شهرسازی و معماری تبلور فضای فرهنگی جامعه است

به گزارش تین‌نیوز، محمدسعید ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری، در دویست و هشتمین جلسه گفتمان نقد معماری و شهرسازی با عنوان "معماری و شهرسازی تجلی جامعه" که با حضور ابوالفتح سپانلو، کارشناس معماری، بهرام فریور صدری، کارشناس حوزه شهرسازی و معماری و زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر تهران در خانه هنرمندان ایران برگزار شد، گفت: حرفه، سرمایه‌ای بزرگ برای مملکت است که در طول ۶۰ یا ۷۰ سال شکل گرفته و رها کردن آن به خودی خود بی‌انصافی است.

وی افزود: در اینجا این سوال مطرح است که چرا حرفه را در وضعیتی می‌بینبم که همه دارند به آن یورش می‌برند؟ در عین حال که حوزه‌هایی مانند دولت و دانشگاه نیز در کنار این عرصه‌ مخاطب وضع فعلی هستند.

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری در ادامه توضیح داد: در این جلسه خواهشم از اعضای پنل این است که در گفت‌وگوها به دنبال مقصر نباشیم. واضح است که به علت بی‌توجهی دولت و فقر نظام آموزشی حرفه دچار تنزل شده است و مساله دیگر آن است که با برنامه‌ریزی‌های ناکارآمد مردم به ما بی‌اعتماد می‌شوند.

ایزدی اضافه کرد: باید در نظر داشت که چرا علی‌رغم تلاش‌ها، در شهرها روند نزولی دارد طی می‌شود و نباید صرفا نوک پیکان را به سمت حرفه بگیریم. چرا که حرفه، سرمایه‌ای بزرگ برای مملکت است که در طول ۵۰ یا ۶۰ سال شکل گرفته و رها کردن آن به حال خود بی انصافی است و سوال اینجاست که آیا با نقد صرف و اینکه دیگران را مقصر بدانیم می‌توانیم به نتایجی برسیم؟ بایذ بپذیریم که حرفه دچار آسیب‌هایی است و باید به راه‌حل هایی برسیم که بتواند حرفه را به جایگاهی برای ارتقای کشور به جایگاه مناسب برساند.

معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه توضیح داد: به نظر می‌رسد که در حال حاضر فاقد نظام حرفه‌ای یکپارچه و همراستا هستیم و از نکاتی که باید به آن توجه داشته باشیم، رعایت اخلاق حرفه‌ای است و اینکه آیا حرفه دارد از اصول درستی در مسیر اخلاق حرفه‌ای حرکت می‌کند؟

ایزدی همچنین گفت: مساله دیگر، تفاوت در روش‌های اجرا و انعقاد قراردادها است و در حال حاضر هیچ نظام مشخصی در این رویه‌ها نیست.

وی تصریح کرد: موضوع بعدی ناکارآمدی نظام تعیین صلاحیت است و تردیدی نیست که این نظام ناکارآمد است و علت این است که این تعیین صلاحیت به عهده دولت است. همچنین عدم انطباق یا ارتقای مهندس مشاور در مواجهه با چالش‌های امروز هم موضوع دیگری است که می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. عده‌ای تلاش کردند خود را با شرایط جدید منطبق کنند و عده‌ای نه. و سوال ین است که مهندسان مشاور چطور می‌توانند خود را با شرایط جدید منطبق کنند.    

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری اضافه کرد: در هر حال این یورش ناشی از عدم هماهنگی‌هاست و اگر بتوانیم آسیب‌شناسی کنیم، شاید بتوانیم همزبانی کنیم و در آن صورت راه‌حل‌هایی برای این مشکلات بیابیم.

در ادامه این نشست، بهرام فریورصدری، کارشناس معماری و شهرسازی نیز با اشاره به لزوم توسعه‌محوری گفت: شهرسازی و معماری تبلور فضای فرهنگی جامعه است. مشکل کشور ما عدم برقراری حکومت عقل است. از زمان انقلاب صنعتی، رنسانس و ظهور مدرنیسم حکومت خرد برقرار شد و این نوع حکومت مفاهیمی دارد که در جریان توسعه مبنای کار قرار می‌گیرد و این یعنی برقراری نظام خرد.

وی اضافه کرد: برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی شهری بر مبنای توسعه، یعنی استفاده از ابزارهای علمی و فنی و حرفه‌ای. برنامه‌ریزی تعریف بدیهی دارد و به معنی از پیش اندیشیدن درباره کارها است. ولی در ایران برای کارهایی که نمی‌خواهیم انجام دهیم مانند طرح جامع و تفصیلی و توسعه شهری برنامه‌ریزی می‌کنیم.

فریور همچنین با اشاره به اینکه شهرداری‌ها عادت به بی‌قانونی دارند، گفت: شهرداری‌ها اصولا بر طرح‌های جامع و تفصیلی اصرار دارند. فقط برای این که خلافش را انجام دهند؛ چرا که از خلاف، پول در می‌آورند.

این کارشناس معماری و شهرسازی با اشاره به جریان توسعه سوم دوران رضاشاه توضیح داد: در برنامه سوم توسعه رضا شاه مقرر شد که توسعه و عمران حتما از طریق مشاوران ایرانی پایه‌گذاری شود و همه باید عضو نهادی به نام مهندسان مشاور باشند و از آن زمان تاکید شد که مهندسان خارجی حتی اگر بخواهند کار کنند، باید با راهنمایی و تحت کنترل مشاوران ایرانی باشند.

