تقاضای شهروندان تهرانی برای خدمات گردشگری مجازی
گردشگرى مجازى را مى‌توان مولفه‌اى اساسى و از انواع گردشگرى همگام با تکنولوژى اطلاعات به‌شــمار آورد کــه بیش از دو دهه از ظهور آن نمی‌گذرد. گردشــگرى مجازى، حضور در سرزمین دیجیتالی وب و مشاهده داده‌هاى صوتى، متنى و تصویرى از دنیاى فیزیکی اســت که امکان ســفرهاى مجازى و غیرواقعى و بهره‌گیرى از جاذبه‌هاى طبیعی مناطق گردشــگرى براى برخى کاربران که قصد مراجعه به این اماکن گردشــگرى را دارند و یا براى کســانى که از این امکان محروم می‌مانند، فراهم می‌کند.
گردشگرى مجازى را مى‌توان مولفه‌اى اساسى و از انواع گردشگرى همگام با تکنولوژى اطلاعات به‌شــمار آورد کــه بیش از دو دهه از ظهور آن نمی‌گذرد. گردشــگرى مجازى، حضور در سرزمین دیجیتالی وب و مشاهده داده‌هاى صوتى، متنى و تصویرى از دنیاى فیزیکی اســت که امکان ســفرهاى مجازى و غیرواقعى و بهره‌گیرى از جاذبه‌هاى طبیعی مناطق گردشــگرى براى برخى کاربران که قصد مراجعه به این اماکن گردشــگرى را دارند و یا براى کســانى که از این امکان محروم می‌مانند، فراهم می‌کند.
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، با توجه به مشــکلات عمده شهرها از قبیل ترافیک، آلودگى، گرانى و کمبود ســوخت، گردشــگرى مجــازى و خدمات‌رســانى آنلاین مى‌توانــد راه‌حلى براى کاهش ســفرهاى درون شــهرى و سردرگمى شهروندان برای پر کردن اوقات فراغت باشد. این در حالى است که برنامه‌ریزى مناسب در این بخش مى‌تواند تبعات مثبت اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى براى صنعت گردشــگرى و به تبع آن شــهردارى و شــهروندان داشته باشــد. در این میان شــهردارى به‌عنوان متولى اصلى گردشــگرى در شــهرها، یکى از ارائه‌دهندگان این نوع خدمات به شهروندان است که هرگونه برنامه‌ریزى و سرمایه‌گذارى در پورتال‌هاى گردشگرى شهرى اعم از اطلاع‌رسانى، رزرواسیون و خدمات‌دهى بر عهده این سازمان است.
نتایج یک تحقیق در زمینه گردشــگری مجازی تهران نشان می‌دهد از مجموع ۲۴۵ پاســخ‌دهنده، بیشتر آنها ارائه اطلاعات الکترونیکی در زمینه فرهنگ‌‌ها و اقوام مختلف و لباس، صنایع‌دستى و آداب و رسوم آنان (۱/ ۳۵ درصد) و معرفى مشاهیر هنرى، ورزشى، علمى، سیاسى، اقتصادى، اجتماعى و غیره (۶/ ۳۷ درصد) را امری معمول تلقی می‌کنند. نزدیک به ۴۶درصد پاسخ‌دهندگان، معرفى مکان‌هاى تفریحى و انواع ســرگرمى‌ها، بازى‌ها و ورزش‌ها؛ ۵/ ۴۶درصد آنها اطلاعات آب و هوایى نقاط مختلف؛ بیش از ۵۶درصد آنها اطلاعات حوزه حمل‌ونقل؛ نزدیک به ۳۳درصد پاسخ‌دهندگان، تاریخ تمدنى تهران و اطلاعات مکان‌هاى تاریخى، ملى و مذهبى شــهر؛ نزدیک به ۴۱درصد، اطلاعات مکان‌ها و امکانات گردشگرى مانند هتل‌ها، رستوران‌ها و اماکن دیدنى؛ ۵/ ۲۶ درصد پاسخ‌دهندگان ایجاد فضاى اینترنتى براى خرید و فروش کالاى فرهنگى اقوام مختلف از قبیل صنایع دستى، آثار موسیقى؛ ۴۰ درصد آنها خدمات اینترنتى مربوط به حمل و نقل؛ بیش از ۴۱ درصدشان خدمات توریستى اینترنتى مانند خرید بلیت تور، رزرو هتل، ایجاد گروه‌هاى توریستى، یافتن همسفر براى بازدید از یک شــهر یا کشــور دیگر را به صورت الکترونیکی امری بسیار ضروری می‌دانند.
