گیرند. در این باره در وزارتخانه شروع به اقدام کردم. دوستانی که تمایل داشته باشند می‌توانند به لینک زیر مراجعه کنند. این موضوع را در یادداشت‌های بعدی پی خواهم گرفت.