راه آهن بوشهر قطعه گمشده پازل توسعه متوازن شمال - جنوب
تین نیوز | به برکت نظام جمهوری اسلامی حرکت قطار توسعه در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی شتاب گرفت و براساس سند چشم انداز، سیاست و برنامه مسوولان نظام بویژه دولت تدبیر و امید توسعه متوازن همه نقاط کشور بر مبنای به فعلیت رساندن ظرفیت های بالقوه آن مناطق است.
با وجود این که همه قصد و تلاش مسوولان و دولتمردان بر اجرای این برنامه و سیاست است، اما برخی استان ها از جمله بوشهر که به دلیل نابرابری های موجود در اجرای برنامه های توسعه ای پیش از انقلاب، از برخی زیرساخت های لازم محروم شده اند، موانعی برای پیشرفت و رشد متوازن همپای دیگر مناطق کشور وجود دارد.
یکی از این محرومیت های زیرساختی که نقشی بسیار مهم در توسعه اقتصادی و صنعتی هر منطقه ایفا می کند، راه آهن است که فقدان آن باعث شده تا استان و بویژه بندر بوشهر نقش افسانه ای و رویایی خود را به عنوان مرکز تجارت ایران پس از جنگ جهانی دوم از دست بدهد.
ساخت راه آهن خرمشهر - تهران که از سال ۱۳۰۴ آغاز و تا سال ۱۳۱۷ ادامه یافت برای اتصال خلیج فارس به شمال ایران اگر چه در مرحله اول با اهداف نظامی بود و نقشی در اتصال مراکز تولیدی کشور با مراکز مصرف و نیز گسترش صادرات کشور نداشت اما تا پیروزی انقلاب اسلامی نقش گسترش واردات کالا از کشورهای اروپایی و سپس آمریکا و در مجموع بلوک غرب به ایران را داشت.
آنچه پس از پایان جنگ جهانی دوم در ایران رخ داد، انتقال مرکز تجارت (و درحقیقت واردات) ایران که تا آن زمان بوشهر بود، از این بندر به بنادر خرمشهر و ماهشهر است و این امر تا پیروزی انقلاب اسلامی هر روز به ضرر سایر بنادر ایران گسترش یافت طوری که به علت وجود خط آهن بیش از ۷۵ درصد واردات کشور از سه بندر خرمشهر و بندر امام و آبادان به داخل کشور حمل شده است.
پس از انقلاب اسلامی نیز با آغاز جنگ تحمیلی رژیم بعث صدام علیه جمهوری اسلامی ایران و تعطیلی بنادر همجوار با مناطق جنگی این وظیفه بر دوش بندر عباس ( بنادر شهید رجایی و بندر شهید با هنر ) قرار گرفت و این مناطق را به طور کامل متحول کرد و بندر بوشهر حتی از دوران قبل از انقلاب نیز مهجورتر شد و علت آن نبود امکانات بندری و جاده های دسترسی و راه آهن بود.
با کشیده شدن راه آهن بندرعباس – بافق انتقال مرکز تجارت از بنادر خوزستان به هرمزگان به صورت اساسی شکل گرفت و این منطقة محروم و مناطق پیوسته به آن را از جنبه های مختلف بویژه رشد صنعتی و تجاری متحول کرد و اکنون این استان و نیز استان های همجوار آن مانند کرمان را به قطب صنعتی و تجاری کشور تبدیل کرده است.
فراموش شدن و عقب ماندن بندر بوشهر و استانهای مجاور آن از جمله استان فارس به خاطر از دست دادن نقش تجاری این بندر بوده است و این به دلیل کشیده شدن راه آهن (خرمشهر- تهران) قبل از انقلاب و احداث راه آهن (بندرعباس – بافق) پس از انقلاب بوده است در صورتی که اگر در گذشته راه آهن ایران از طریق بندر بوشهر – شیراز – اصفهان کشیده می شد این سه منطقه بیش از آنچه اکنون از توسعه سهم برده اند، بهره می بردند.
