قصه توماس کوک، پدر گردشگری مدرن

پدر گردشگری مدرن کیست؟

تعریف بیشتر ما از صنعت گردشگری سفر به نقاط مختلف است اما این صنعت بسیار بیشتر از این هاست. صنعت گردشگری یکی از راه های اصلی درآمدزایی برای کشورهاست و اقتصاد بسیاری از کشورها به آن وابسته است. بسیاری از مشاغل و حرفه های تجاری مانند هتل داری، حمل و نقل، مهمانداری، آشپزی به این صنعت وابسته هستند. این صنعت کمک زیادی به رشد اقتصادی کشورها می کند، اما آیا می دانید صنعت گردشگری چطور آغاز شد؟ مسلما گردشگری هم مانند هر صنعت دیگری نقطه آغازی دارد و استارت شکل مدرن این صنعت با تلاش های شخصی به نام توماس کوک بود.

سرگذشت کوک در یک نگاه

بسیاری از گردشگران حرفه ای توماس کوک را به عنوان پدر گردشگری مدرن می شناسند اما با تلاش های او برای شکل گیری گردشگری به صورت امروزی آشنایی ندارند. این گردشگر بریتانیایی در نوامبر ۱۸۰۸ و در شهر ملبورن انگلستان متولد شد که نام او از نام پدربزرگ مادری اش گرفته شد. پدر او در سه سالگی از دنیا رفت و سختی های زندگی از همان سال با ازدواج مادر او با فردی دیگر شروع شد. کوک کار را از ۱۰ سالگی و با استخدام در یک باغ محلی در ملبورن آغاز کرد و بعد از آن در ۱۴ سالگی شاگر یک کابینت سازی شد. بعد از آن و در سن ۱۹ سالگی کوک وارد کلیسا شد و با عضویت در نهضت مخالفت مصرف الکل به عنوان کشیک شروع به کار کرد.

کوک تا سال ۱۸۳۳ به عنوان کشیک فعالیت می کرد و بعد از آن با خروج از کلیسا با مارین ماسون ازدواج کرد و یک سال بعد صاحب تنها فرزند خود، جان ماسون کوک شد. توماس کوک در نهایت در سن ۸۴ سالگی و بعد از تلاش های زیاد برای صنعت گردشگری از دنیا رفت.

آغاز گردشگری های توماس کوک

هر کدام از ما در طول مسیر سفر به نوعی خود را سرگرم می کنیم. بعضی از مبدا تا مقصد را به خواب و استراحت می گذارنیم و بعضی در مسیر مطالعه می کنیم یا از زیبایی های اطراف استفاده می کنیم. توماس کوک، پدر گردشگری مدرن  اما در اولین تجربه سفر خود بعد از ازدواج از هاربورگ به لستر به موضوعی مهم فکر می کرد و آن استفاده از قطار و راه آهن برای حمل اعضای نهضت مخالفت با مصرف الکل بود. او این پیشنهاد خود را در همایشی که برای آن به لستر سفر کرده بود اعلام کرد و با موافقت و استقبال اعضای نهضت روبرو شد. با هماهنگی های کوک در ۵ جولای همان سال ۵۰۰ نفر از اعضای این انجمن به طور همزمان و با یک قطار از لستر به لافبورو برای رفتن به همایشی دیگر راهی سفر شدند که این سفر نقطه آغاز فعالیت های کوک در زمینه گردشگری بود.

ادامه سفرهای نهضت، آغاز تورهای اروپا

بعد از موفقیت در اولین تجربه سفر گروهی نهضت سه نوبت دیگر در سه تابستان بعدی این سفرها تکرار شد. در هر سفر تعداد مسافران بیشتر شد تا جایی که در آخرین سفر تعداد مسافرانی که همزمان و با یک هدف به شهری دیگر سفر می کردند به هزاران نفر رسید. تا اینجای سفرها کوک هماهنگی ها و برنامه ریزی برای سفر را بدون چشم داشت مالی و دریافت هزینه انجام می داد اما همین سفرها زمینه ساز کسب و کار کوک شد. بعد از تجربه موفق این سفرها، کوک اولین سفر خود با هدف کسب درآمد را به لیورپول انجام داد. کوک بلیط ها را با قیمت ۱۵ و ۱۰ شیلینگ براساس درجه بندی صندلی ها تهیه کرد و برای راهنمای سفر یک کتابچه ۶۰ صفحه ای طراحی و در اختیار مسافران قرار داد. این سفر در تابستان ۱۸۵۴ انجام شد و اولین تجربه تجاری موفقیت آمیز کوک بود.

بعد از آن پدر گردشگری مدرن به دنبال فرصتی دیگر برای یک تور جدید بود و این فرصت در سال ۱۸۵۵ یعنی یک سال بعد از تور لیورپول برای او فراهم شد. در این سال نمایشگاهی در پاریس برگزار می شد که امکان حضور مهمانان از سراسر دنیا در آن بود. کوک با یک برنامه ریزی مناسب توری راه اندازی کرد تا مسافران را از مسیر هارویچ آنتروپ که راهی آبی بود به شکلی متفاوت به فرانسه ببرد. این سفر تجربه ای شد تا کوک تورهای خود در سراسر اروپا گسترش دهد.

