◄ شتابگیری نتایج برجام روی خط آهن
تین‌نیوز| هادی عیار*: هفته‌ای که گذشت یکی از پرکار‌ترین هفته‌های ریلی کشور بود. با توجه به اظهارنظر‌ها و اقدامات صورت گرفته در این هفته می‌توان امیدوار بود که مسئولان دولتی اهداف مورد نیاز حوزه ریلی را به درستی نشانه گرفته و در پی برطرف کردن موانع هستند.
دستوری که ظرف یک هفته در دست اقدام قرار گرفت
هفته گذشته در حوزه ریلی با سخنرانی حسن روحانی در جمع مردم قزوین شروع شد. در این سخنرانی رئیس جمهور که با استفاده از قطار به استان قزوین سفر کرده بود با بیان اینکه «ما به راه‌آهن دو خطه نیاز داریم» از عملیاتی شدن پروژه دوخطه شدن راه آهن تهران-قزوین تا اوایل سال آینده و آغاز دو خطه کردن راه‌آهن قزوین-زنجان خبر داد.
هم اکنون ظرفیت کل راه‌آهن ۲۵ میلیارد تن – کیلومتر است که با توجه به اهداف ناوگان ریلی در توسعه این بخش در دو حوزه مسافری و باری آمار نامطلوبی به نظر می‌رسد. این اظهارنظر رییس جمهوری به یک هفته نرسید که محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران از برنامه این شرکت برای افزایش ظرفیت خطوط ریلی با احداث خط دوم گفت.
او با اشاره به اینکه این پروژه‌ها با هدف افزایش ظرفیت، کاهش هزینه تعمیر و نگهداری و افزایش ایمنی و سرعت سیر در گلوگاه‌های ظرفیت شبکه ریلی انجام می‌شود، همچنین اظهار داشت: با اجرای این پروژه‌ها ظرفیت کل راه‌آهن به ۴۲ میلیارد تن - کیلومتر (در مقایسه با ۲۵ میلیارد تن - کیلومتر فعلی) خواهد رسید و بازدهی این شبکه در واقع تا ۷۰ درصد افزایش می‌یابد.
از جمله این خطوط که عملیاتی شده است می‌توان به خط دوم راه‌آهن بافق - اصفهان به طول ۴۷۰ کیلومتر که میزان ۲۸۰ کیلومتر آن زیرسازی شده و ۱۷ کیلومتر نیز روسازی شده است؛ خط دوم در مسیر راه‌آهن اهواز -اندیمشک به طول ۱۴۰ کیلومتر که در این مسیر ۱۰۰ کیلومتر زیرسازی و ۵ کیلومتر روسازی شده است و خط دوم راه‌آهن قزوین - زنجان که حجم کل این پروژه ۱۷۱ کیلومتر است اشاره کرد.
جمعاً اقدامات انجام شده و در حال اجرا در حوزه دو خطه‌سازی ۸۲۳ کیلومتر است که ۳۶۲ کیلومتر زیرسازی شده و ۲۲ کیلومتر نیز روسازی می‌شود که تا پایان سال عملیاتی خواهد شد.
همچنین برنامه‌های آتی شرکت راه آهن برای دوخطه سازی شامل مواردی همچون خط دوم راه‌آهن ساقه - دورود به طول ۲۶۹ کیلومتر که در سال جاری تا ۳۰ کیلومتر زیرسازی می‌شود؛ خط دوم راه‌آهن تربت حیدریه - مبارکه به طول ۶۴۵ کیلومتر که تا پایان امسال ۳۰ کیلومتر روسازی می‌شود؛ خط دوم محور محمدیه - بادرود به طول ۱۴۵ کیلومتر که در سال جاری ۸ کیلومتر روسازی می‌شود و خط دوم راه‌آهن بندر گز - قره‌تپه به طول ۱۴ کیلومتر که در سال جاری کاملاً زیرسازی و روسازی خواهد شد می‌شود. بر اساس این آمار به نظر می‌رسد عزم شرکت راه آهن برای عملیاتی کردن پروژه دوخطه کردن ریل‌های
کشور جدی‌تر از پیش است.