احداث راه آهن و ایجاد منطقه آزاد تجاری آرزوهایی است که بوشهری ها دهه هاست در انتظار تحقق آنها هستند اما با روی کار آمدن دولت یازدهم و پیگیری و تدبیر مسوولان، امید آنها برای شنیدن سوت قطار و بوق کشتی های اقیانوس پیما جان تازه گرفته است.
با آغاز به کار دولت تدبیر و امید و انتصاب استاندار جدید بوشهر پیگیری احداث راه آهن شیراز- بوشهر - عسلویه و منطقه آزاد تجاری در دستور کار ایشان قرار گرفته و باعث شده تا امیدهای مردم برای تحقق آروزهای دیرینه شان جان تازه ای بگیرد.
بطوری که استاندار بوشهر در اولین نشست رسانه ای خود گفت: اولویت و صدر برنامه هایش برای توسعه استان بوشهر را حول محور دریا و منطقه آزاد تجاری، راه آهن شیراز - بوشهر - عسلویه و آزاد راه بوشهر - شیراز قرارداده است و این طرح ها را شخصا پیگیری خواهد کرد.
همچنین استاندار بوشهر در این فرصت کم چندین نفر از مسوولان رده بالای کشور از جمله معاون اول رییس جمهوری، معاون برنامه ریزی و نظارت راهبری رییس جمهوری، مشاور ارشد رییس جمهوری و رییس شورای عالی مناطق آزاد کشور، وزیر راه وشهرسازی و رییس صندوق توسعه ملی کشور را به استان بوشهر آورده است.
نتیجه سفرها و بررسی های این مسوولان کشوری باعث شد تا پیشنهاد لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری صنعتی بوشهر در شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقصادی کشور به تصویب برسد و لایحه آن بزودی از سوی دولت تقدیم مجلس شورای اسلامی می شود.
اما آنچه که فعالیت منطقه آزاد تجاری صنعتی را رونق و گسترش می بخشد وجود پسکرانه لازم از جمله تاسیسات بندری، اسکله، فرودگاه، بزرگراه و از همه مهم تر راه آهن است که استان بوشهر از امکانات بندری، فرودگاه بین المللی و تا حدی بزرگراه برخوردار است و راه آهن شیراز- بوشهر - عسلویه نیاز اصلی است که به عنوان یک پسکرانه ضروری در دستور کار مسوولان قرار گرفته است.
حال با توجه به احداث و بهره برداری راه آهن شیراز – اصفهان نیاز است مراحل اجرایی ساخت هرچه زودتر قطعه اصلی کریدور شمال - جنوب که همان راه آهن شیراز - بوشهر - عسلویه ، آغاز شود تا زمینه توسعه همه استان های کشور بویژه بوشهر، فارس و اصفهان به عنوان قطعه های کلیدی از پازل توسعه متوازن همه نقاط کشور فراهم شود.
هم اکنون با سرمایه گذاری های عظیمی که در پارس جنوبی انجام شده است و صنایع جنبی مختلفی که امکان گسترش آنها وجود دارد بویژه در زمینه پتروشیمی یکی از ضروری ترین طرحهای ملی، گسترش جاده های دسترسی به بوشهر و با توجه به نقش روزافزون راه آهن در حمل و نقل کالا، کشیده شدن راه آهن شیراز - بوشهر و عسلویه و اتصال آنها با این راه آهن به استانهای شمالی از طریق استانهای میانی (فارس، اصفهان، تهران و…) کشور است.
تاثیر کشیده شدن این راه آهن و گسترش جاده های دسترسی استان بوشهر به سایر استانها شباهت کاملی به آنچه در خوزستان و استان هرمزگان اتفاق افتاده را داراست و در دراز مدت مزایای زیادی خواهد داشت.
