◄ تکمیل زیرساخت‌ها و بروزرسانی دانش گردشگری

 همواره گفته می‌شود نیروی‌انسانی بازوی صنعت گردشگری به شمار می‌رود، اما خدمات رسانی نامناسب نیروی‌انسانی فعال در گردشگری یکی از معضلات توسعه این صنعت است که سال‌هاست به مانعی جدی در مقابل توسعه این صنعت تبدیل شده است.

به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایل در این امر آموزش نامناسب نیروی انسانی گردشگری باشد اما برخی مدرسان گردشگری معتقدند دانشجویان این رشته خود علاقه چندانی به یادگیری اطلاعات و دانش روز این صنعت ندارند و به میزان کافی مطالعه نمی‌کنند. در عین حال فعالان و دانش‌آموختگان این حوزه به لزوم بروزرسانی سرفصل‌های رشته‌های مرتبط با گردشگری و استانداردسازی درس‌های ارائه شده در این رشته‌ها تاکید می‌کنند.

بخش خصوصی و تشکل‌های فعال در بخش گردشگری معتقدند باید تمامی اقدامات اجرایی به آنها سپرده شود و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تنها وظیفه نظارتی را بر عهده داشته باشد اما برخی افراد مانند رئیس انجمن توسعه صنعت گردشگری متخصصان ایران معتقدند انجمن‌ها و تشکل‌های بخش خصوصی کمک حال این سازمان هستند و در پیشبرد اهداف این سازمان کمک می‌کنند. از سویی دیگر با وجود موافقت بیشتر تشکل‌ها و اعضای فعال بخش خصوصی در گردشگری برخی معتقدند سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نباید تبدیل به وزارتخانه شود و به جای آن بودجه سازمان باید افزایش یابد.

گردشگری صنعتی درآمدزا و اشتغالزاست و چه تشکل‌های بخش خصوصی گردشگری و چه استادان رشته‌های مرتبط با این صنعت باید متخصص، بروز و با تجربه بوده و از دانش کافی برخوردار باشند. در همین ارتباط با ابراهیم اسدی، مدرس گردشگری و رئیس انجمن توسعه صنعت گردشگری متخصصان ایران گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

 هنگامی که از گردشگران خارجی پرسیده می‌شود در سفر به ایران با چه مشکلاتی روبه‌رو بوده‌اند یکی از پاسخ‌هایی که همواره شنیده می‌شود خدمات‌رسانی نامناسب است. نیروی‌انسانی فعال در گردشگری به زبان انگلیسی تسلط ندارند و راهنمایان سفر زبان مادری آنها را نمی‌شناسند و به طور کلی خدمات‌رسانی کارکنان گردشگری برای جلب دوباره گردشگر به ایران رضایت بخش نیست. آشنا نبودن نیروی انسانی با زبان انگلیسی یا چگونگی خدمات‌رسانی نشانگر کوتاهی نظام آموزشی گردشگری در تربیت نیروی‌انسانی است. به نظر شما آموزش نیروی‌انسانی گردشگری باید چگونه باشد و چه اصلاحاتی در آن انجام شود؟ آن دسته از نیروی‌انسانی که آموزش دیده و دوره‌های تخصصی را گذرانده‌اند به چه دلیل تخصص‌های لازم را ندارند؟

یکی از مشکلات اصلی آن است که نیروی انسانی متخصص به میزان کافی نداریم. به عنوان نمونه در حوزه راهنمایان گردشگری چینی زبان تنها ۹ راهنمای گردشگری در کل کشور داریم. حتی براساس آماری گفته می‌شود تنها ۹۷۰ راهنمای گردشگری فعال و متخصص در کشور وجود دارد. از سوی دیگر به طور کلی درس‌ها و سرفصل‌هایی که در رشته‌های مرتبط با گردشگری در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب شده و بر اساس مصوبات این وزارتخانه آموزش‌های لازم به دانشجویان ارائه می‌شود. در برخی رشته‌ها واحدهای عملی نیز تدریس می‌شوند. به عنوان نمونه در رشته هتلداری دانشجویان را به هتل‌هایی مانند هتل هما و لاله در تهران می‌بریم تا فرانت آفیس را به طور عملی و ملموس به آنها آموزش دهیم. استادان و دانشکده‌های گردشگری تمامی تلاش خود را برای تربیت نیروی‌حرفه‌ای متخصص انجام می‌دهند اما دانشجویان علاقه‌ای به یادگیری ندارند یا همواره از آموزش فرار می‌کنند. از سویی دیگر گردشگری و هتلداری در زمره رشته‌های پر طرفدار در دانشکده‌های گردشگری هستند. حتی زمانی که از آنها می‌خواهیم تعریف گردشگری را بگویند نمی‌توانند پاسخ درستی ارائه دهند. این بدیهی‌ترین پاسخی است که دانشجوی گردشگری باید بداند. بنابراین برای تحقق در این اهداف علاوه بر بخش آموزش، دانشجویان نیز باید علاقه‌مند باشند و تلاش کنند اطلاعات خود را افزایش دهند.