فریودر در ادامه گفت: آنها که همیشه بار توسعه ملی را در زمینه‌های آب و راه و کشاورزی و معماری و شهرسازی به دوش کشیدند، همه فشارها بر جریان توسعه را تحمل کردند و همان‌ها هم کمترین بهره‌ها را بردند و همیشه تحت فشار بودند و با فقر زندگی کردند و حق‌الزحمه‌هایشان هم در دوران اخیر، سال به سال افت می‌کند.

در ادامه این نشست سپیده شفاهی، کارشناس معماری و شهرسازی نیز با اشاره به ضرورت وجود جامعه حرفه‌ای توضیح داد: در شرایط فعلی باید همه چیز را از خودمان شروع کنیم و به تغییر بیندیشیم و از جامعه حرفه‌ای آٰغاز کنیم.

شفاهی همچنین توضیح داد: در جلساتی که برگزار می‌شود، اگر استادان شرکت نکنند، چه انتظاری می‌توان از بهبود وضع ممکن داشت؛ در حالی که خارج شدن از انفعال ضروت دارد.

وی گفت: سوال مهم این است که مهندسان مشاور چقدر منافع خود را می‌شناسند؟ و من مشاور چه آرزویی برای خودم و کشورم دارم و آیا به دنبال خواسته‌هایمان هستیم یا به روزمرگی افتاده‌ایم؟ و چه قدر توان مقاومت برای تحقق جامعه دموکرات داریم؟

این کارشناس معماری و شهرسازی اضافه کرد: واضحا همواره مشکلات صنفی وجود دارند. به عنوان مثال وقتی کارفرما قراردادی را می‌بندد، پایبند آن نیست و گواه ما این است که کمیته انجمن صنفی باید از ما دفاع کند؛ ضمن آنکه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما برای پی‌گیری مسایل حرفه‌ای تشکیل کمیته حقوقی است.

شفاهی در پایان سخنانش گفت: اگر ما مورد یورش قرار می‌گیریم و اگر کارفرما به ما زور می‌گوید، از ماست که بر ماست.  

معاون وزیر راه و شهرسازی در بخش دیگری از این نشست گفت: همه ما حرف‌های زیادی برای گفتن داریم و این حرف‌ها پایانی ندارند، مگر آنکه مشخصا بر موضوعات روشن تمرکز شود تا راه حل به دست آید.

وی اضافه کرد: کارفرماها همان شهرداری‌ها، بانکها، سپاه پاسداران، آستان قدرس رضوی، ستاد اجرایی فرمان امام و غیره هستند و ما نمی‌توانیم موضوعات را منسجم کنیم، مگر آنکه بتوانیم خودمان منسجم شویم و از یکدیگر حمایت کنیم. ایجاد انسجام در حرفه که پیشنهاد خانم شفاهی است کلیدی‌ترین توصیه است. باید راهکاری بیابیم که این انسجام‌ها را برگردانیم.

دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری در ادامه با تاکید بر تغییر رفتار جامعه حرفه‌ای در مواجهه با کارفرما افزود: چرا ما حاضریم به هر قیمتی کار را از کارفرما بپذیریم و چرا به راه حل‌های غلط کارفرما گوش می‌دهیم؟ بهتر است به راه حل‌های منسجم و نوعی یکپارچگی برسیم تا بتوانیم با ناملایمات مواجه شویم.    

ابولفتح سپانلو، یکی دیگر از کارشناسان معماری و شهرسازی نیز در این جلسه گفت: در هر اتفاقی که محصول کار جمعی است، همه مقصر هستند  ولی سهم هر جماعت در اتفاق رخ داده، با دیگری متفاوت است و همه در بروز یک مشکل همسنگ نیستند. در نهایت باید همه سازمان‌دهنده‌ها به سیستمی نادرست، تغییر کنند.

بخش دیگری از این نشست به سخنان زهرا نژادبهرام، اختصاص داشت. وی درباره مفاهیمی مانند قدرت شهر توضیحاتی داد و گفت: اصلی‌ترین موضوعی که ما این روزها در سطح شهر می‌بینیم، موضوع قدرت است. قدرت از منظر "فوکو" یعنی همه جایی بودن و در لابلای همه ارتباطات اجتماعی ما وجود دارد.

وی افزود: شهر ما متاثر از قدرت‌های متعددی است و برخی قدرت‌ها در شهر وجود دارند که  اعمال نظر بیشتری می‌کنند و تصویر شهر را هم به خود اختصاص داده‌اند. در نهایت باید به این جمع‌بندی برسیم که اینجا شهر قدرت است یا قدرت شهر اهمیت دارد؟ و شهر قدرت اگر نتواند خواسته‌های ما را برآورده کند، جای مناقشه است.

این عضو شورای شهر توضیح داد: در شهر ما قدرت شهر کمتر دیده می‌شود. اینکه شهر دارای هویت و خود، صاحب قدرت است، می‌تواند تاثیرگذار باشد. نمود قدرت شهر در تنظیم رفتارها و تقویت نهادهای صنفی و مهمی است که همان قدرت شهر را تقویت می‌کند.

وی گفت: ابزارهای شهر از جنس گفت‌وگو و سرمایه اجتماعی است. در این حالت، هر چه به مشاور پیشنهاد مالی شد یا هر قدر هم در مضیقه مالی باشد، امکان ندارد از مرزهای اجتماعی فراتر رود. در اینجا لازم است ظرفیت‌های نهادی را تقویت کنیم. اغلب اختلال‌ها را نهاد خودتنظیمی حرفه می تواند برطرف کند.