گسترش سریع امکانات بندری از جمله اسکله ها و سردخانه ها و انبارها و غیره برای ورود و خروج بار به کشور و حمل کالا به سایر نقاط کشور و ترانزیت کالا به کشورهای همسایه شمالی از جمله مهمترین این امتیازات است.
ارتباط بسیار گسترده تر با مناطق میانی کشور و استفاده متقابل از مزیتهای موجود در این مناطق و استانهای همجوار با آنها، بویژه استفاده استان بوشهر از امکانات گسترده استان های فارس و اصفهان برای توسعه صنعتی و اقتصادی متکی به امکانات داخلی کشور و صدور کالاهای تولیدی این استانها و پیوند دادن مزیتهای تولیدی موجود در این سه استان و نیز منابع موجود در آنها با یکدیگر و رشد سریع صنعت و تجارت در مجموعه این سه استان.
گسترش گردشگری در سه استان و جذب گردشگر از سایر نقاط کشور بویژه در ایام معتدل سال برای استان ساحلی بوشهر، جذب سرمایه های داخلی و خارجی به این مناطق بویژه استان بوشهر به دلیل تسهیل حمل و نقل و سود آور شدن سرمایه گذاری در این استان و استانهای همجوار، جذب نیروهای متخصص از سراسر کشور برای فعالیت در صنایع بوجود آمده علاوه بر اشتغال برای نیروهای بومی و گسترش جمعیت این مناطق و برداشتن گامی اساسی در برنامه ریزی آمایش سرزمین از لحاظ جمعیتی، علاوه بر جهات آمایش سرزمینی صنعتی و تجاری و نیز از نظر آمایش زیرساختها و زیر بناهای تولیدی نیز موثر است.
متعدد شدن راههای ترانزیتی کشور و بالا رفتن ظرفیت آن و افزایش ضریب امنیتی مسیر ترانزیتی ایران از لحاظ تعدد مسیر و نیز از لحاظ حداقل بودن امکان دسترسی بیگانگان به این مسیر، متعدد شدن بنادر مهم تجاری کشور و کاهش خطر در زمان بحران و جنگ، اتصال امکانات وسیع مرتبط با پارس جنوبی و شمالی در استان بوشهر با سایر نقاط کشور و تاثیر متقابل این جریان در توسعه استان بوشهر از دیگر مزایای ایجاد راه آهن شیراز- بوشهر و عسلویه است.
استاندار بوشهر در این باره گفت: با توجه به سابقه درخشان این استان در حوزه دریانوردی و قابلیت های موجود در این حوزه، تاکید ما توسعه دریا محور این استان است.
مصطفی سالاری افزود: راه آهن، بندر و منطقه آزاد تجاری بوشهر سه حلقه مکمل برای شتاب در توسعه پایدار و رونق اقتصادی استان بوشهر هستند که بجد این مهم در دستور کار قرار دارد.
استاندار بوشهر یادآورشد: متصل نبودن بوشهر به راه آهن و هشت سال دفاع مقدس موجب شد این استان جایگاه اصلی خود را در عرصه دریانوردی نداشته باشد و ما در پی احیای جایگاه این استان بر محور حمل و نقل دریایی هستیم.
وی اظهار کرد: همچنین اتصال استان بوشهر به شبکه ریلی در دست اجراست و امیدواریم با حمایت دولت در کوتاهترین زمان محقق شود.
سالاری ادامه داد: با توجه به تجربه استان بوشهر در بخش تجارت، دریا و دریانوردی، با فراهم شدن زیرساخت ها شاهد جهش چشمگیر استان در این عرصه خواهیم بود.
استاندار بوشهر یادآور شد: بوشهر نمی تواند خودش را از دریا، بازرگانی خارجی و حمل و نقل دریایی جدا کند و این موارد مهم را تا رسیدن استان به جایگاه واقعی خود در این عرصه پیگیری می کنیم.
استاندار بوشهر گفت: حمل و نقل ریلی نیاز جدی این استان برای توسعه پایدار است طوری که فقدان اتصال بنادر استان بوشهر به خط راه آهن سراسری قدرت رقابت بنادر ما را با بنادر شهید رجایی و امام کاهش داده است.