 به نظر شما بهتر نیست سختگیری‌های بیشتری شود تا دانشجویان بدون دانش که علاقه‌ای به یادگیری ندارند مدرک این رشته را به راحتی دریافت نکنند. همواره گفته می‌شود در نمره دادن و ارائه مدرک به دانشجویان رشته گردشگری و رشته‌های مرتبط با آن سختگیری‌های لازم اعمال نمی‌شود؟

بله بسیاری از استادان دانشگاه در نمره دادن به دانشجو دست و دلباز رفتار کرده و سختگیری‌های لازم اعمال نمی‌شود که این روند باید اصلاح شود.

 به نظر شما چه مواردی از نظام آموزشی صنعت گردشگری باید اصلاح شود؟

یکی از نکات مهم این است که باید منابع مورد تدریس در گردشگری روزآمد شوند. سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، دانشکده‌های علمی کاربردی و تمامی نهادها و دانشگاه‌های فعال در حوزه گردشگری باید تلاش کنند منابع آموزشی را بروزرسانی کرده و سرفصل‌های آموزش در گردشگری را با استانداردهای روز این صنعت منطبق کنند. در این زمینه می‌توان از مرجع‌هایی مانند سازمان جهانی گردشگری استفاده کرد و سرفصل‌های رشته گردشگری را با استانداردهای این سازمان تطبیق داد. همچنین یکی از مواردی که باید در تربیت نیروی انسانی فعال در گردشگری در نظر گرفته شود برگزاری دوره‌های ضمن خدمت است. به عقیده من این دوره‌ها می‌توانند در بهبود خدمات‌رسانی نیروی انسانی نقش موثری داشته باشند.

 آموزش زبان‌های خارجی نیز باید در رشته‌های گردشگری و هتلداری جدی گرفته شوند. در آموزش هتلداری دانشجویان باید یکی از زبان‌های فرانسه یا آلمانی را در کنار زبان انگلیسی بیاموزند.

 انجمن توسعه گردشگری متخصصان ایران چه اقداماتی در این زمینه انجام داده است؟

انجمن‌هایی مانند انجمن توسعه گردشگری متخصصان ایران کمک حال سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هستند و این انجمن نیز با برگزاری و مشارکت در جشنواره‌های گردشگری، صنایع‌دستی و میراث‌فرهنگی در سراسر ایران تلاش می‌کند گامی در جهت توسعه گردشگری بردارد. به نظر من جشنواره‌هایی مانند جشنواره غذا یا جشنواره صنایع‌دستی می‌توانند در توسعه این صنایع بسیار کمک کنند. به عنوان نمونه جشنواره غذا که سال گذشته در ۸ منطقه از ایران برگزار شده و در هر جشنواره ۴ استان مشارکت داشتند موجب شد غذاهای محلی مرغوب شناخته شده و به منوی رستوران‌های استان‌های مختلف کشور افزوده شود. در برنامه ششم توسعه نیز سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از انجمن ما نظرخواهی کرده و ما تلاش کردیم برای تدوین چشم‌انداز ۱۴۰۴ به این سازمان کمک کنیم. آخرین نظرخواهی نیز درباره تبدیل سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وزارتخانه بوده است.

