◄ «حمل‌ونقل» پاشنه آشیل وزارتخانه است
سال ۱۲۹۸ که ناصرالدین‌شاه وزارت فوائد عامه را تأسیس کرد و مسئولیت مربوطه به احداث راه، پل و راهداری را بر عهده آن وزارتخانه گذاشت، هزینه راه‌سازی با اخذ «باج راه» یا همان عوارضی امروز که در راهدارخانه‌ها اخذ می‌شود، تأمین می‌شد. البته رقم آن از حدود سیصد هزار تومان در سال تجاوز نمی‌کرد.
جناب وزیر وقت بخیر!
سال ۱۲۹۸ که ناصرالدین‌شاه وزارت فوائد عامه را تأسیس کرد و مسئولیت مربوطه به احداث راه، پل و راهداری را بر عهده آن وزارتخانه گذاشت، هزینه راه‌سازی با اخذ «باج راه» یا همان عوارضی امروز که در راهدارخانه‌ها اخذ می‌شود، تأمین می‌شد. البته رقم آن از حدود سیصد هزار تومان در سال تجاوز نمی‌کرد.
در سال ۱۳۰۱ «اداره کل طرق و شوارع» در وزارت فوائد عامه و تجارت تشکیل شد تا از طریق تقسیم‌بندی نواحی مختلف کشور و... کار ساخت‌وساز و راهداری با جدیت بیشتری دنبال شود.
اواخر سال ۱۳۰۸ و اوایل ۱۳۰۹ مرحوم محمدعلی فروغی که تازه به ایران برگشته بود، وزارت فوائد عامه و تجارت را به دو وزارت تازه تأسیس «وزارت اقتصاد ملی» و «وزارت طروق و شوارع» تقسیم کرد و حسن تقی‌زاده را در رأس آن قرار داد تا کار ساخت‌وساز زیربناها با رونق بیشتری پیگیری شود.
در سال ۱۳۱۵ وزارت طروق و شوارع به وزارت راه تغییر نام یافت و در سال ۱۳۵۳ وزارت راه به وزارت راه‌وترابری تبدیل شد.
در سال ۱۳۹۰ هم با ادعای کوچک‌سازی دولت نیز وزارت راه‌وترابری به وزارت راه‌وشهرسازی و با ادغام دو وزارتخانه «راه‌وترابری» و «مسکن‌وشهرسازی» شکل گرفت. هدف از این یادآوری آن است که در حدود ۹۰ سال وزارت متبوعه اولویت اصلی خود را ساخت توسعه و زیربناها و نگهداری جاده، ریل، بندر و فرودگاه قرار داد.
درحالی‌که به تأیید اکثر کارشناسان حمل‌ونقل «موتور توسعه اقتصادی کشور» است ولی هیچ‌وقت نام حمل‌ونقل بر تارک این وزارتخانه شکل نگرفت. اساساً ساخت‌وساز چه در حوزه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی و چه در حوزه مسکن و شهرسازی با توجه به افتتاحیه‌ها، عکس‌گرفتن‌ها، پاره‌کردن روبان و غیره از جذابیت بیشتری برای دیده‌شدن افراد تا برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و مدیریت حمل‌ونقل در اتاق‌های فکر برخوردار است. البته اگر بودجه و پول باشد، صد برابر راحت‌تر و اگر هم نبود که می‌گویند بودجه و امکانات نبود، نساختیم و خبری از افتتاح نیست.
هرچند ما مردم هم عادت کردیم که در این سال‌ها افتتاحیه‌های نصف و نیمه و حتی تعطیلی پروژه‌های مفتوحه را هم در این دوران شاهد باشیم.
اما در حوزه حمل‌ونقل «مدیریت» حرف اول و آخر را می‌زند. اگر در حوزه حمل‌ونقل نتوانیم خوب برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کنیم، آن امکانات، تأسیسات و زیربناها هم به هدر می‌رود.
لذا جناب وزیر با شما صحبت زیاد داریم. فعلا عجالتاً بدانیم که «حمل‌ونقل» پاشنه آشیل آن وزارتخانه است. اگر حوزه حمل‌ونقل داخلی و بین‌المللی کشور چه در بخش کالا و چه در بخش مسافر در حوزه جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی، خوب ساماندهی، مدیریت، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری نشود مشکلات وزارتخانه متبوع جنابعالی کماکان بر جای خود باقی خواهد ماند.
حمل‌ونقل ازجمله سیستم‌هایی است که جنس و ظاهر آن در زمره ساخت‌وساز نیست و اساساً از نوعی دیگر بوده و نیاز به نگاهی از نوع دیگر نیز دارد.
پیشنهاد می‌کنیم اصلح است:
۱- تکلیف حوزه حمل‌ونقل را با حوزه مسکن و شهرسازی هر چه زودتر روشن کنید.
۲- بسیاری از مشکلات حوزه حمل‌ونقل در بخش تأمین اجتماعی، مالیات، ارزش‌افزوده و...است، به آنان سروسامان دهید.
۳- واقعی‌سازی قیمت سوخت را به‌جد در هیئت دولت پیگیری کنید تا روزی ۳۵ میلیون دلار سوبسید بنزین از جیب مردم پرداخت نشود.
۴- کاهش تصادفات و افزایش ایمنی سفر صرفاً از طریق سازمان‌های متولی در آن وزارتخانه امکان‌پذیر نیست، طرحی نو دراندازید.
۵- ناوگان فرسوده که انرژی و سرمایه کشور را هدر می‌دهند را با استفاده از تجارب دیگر کشورها نوسازی کنید.
۶- ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی را که درآمدی پایان‌ناپذیر برای کشور است با توجه به حوزه لجستیک کشور و ژئوپلیتیک منطقه برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت کنید.
هنوز حرف برای گفتن زیاد است، ان‌شاءالله در فرصتی دیگر...