وی با بیان این که بوشهر می تواند مبدا ترانزیت باشد اضافه کرد: با احداث راه آهن و ایجاد دالان جنوب به شمال کمترین فاصله را نسبت به سایر بنادر به مرکز خواهیم داشت.
وی در باره راه آهن شیراز - بوشهر - عسلویه گفت: عزم و اراده دولت بر اتصال بندر بوشهر به خط سراسری ریلی است.
استاندار بوشهر اضافه کرد: معاون برنامه ریزی و نظارت راهبری رییس جمهوری در سفر سال جاری خود به استان بوشهر در زمینه تامین اعتبار چندین طرح مهم زیرساختی از جمله راه آهن و آزاد راه شیراز- بوشهر موافقت کرد.
وی ادامه داد: براساس موافقت معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهوری اعتبار مورد نیاز راه آهن شیراز - بوشهر از محل منابع مالی فاینانس تامین خواهد شد.
سالاری افزود: برای تحقق این مهم به سه شیوه فاینانس، سرمایه بخش خصوصی و استفاده از 10 میلیارد دلار اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه ها که بخش عمده آن مربوط به حمل و نقل ریلی است تلاش خواهد شد.
سالاری گفت: وزیر راه و شهرسازی نیز پیش از این موافقت خود را برای سرعت بخشی در اجرای راه آهن شیراز - بوشهر اعلام کرده بود .
سالاری گفت: در سفر معاون اول رییس جمهوری به بوشهر وزیر راه و شهرسازی نیز حضور داشت که مهندس آخوندی معتقد بود مسیر طراحی این طرح دارای اشکال است از جمله این که ایستگاه بوشهر در 10 کیلومتری شهر واقع شده است که در همه جای دنیا باید در دل شهر باشد.
استاندار بوشهر افزود: مردم دشتستان نیز در مورد مسیر طراحی راه آهن بوشهر - شیراز اعتراض دارند که باید اشکالات فنی این طرح به وزارت راه و شهرسازی منعکس شود اما نباید به مسایل غیر فنی دامن زده شود.
وی یادآورشد: طراحی مسیر اهرم - تا فراشبند غیر قابل تغییر است ولی تعارضی نیست که مابقی شهرستان هایی که در این زمینه دغدغه دارند از جمله دشتستان نیز از مزایای این پروژه بهره مند نشوند.
سالاری اضافه کرد: این طرح با هزینه بالا اجرای می شود و برنامه برای اتصال آن به استان خوزستان و هرمزگان نیز در دستور کار است که تلاش می شود غالب شهرها در این قالب پوشش داده شود.
وی گفت: راه آهن اولویت نخست استان بوشهر است که با اتصال به خط ریلی سراسری بنادر، فعالیت های بازرگانی، اشتغال و خدمات عمومی رونق و باعث شکوفایی اقتصاد منطقه خواهد شد.
استاندار بوشهر افزود: فاینانس راه آهن بوشهر - شیراز در شورای اقتصاد تصویب شده است و در سفر معاون اول رییس جمهوری و وزیر راه نیز قول داده شد که عملیات اجرایی این پروژه بزودی شروع شود .
استاندار بوشهرگفت: اتصال بوشهر به راه آهن سراسری زمینه ساز توسعه این استان خواهد بود و پیوند ما با خارج از کشور را نیز تقویت می کند.
سالاری افزود: پروژه راه آهن شیراز - بوشهر یک نیاز اختصاصی استان بوشهر نیست بلکه یکی از مسیرهای ترانزیتی کشور است که می تواند اشتغال زایی خوبی درپی داشته باشد.
وزیر راه و شهرسازی گفت: درخواست مجوز ترک تشریفات مناقصه راه آهن شیراز - بوشهر را به کمیته ترک تشریفات مناقصه ارایه کرده ایم و کارهای کارشناسی آن انجام شده است.