 نظر شما درباره تبدیل سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وزارتخانه چیست؟

من با این اقدام مخالفم و به نظر می‌رسد دولت نیز با این اقدام مخالف بوده و هیات دولت نیز این اقدام را تصویب نکرده است. تبدیل سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وزارتخانه سودی برای گردشگری، صنایع‌دستی و میراث‌فرهنگی ندارد. همواره اعلام می‌کنند این سازمان حیاط خلوت دولت و دولتمردان است. به عقیده من این گفته اشتباه است و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کار خود را به خوبی انجام می‌دهد.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصمیم گرفته‌اند که سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را به وزارتخانه تبدیل کنند تا بتوانند وزیر گردشگری، صنایع‌دستی و گردشگری را هر زمان که خواستند استیضاح کنند اما در بودجه این سازمان چه تغییری ایجاد شده است؟ اگر می‌خواهند به سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کمک کنند باید بودجه آن را افزایش دهند.

 با توجه به اجرای بسیاری از برنامه‌ها و تصمیم‌های گرفته شده در حوزه گردشگری، برای توسعه و بلوغ این صنعت الزاماتی باید رعایت شود. به عقیده شما چگونه می‌توان گردشگری را به صنعتی تخصصی تبدیل کرد و آن را توسعه داد؟

گفته می‌شود نفت در آینده به پایان می‌رسد. اگر می‌خواهیم صنعتی را جایگزین نفت کنیم به عقیده من صنعت گردشگری بهترین گزینه است. من هنوز اراده‌ای برای تخصصی کردن و توسعه صنعت گردشگری نمی‌بینم. باید در هیات دولت درباره توسعه گردشگری صحبت کنیم. اگرچه حسن روحانی ریاست‌جمهوری کشور همواره درباره لزوم توسعه این صنعت صحبت می‌کند اما هنوز به طور ملموس برای توسعه گردشگری تلاش نکرده‌ایم. البته اقداماتی انجام شده از جمله اینکه کشتی‌های تفریحی وارد کشور شده، ایران هراسی به ایران‌شناسی تبدیل شده و فعالان گردشگری نیز بیشترین سهم را از برجام برده اما هنوز به طور کامل نتوانسته با دنیا ارتباط برقرار کنیم. هنوز موازنه ورود و خروج گردشگری در کشور منفی است و با اینکه آمار سفر گردشگران خارجی به بیش از ۵ میلیون نفر رسیده، اما سالانه بیش از ۷میلیون نفر گردشگر ایرانی به دیگر کشورها سفر می‌کنند و ارز کشور را خارج می‌کنند. این موازنه در صورتی مثبت می‌شود که ۱۰ تا ۲۰ میلیون نفر گردشگر خارجی وارد کشور شده و ۷ میلیون گردشگر ایرانی از کشور خارج شود. زمانی که موازنه منفی باشد مشخص است گردشگری هنوز با توسعه‌یافتگی فاصله زیادی دارد. البته اقداماتی در زمینه تکمیل زیرساخت‌های گردشگری کشور انجام شده و ناوگان هوایی کشور نوسازی شده اما تمامی نهادهای متولی باید تلاش کنند زیرساخت‌های گردشگری را تکمیل کنند.

 گردشگری یکی از صنایعی است که در تمام دنیا به کارآفرینی و اشتغالزایی سریع و با سرمایه اندک معروف است. به طور کلی یکی از دلایلی که کشورهای مختلف این صنعت را توسعه می‌دهند، افزایش کارآفرینی است. به عقیده شما چگونه می‌توان در ایران از این صنعت استفاده کرد تا گردشگری برای ما کارآفرینی و اشتغالزایی بیشتری به همراه داشته باشد؟

به طور حتم یکی از اقداماتی که موجب افزایش کارآفرینی می‌شود توسعه گردشگری در مناطق مختلف کشور است. گردشگری می‌تواند در روستاها و شهرهای کوچک کشور اشتغالزایی کرده و مشکل بیکاری را در این مناطق تا حدودی برطرف کند. اگر گردشگری روستایی و بومی را در کشور توسعه دهیم مهاجرت معکوس به روستاها و تقویت اقتصاد بومی را شاهد خواهیم بود.

 به طور کلی اگر اقدامات و طرح‌های خلاقانه در عرصه گردشگری اجرایی شود کارآفرینی در این صنعت نیز افزایش می‌یابد. بهترین راهکار برای اشتغالزایی سریع در ایران، اجرا کردن طرح‌های خلاقانه در گردشگری است. به عنوان نمونه می‌توان هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی خلاقانه‌ای مانند هتل کپری یا مجتمع‌های تفریحی و گردشگری مانند دهکده‌های ورزش‌های زمستانی ایجاد کرد.