آیا ثبت جهانی کافی است؟
هفته گذشته و با ثبت بافت تاریخی شهر یزد، اثری دیگر از یادمان‌های تاریخی- فرهنگی کشورمان به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد تا از این طریق بافت تاریخی شهر یزد با تمامی عناصر معماری شاخص و منحصربه‌فرد خود علاوه‌بر اینکه به عنوان اثری جهانی مورد توجه قرار می‌گیرد، مهر تایید دیگری بر سابقه تاریخی شهرسازی در فرهنگ کهن ایرانی باشد.
هفته گذشته و با ثبت بافت تاریخی شهر یزد، اثری دیگر از یادمان‌های تاریخی- فرهنگی کشورمان به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد تا از این طریق بافت تاریخی شهر یزد با تمامی عناصر معماری شاخص و منحصربه‌فرد خود علاوه‌بر اینکه به عنوان اثری جهانی مورد توجه قرار می‌گیرد، مهر تایید دیگری بر سابقه تاریخی شهرسازی در فرهنگ کهن ایرانی باشد.
یادمان‌های تاریخی، ظرفیت‌های طبیعی و میراث معنوی که هر ساله از سوی کشورهای گوناگون برای ثبت در فهرست میراث جهانی به سازمان یونسکو معرفی می‌شوند، بخشی از ثروت‌های بشری به شمار می‌روند که ضرورت صیانت و پاسداشت این آثار سال‌ها است به دغدغه اصلی بسیاری از فرهنگ‌دوستان تبدیل شده و شکل‌گیری کنوانسیون میراث جهانی را به دنبال داشته است تا با ارزش‌گذاری جهانی این آثار، ضوابط لازم را برای نگهداری و مرمت آنها در چارچوب بین‌المللی تعریف کند و بر این اساس کشورهای دارای آثار جهانی مکلف به نگهداری، حفاظت و مرمت این آثار مطابق با قوانین و چارچوب‌های مورد تایید سازمان یونسکو شوند.
در مورد کشورمان ایران نیز وضع به همین منوال است و تاکنون تعداد زیادی اثر در حوزه‌های مختلف در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند که به عنوان روزنه‌ای برای نفوذ مردمان سایر ملل به هویت فرهنگی، جغرافیایی، سیاسی و مذهبی‌مان به شمار می‌روند و از آنها می‌توان به عنوان ویترینی جهانی برای معرفی ایران از منظر فرهنگی و طبیعی یاد کرد. آنچه باید در رابطه با این آثار مورد توجه قرار گیرد، این است که تمامی دارایی‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی هر کشور به‌ویژه آثاری که موفق به ورود به فهرست میراث جهانی یونسکو می‌شوند، در درجه نخست ظرفیت‌های مناسب گردشگری به شمار می‌روند و گردشگری بدون وجود این آثار بی‌مفهوم خواهد بود؛ چراکه از طریق همین آثار ملل گوناگون می‌توانند به شناخت و درک درستی از یکدیگر از منظر فرهنگی، طبیعی و... دست پیدا کنند.
بی‌شک توسعه گردشگری در وهله نخست در گرو جاذبه است و کشورمان ایران نیز در این رابطه هیچ کمبودی ندارد؛ کمبودی اگر هست در حوزه زیرساخت‌ها است که در صورت تامین آنها می‌توان با تبلیغات و اطلاع‌رسانی مناسب نسبت به این آثار در عرصه ملی و جهانی گردشگران بسیاری را در دو سطح داخلی و بین‌المللی به سوی آنها جذب کرد. یکی از بهترین شیوه‌های تبلیغات، برگزاری جشن ثبت هر یک از آثار به صورت سالانه است؛ موضوعی که در ایران تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است؛ به طوری‌که آثار پس از وارد شدن به فهرست میراث ملی یا جهانی از منظر ثبت رویداد به دست فراموشی سپرده شده‌اند که این خود فراموش شدن جایگاه این آثار در نزد عموم مردم را نیز به دنبال دارد.
این در حالی است که سازمان‌های متولی می‌توانند به مناسبت سالگرد ثبت هر اثر نسبت به برگزاری برنامه‌هایی فرهنگی در سطح ملی و بین‌المللی اقدام کرده و از این طریق بسیاری از علاقه‌مندان این آثار را در یک تاریخ مشخص گردهم آورده و ضمن رسانه‌ای کردن چنین رویدادهایی، توجه جامعه جهانی را به وجود چنین آثاری جلب کنند. در غیر این صورت پر واضح است که ثبت صرف آثار در سطح ملی و جهانی بدون احیای جایگاه آنان، تاثیر چندانی در توسعه گردشگری به‌ویژه از منظر افزایش گردشگران ورودی نخواهد داشت.
فرشید کریمی-کارشناس ارشد گردشگری و هتلداری