همچنین بیش از ۳۵درصد پاسخ‌دهندگان ارائه اطلاعات برنامه سینما، تئاتر، کنســرت، گالرى‌هاى هنرى؛ نزدیک به ۳۵ درصد آنها معرفى گروه‌هایى از مردم که در رسانه‌هاى دیگر به آنها کمتر پرداخته مى‌شود از جمله ورزش‌های خاص، فرهنگ‌هاى خاص، اقوام و مذاهب مختلف و بیش از ۲۳درصد نیز ایجاد فضاى اینترنتى براى تعامل اقوام مختلف با یکدیگر را امری نسبتا مهم می‌دانند. با توجه به نتایج نظرســنجی می‌توان گفت از نظر شــهروندان تهرانی ارائه خدمات گردشــگری به صورت مجازی و فراهم کردن زیرســاخت‌ها و امکانات امری بســیار ضروری تلقی می‌شود که لازم است مسوولان امر مخصوصا شهرداری تهران به آن توجه ویژه‌ای مبذول کنند.
۴ دلیل عدم توسعه گردشگری مجازی در تهران
در این پژوهش ضرورت‌ها، پتانسیل‌ها و چالش‌هاى ایجاد گردشگرى مجازى در تهران مورد بررســى قرار گرفت و مشــخص شد، این کلان شــهر با توجه به پیشینه تاریخى و موقعیت پایتختى آن نتوانســته مانند سایر کلان شهرهاى دنیا خدمات گردشگرى مناسبى به ویژه از سوی شهردارى در فضاى اینترنتى به گردشــگران داخلى و خارجى ارائه دهد. افزون بر این ســایت شهرداری تهران نیز برخلاف ســایت‌های بسیاری از شهرهای جهان که دارای بخش مجزایی در زمینه گردشگری و سفر هستند، متأسفانه فاقد این بخش است و تنها به بیان اطلاعات کلی از شهر تهران به دو زبان فارسی و انگلیسی بسنده کرده است. از جمله مهم‌ترین دلایل عدم توسعه گردشگرى مجازى در تهران مى‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم توجه و تعهد متولیان امر در شهردارى تهران؛
- نبود قوانینى مدون مبنى بر تاکید نقش شهردارى تهران و موظف کردن ایشان به توسعه گردشگرى مجازى؛
- نبود مرکز گردشگرى مجازى در ساختار شهردارى تهران؛
- نبود سایت اینترنتى جامع و کامل گردشگرى درباره شهر تهران.
در این راستا به نظر می‌رسد پیشنهادهای زیر بتواند موثر واقع شود:
- ایجاد مرکز گردشگرى مجازى در شهردارى تهران؛
- ایجاد لینک گردشگری بر اساس مدل پیشنهادی مقاله در سامانه الکترونیک شهرداری تهران؛
- بازبینى، اصلاح و مدیریت سایت‌هاى اطلاع رسانى مراکز گردشگرى در اینترنت؛
- دخالت دادن وزن گردشگرى مجازى در چشم‌انداز گسترش صنعت گردشگرى؛
- ایجاد و تدوین دوره‌هاى آموزش الکترونیکى توسعه گردشگرى در مراکز دانشگاهى؛
- توجه به اطلاع‌رسانى الکترونیکى رسمى پتانسیل‌هاى گردشگرى در رسانه‌هاى جهان؛
- تبلیغ سایت‌هاى گردشگرى رسمى در کلیه سایت‌هاى دولتى کشور در وب؛
- راه‌اندازى پایگاه‌هاى اطلاع‌رسانى دیجیتالى درون شهرى؛
- ایجاد کارت‌هاى الکترونیکى اعتبارى براى اســتفاده از مراکز گردشــگرى و فروش آن از طریق وب براى مخاطبان داخلى و بین‌المللى.
محبوبه ملک نیا/ کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزى شـهرى
ابتهال زندى/ کارشناس ارشد مدیریت جهانگردی