عباس آخوندی افزود: راه آهن یکی از خواسته ها و پروژه های بسیار مهم در استان بوشهر است که این پروژه آغاز شده و پیشرفت های مختلفی در بحث زیرسازی در قطعات مختلف داشته است.
آخوندی ادامه داد: اصلی ترین مساله در این پروژه تامین اعتبار است و در چند ماه گذشته تمرکز جدی روی این مساله داشتیم و بتدریج به نتیجه می رسیم.
وی ادامه داد: برای بحث تامین فاینانس خارجی این پروژه مذاکرات بخوبی پیش رفته است و این پروژه به عنوان طرح های اولویت دار وزارتخانه به طور مرتب پیگیری می کنیم.
وزیر راه با تاکید بر اتصال راه آهن به بندربوشهر گفت: ایستگاه راه آهن برای بوشهر در خارج از شهر پیش بینی شده است که تلاش ما این است ایستگاه به شهر متصل شود تا مردم مشکل دسترسی نداشته باشند و با مشاور طرح جامع باید هماهنگ کنیم.
معاون برنامه ریزی استانداری بوشهر یادآورشد: درحالی که اقتصاد مبتنی بر دریا سهم بالایی در دنیا دارد اما در ایران فقط سهم حمل و نقل دریایی نیم درصد است.
رضا عوض پور گفت: وجود 700 کیلومتر مرز دریایی و موقعیت خاص استان بوشهر باعث شده تا اگر زیرساخت های لازم فراهم شود بوشهر می تواند نقش ترانزیت کالا به کشورهای حاشیه خلیج فارس و همسود را ایفا کند.
وی افزود: محرومیت استان بوشهر از خط ریلی باعث شده تا از این ظرفیت ممتاز در شکوفایی اقتصاد ملی استفاده بهینه نشود.
معاون برنامه ریزی استانداری بوشهر یادآورشد: راه آهن و آزاد راه شیراز -بوشهر از پروژه های مهم زیرساختی است که در سفر اخیر معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهوری نیز مورد بررسی قرار گرفت.
وی گفت: برای اجرای این دو پروژه مهم 50 هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است که اگر اجرایی شود معادل 10 سال اعتبارات عمرانی این استان هزینه می شود.
معاون برنامه ریزی استانداری بوشهر بیان کرد: اجرای طرح راه آهن شیراز - بوشهر- عسلویه و آزاد راه بوشهر به شیراز از طرح های مهم وآینده داراستان بوشهر است که برای احداث و اجرای آنها بیش از40هزارمیلیارد ریال هزینه می شود.
وی ادامه داد: اجرای این طرح ها باعث تحول اساسی و بسیاربزرگ توسعه ای و نقش آفرینی استان بوشهر درسطح کشورو بین المللی خواهد شد.
مدیر کل راه و شهرسازی استان بوشهر گفت: راه آهن عسلویه - بوشهر - شیراز شامل 18 قطعه به طول 630 کیلومتر و دو قسمت است که بخش اول آن حد فاصل بوشهر به شیراز به طول حدود 440 کیلومتر به 11 قطعه تقسیم شده و بخش دوم آن حد فاصل اهرم به عسلویه به طول حدود 200 کیلومتر به هفت قطعه تقسیم شده است.
علیرضا صفایی افزود: 347 کیلومتر پروژه راه آهن شیراز - بوشهر - عسلویه در محدوده استان بوشهر و مابقی به طول 293 کیلومتر نیز در محدوده استان فارس احداث می شود.
وی اضافه کرد: قطعات 11 و 12 این پروژه به طول 97 کیلومتر دارای پیشرفت فیزیکی 53 درصدی که با هزینه معادل 503 میلیارد ریال دردست ساخت است.