ورود تکنولوژی ریلی و عملیاتی کردن قطار حومه‌ای
از دیگر اقدامات مهم صورت گرفته ریلی در هفته گذشته انعقاد تفاهمنامه‌هایی بین ایران و آلمان بود که با توجه به قراردادهای انعقاد شده می‌توان گفت مسئولان این حوزه توانسته‌اند چند مورد از مهم‌ترین ضعف‌های حوزه ریلی را با استفاده از شرایط کشور در وضعیت پسابرجام در مسیر حل مشکل قرار دهند.
نخستین مورد، مشکل قدیمی راه آهن ایران یعنی فاصله‌اش با کشورهای پیشرفته در حوزه تکنولوژی است. متاسفانه تکنولوژی مورد استفاده در خطوط راه‌آهن کشور مربوط به چند دهه قبل است و این موضوع علاوه بر مشکلات زیست محیطی باعث ناتوانی ناوگان ریلی در خصوص استفاده کامل از توان کشور در خصوص راه آهن شده است. این عقب ماندن هم در حوزه ریل‌ها، هم در حوزه واگن‌سازی و هم لکوموتیوهای مورد استفاده در این سیستم است.
مورد دوم لزوم توجه به قطارهای حومه‌ای در سیستم حمل‌ونقل کشور به خصوص در کلانشهر‌ها است. با توجه به مزیت‌های بسیار زیاد قطارهای حومه‌ای از جمله کاهش حجم تردد جاده‌ای از مناطق حاشیه‌ای به کلانشهر‌ها و کاهش آلودگی هوا باید گفت قطارهای حومه‌ای بهترین وسیله حمل و نقلی برای طی مسافت‌های حدود ۴۰ تا یک ساعت و ۳۰ دقیقه هستند چراکه این قطار‌ها از راحتی و سرعت و نرخ مطلوبی برخوردارند.
خطوط قطارهای حومه‌ای در حریم خطوط راه‌آهن احداث می‌شوند و نسبت به مترو که الزام وجود دارد تا برای ساخت آن حریمی خاص در نظر گرفته شود، تفاوت دارد. با توجه به اینکه محل عبور خطوط مترو در حاشیه و درون شهر است اختصاص حریم برای آن کار بسیار سختی است که معضلاتی از جمله وجود معارض و شاکی را به همراه دارد اما در عوض مسئله مهیا بودن حریم برای پروژه‌های قطار حومه‌ای سرعت انجام این پروژه‌ها را بسیار بالا می‌برد. بر اساس لایحه برنامه ششم توسعه تا سال ۱۴۰۰ باید آمار جابه‌جایی مسافر در بخش قطارهای حومه‌ای به ۲۰ میلیون نفر در سال برسد. در سال ۹۳، حمل‌ونقل
با قطارهای حومه‌ای آمار ۲ میلیون داشت در حالی که امسال این آمار به ۴. ۵ میلیون نفر افزایش یافت.
با توجه به این دو معضل اساسی کشور در حوزه ریلی مفاد تفاهمنامه ایران و آلمان به خوبی بر روی این دو مورد دست گذاشته است. خرداد ماه امسال یک یادداشت تفاهم بین ایران و انگلیس در حوزه تبادل دانش و تکنولوژی ریلی به امضا رسید و در این هفته نیز یکی از مفاد تفاهمنامه، قرارداد مشترک مپنا و زیمنس برای ساخت ۵۰ لکوموتیو دیزلی در ایران تحت لیسانس زیمنس و توافق دیگری با توجه برقی کردن راه آهن تهران-مشهد و نیاز به تامین لکوموتیوهای برقی برای ۷۰ لکوموتیو برقی بود.
قید مهم این قرارداد ساخته شدن این لکوموتیو‌ها در ایران تحت لیسانس زیمنس آلمان است. این موضوع سبب می‌شود که به مرور تکنولوژی ساخت این وسایل حمل‌ونقل ریلی وارد کشور شود. بنابراین می‌توان این حکم را داد که حوزه ریلی یکی از موفق‌ترین حوزه‌ها در استفاده از همکاری با کشورهای غربی در وضعیت پسابرجامی کشور بوده است.
*خبرنگار تین نیوز