اضافه شدن هتل به تورهای کوک، آغاز تحولات

تقریبا ۸ سال بعد از برگزاری تور پاریس، کوک پدر گردشگری مدرن برای اولین بار به سوئیس سفر کرد. در این سفر که با هدف بررسی وضعیت سوئیس جهت برگزاری تورها انجام شده بود، گروهی ۶۰ نفره کوک را همراهی کردند که در میان آن ها تاریخ نگاری جوان به نام جمیما مورل بود. جمیما تمام اتفاقات این سفر را لحظه به لحظه ثبت کرد و نوشته های او به منبعی مهم برای کوک جهت برنامه ریزی سفرهای بعدی تبدیل شد.

تا پایان همان سال کوک ۲۰۰۰ نفر را به پاریس و ۵۰۰ نفر را به سوئیس برد و در این تورها هم از سمت گردشگران و هم از سمت شرکت های حمل و نقل سود و منفعت می برد. در تورهای سوئیس و ایتالیا مشتریان وضعیت مالی نسبتا مناسب و بالاتر از سطح متوسط داشتند و همین موضوع باعث شد که کوک در کنار بلیط و وسیله حمل و نقل به فکر رزرو اقامتگاه برای مشتریان خود هم بیفتد.
در همان سال ها بود که کوک، پدر گردشگری مدرن مذاکره با هتل ها را برای رزرو اتاق قبل از سفر و اختصاص دادن وعده غذایی به مسافران همراه او آغاز کرد. این اقدام کوک زمینه ساز دو تحول بزرگ در سیستم گردشگری یعنی کوپن هتل و حواله اعتباری توسط او بود. مسافرانی که کوپن هتل را دریافت می کردند با پرداخت هزینه ای مشخص در زمان تهیه بلیط سفر، از محل اقامت خود در مقصد و وعده غذایی آسوده خاطر بودند و مسافرانی که حواله اعتباری دریافت می کردند، رسیدی برای دریافت ارز محلی در مقصد داشتند.

آغاز تورهای دور دنیا با کوک

پدر گردشگری مدرن بعد از موفقیت های خود در کشورهای اروپایی، تصمیم به گسترش کسب و کار خود در سطح جهان کرد. برای دستیابی به این هدف کوک اولین سفر خارج از اروپا به مقصد آمریکای شمالی را در سال ۱۸۶۵ برنامه ریزی کرد. این سفر با استفاده از قطار انجام شد اما بلندپروازی های کوک به همین نقطه ختم نشد.توماس کوک در سال ۱۸۶۹ کوک اولین سفر دریایی خود را انجام داد. در این سفر او با دو کشتی مسافرانی را برای رسیدن به مقصد نیل همراهی کرد. در سن ۶۳ سالگی او طولانی ترین تور خود به مدت ۸ ماه در سراسر دنیا را برگزار کرد. این سفر کوک به دنبال آرزوی او برای سفر از مصر به چین اتفاق افتاد.

در آن زمان هنوز کانال سوئز برای رفت و آمد راه اندازی نشده بود، بنابراین برای رفتن به این مقصد مسافران باید مسیری طولانی را طی می کردند. در سال ۱۸۷۲ کوک،پدر گردشگری مدرن گروهی از مسافران را با کشتی از طریق اقیانوس اطلس به آمریکا و از آنجا با قطار به سانفرانسیسکو برد. سپس با کشتی به ژاپن و از طریق دریا به چین رفت. در مسیر رسیدن به چین از سنگاپور و هند دیدن کرد و سپس از طریق اقیانوس هند به قاهره رفت. در این نقطه همراهان کوک به لندن برگشتند اما او به تنهایی از مصر، فلسطین، ترکیه، یونان و بسیاری موارد دیگر دیدن کرد و بعد از ۲۲۲ روز به لندن بازگشت. این تورها سال های بعد هم تکرار شده و کم کم به رویدادی تبدیل شده و با استقبال بالای مسافران روبرو شدند، البته کوک هر سال به مقاصد سفر خود تنوع میداد.

راه اندازی شرکت گردشگری

در آن سال ها هدایت تورهای مسافرتی تنها فعالیت کوک نبود. پدر گردشگری مدرن در سال ۱۸۶۵ شرکت گردشگری خود را راه اندازی کرد. این شرکت دفتری در خیابان فلیت لندن بود و در آن علاوه بر هماهنگی سفر با مسافران، وسایل و ابزار ضروری سفر مانند کتابچه های راهنما برای سفر به شهرهای مختلف که همان بروشورهای امروزی بودند به فروش می رفت. زمانی که کوک برای سفر دور دنیای خود برنامه ریزی کرد، جان میسون پسر او شرکت را گسترش داد و نام آن به آژانس مسافرتی کوک و پسران تغییر کرد. با پیشنهاد همسر او در طبقه بالای آژانس یک هتل هم تاسیس شد که شکل کسب و کار آن ها را به طور کل تغییر داد. حال کوک و خانواده او علاوه بر برنامه ریزی برای سفرهایی به نقاط مختلف دنیا، پذیرای گردشگرانی که شهر آن ها را برای اقامت انتخاب می کردندهم بودند. آژانس کوک همچنین زمینه تبلیغات را هم در همان سال ها آغاز کرد.