مدیر کل راه و شهرسازی استان بوشهر از جمله مزایای این طرح را اتصال بندر بوشهر به شبکه راه آهن سراسری و ایجاد یک شبکه حمل ونقل ریلی دانست و افزود: برقراری ارتباط میان استان های بوشهر، فارس و دیگر استانهای کشور و اتصال پایتخت انرژی ایران (عسلویه و پارس شمالی) و نیروگاه اتمی بوشهربه شبکه ریلی که زمینه را برای استفاده از ظرفیت های نفت، گاز و پتروشیمی موجود در منطقه فراهم می کند.
معاون امور عمرانی استانداری بوشهرگفت: به دلیل محدودیت منابع مالی اجرای پروژه راه آهن شیراز - بوشهر - عسلویه متوقف شده و از سرگیری آن در انتظار سرمایه گذاری بخش خصوصی است.
شاپور رستمی افزود: ساخت راه آهن شیراز - بوشهر - عسلویه در سال 86 آغاز شد اما از سال 89 تاکنون اعتبارات تخصیصی به این پروژه فقط در حد نگهداشت برخی کارگاه ها بوده است.
وی اضافه کرد: این پروژه دردولت های گذشته به عنوان مصوبات سفرهای استانی مقرر شد با مشارکت وزارتخانه های نفت، راه و شهرسازی به صورت 50 درصد سهم هر وزارتخانه اجرا شود.
معاون امور عمرانی استانداری بوشهر ادامه داد: براساس فهرست بهای زمان آغاز عملیات اجرایی، این پروژه به هشت هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز داشت که تا سال 89 وزارت نفت از مبلغ چهار هزار میلیارد ریالی سهم خود فقط 126 میلیارد ریال پرداخت کرد.
رستمی گفت: از مجموع سهم وزارت راه و شهرسازی نیز تا سال 89 در مجموع 918 میلیارد ریال پرداخت شده است.
وی اضافه کرد: راه آهن شیراز- بوشهر از انشعاب ایستگاه راه آهن مرودشت در شمال شیراز پس از عبور از رحمت آباد و ایزدخواست از مسیر فیروزآباد - فراشبند - اهرم - چغادک به بوشهر منتهی می شود.
رستمی گفت: عملیات 200 کیلومتر در قالب دو قطعه از سمت شیراز و دو قطعه نیز از سمت بوشهر شامل قطعات یک و دو در استان فارس و قطعات 11 و 12 در استان بوشهر اجرایی شده است.
وی افزود: قطعه یک دراستان فارس به طول 47 کیلومتر با پیشرفت فیزیکی 20درصد برای تکمیل 320 میلیارد ریال اعتبار می خواهد.
معاون امور عمرانی استانداری بوشهر یادآورشد: قطعه دوم نیز به طول 53 کیلومتر است که 14درصد پیشرفت فیزیکی دارد و برای تکمیل آن باید 380 میلیارد ریال اعتبار اختصاص یابد.
وی گفت: قطعه 11 در استان بوشهر نیز به طول 38 کیلومتر با پیشرفت 73 درصد برای تکمیل 100 میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
رستمی افزود: قطعه 12 نیز به طول 60کیلومتر با پیشرفت 48درصد برای بهره برداری آن 270 میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
وی ادامه داد: یکی از ارزان ترین و ایمن ترین روش جابه جایی مسافر و کالا، حمل و نقل ریلی است و اجرای آن نقش محوری و کلیدی برای توسعه استان بوشهر دارد.
معاون امورعمرانی استانداری بوشهر اضافه کرد: با توجه به افزایش قیمت حامل های انرژی و هدفمند کردن یارانه ها فراهم کردن زمینه اجرایی شدن پروژه راه آهن شیراز - بوشهر به عسلویه از موضوع های اساسی مورد نظر استاندار بوشهر است.
وی با بیان این که اجرای این پروژه از آرزوهای دیرینه مردم استان بوشهر است گفت: به دلیل محدودیت های منابع مالی دولت، باید به روش بهره گیری از توان بخش خصوصی نیز استفاده کرد.