مرگ کوک، تغییر مسیر کسب و کار

در اواخر قرن نوزدهم میلادی کوک پدر گردشگری مدرن و پسرش جان با فاصله کمی از دنیا رفتند و آژانس و هر آنچه برای ساخت آن تلاش کرده بودند به پسران جان یعنی فرانک، ارنست و برت رسید. این موضوع همزمان با سفرهای مردم توسط خودروی شخصی و رونق ورزش های زمستانی بود و پسران جان از این موضوع استفاده کردند. آژانس مسافرتی کوک و پسران تا سال ۱۹۲۶ فعال بود اما در سال ۱۹۲۸ و ۱۴ سال بعد از مرگ برت، فرانک و ارنست آژانس را به شرکت واگن لیتس که مجری قطارهای لوکس با امکان ویژه جای خواب بود، فروختند.

البته شرکت کوک کمتر از ۲۰ سال در اختیار این شرکت بلژیکی بود و بعد از جنگ جهانی دوم و تصرف دفتر شرکت واگن لیتس در پاریس، امتیاز شرکت های کوک به دولت بریتانیا بازگردانده شد و برای جلوگیری از ورشکستگی به بخشی از شرکت حمل و نقل ریلی انگلیس تبدیل شد.

معروفیت این شرکت، سودی برای بریتانیا

معروفیت شرکت کوک، پدر گردشگری مدرن و پسران برای بریتانیا سودمند بود. بعد از جنگ جهانی دوم و در سال ۱۹۵۰ بیش از یک میلیون انگلیسی با این شرکت به نقاط مختلف دنیا سفر کردند. به دنبال حفظ اهداف کوک، شرکت کوک و پسران کماکان به ارائه خدمات ویژه به مسافران ادامه می داد. این شرکت معروف، بزرگ ترین شرکت در صنعت گردشگری آن زمان بریتانیا بود اما به مرور و با گسترش این صنعت و روی کار آمدن شرکت هایی با قیمت ارزان تر فعالیت آن به چالش کشیده شد.

چالش های جدید، تغییرات روند کار شرکت

تا سال ۱۹۷۲ شرکت کوک، پدر گردشگری مدرن تحت مالکیت دولت بریتانیا بود اما در آن سال تراست هاوس فورت، که در بانک میدلند فعال بود این شرکت را خریداری کرد تا مجدد مالکیت آن به بخش خصوصی واگذار شود. او تغییرات زیادی از تغییر لوگو گرفته تا برنامه سفرهای جدید و طولانی در روند فعالیت و نحوه معرفی این شرکت به مسافران داد. در طول سال های بعد این شرکت بارها به اشخاص دیگری واگذار و فروخته شد. به عنوان مثال در سال ۱۹۹۲ توسط وست ال بی که یکی از بانک های بزرگ آلمان بود خریداری شد و در سال ۲۰۰۱ به شرکتی مسافرتی در آلمان واگذار شد. در سال ۲۰۰۷ این شرکت با شرکتی مسافرتی دیگر ترکیب شد و با عنوان Thomas cook group با هدف برگزاری تورهای مسافرتی شروع به کار کرد.

بیش از ۱ قرن تجربه، حاصل کار موفق ترین شرکت گردشگری

آژانس مسافرتی پدر گردشگری مدرن، با همه تغییر مالکیت ها و تغییر استراتژی های خود تا سال ۲۰۱۹ به فعالیت خود با قدرت ادامه داد. در این سال این آژانس مسافرتی که حال به شرکت های مسافرتی زنجیره ای در اروپا تبدیل شده بود بیش از ۲۲ هزار کارمند داشت اما در پاییز همان سال به نفس های آخر خود رسید. دلایل زیادی برای ورشکستگی این شرکت عنوان شد، خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، هرج و مرج و تغییر سیاست ها در کشورهای مقصد این آژانس مانند ترکیه و بسیاری موارد دیگر که در نهایت همگی منجر به پایان غم انگیز غول گردشگری جهان شدند. جالب است بدانید این شرکت با چنین سرنوشتی روزی اسپانسر مالی باشگاه منچستر سیتی و المپیک ۲۰۱۲ لندن بود.

جمع بندی

پدر گردشگری مدرن نقش زیادی در شکل گیری گردشگری به شکل امروزی داشته است. اقدامات او مانند برنامه ریزی برای سفرها، هماهنگی با شرکت های حمل و نقل ، آماده سازی ابزار سفر و بسیاری موارد دیگر ایده های زیادی به شرکت های گردشگری امروزی داد. در این مطلب به معرفی سرگذشت توماس کوک، پدر گردشگری مدرن و اتفاقاتی که در طول زندگی کاری او افتاد، پرداختیم.