…و بالاخره یک استعفا

تین نیوز | «برکناری»، «استعفا» یا اگر نشد لااقل «عذرخواهی» به‌خاطر قصور مدیریتی موضوعی نایاب در ایران است؛ اینکه یک مدیر یا مسوول به‌خاطر اشتباه مجموعه تحت‌‌امرش از آسیب‌دیدگان یا افکار عمومی عذرخواهی کند و کنار برود. حالا اما در اتفاقی نادر و پس از وقوع تصادف میان دو قطار در ایستگاه راه‌آهن شاهرود تعدادی از مسوولان مرتبط با حادثه برکنار یا تعلیق‌ شده و مهم‌تر از آن، در اتفاقی نادر، مدیرکل راه‌آهن شاهرود نیز به‌دلیل آنچه خود، کوتاهی کارکنان تحت‌امرش توصیف کرده، از سمت خود استعفا داد. در این حادثه دو قطار در ایستگاه امروان در 45 کیلومتری دامغان با هم تصادف کردند که نتیجه آن جان‌باختن یک‌نفر و زخمی‌شدن 31نفر دیگر بود. استعفا یا برکناری مسوولان در پی اشتباهات مدیریتی در دیگرکشورها امری رایج است. جدیدترین رویداد از این دست، استعفای نخست‌وزیر کره‌جنوبی به‌علت کوتاهی در رسیدگی به ماجرای غرق‌شدن یک کشتی حامل دانش‌آموزان بود. مثال‌ها از این دست در دیگرکشورها البته بسیار است، کافی است دست‌کم خبرهای یک‌سال اخیر دنیا را رصد کنیم، به‌دفعات ماجرای عذرخواهی و استعفا یا برکناری مسوولانی را خواهیم دید که به دلیل کوتاهی در امور مدیریتی از سمت خود استعفا داده‌اند. استعفای وزیر اقتصاد ترکیه به دلیل فساد مالی «هالک بانک» این کشور، استعفای وزیر فرهنگ انگلستان به‌خاطر رسوایی مالی، استعفای وزیر دفاع کشور «مالی» به دلیل شکست ارتش در برابر شورشیان، استعفای وزیر امور کهنه‌سربازان آمریکایی به‌دلیل کمبودها و رسوایی در بیمارستان‌ها و... تنها بخشی از این مواردند. اما در این‌سوی ماجرا و در کشور ما حتی با وجود رخ‌دادن فسادهای مالی بزرگ یا اشتباهات مدیریتی که منجر به خسارت‌های شدید جانی و مالی به گروهی از مردم شده تقریبا هیچ‌گاه هیچ مسوولی نه‌تنها از سمت خود استعفا نداده یا برکنار نشده بلکه حتی حاضر به عذرخواهی هم نشده‌ است. نمونه‌هایی از این دست در کشور ما بسیار است. در این مورد نیز کافی است رویدادهای سال‌های اخیر را در نظر آورد، وقوع بزرگ‌ترین رسوایی مالی در تاریخ کشور که به فساد سه‌هزارمیلیاردتومانی مشهور شده است، بروز مشکلات شدید ناشی از کمبود دارو در کشور که موجب آسیب‌های جدی برای بیماران شد، تولید و عرضه بنزین غیراستاندارد در کشور که موجب تشدید آلودگی هوای تهران و دیگرکلانشهرهای کشور شد، وقوع آتش‌سوزی در مدرسه شین‌آباد که منجر به فوت دو دانش‌آموز و آسیب‌دیدگی جدی 28 دانش‌آموز دختر شد، تصادف اتوبوس راهیان نور و کشته‌شدن 26 دانش‌آموز دختر بروجنی، سقوط دو زن از ساختمان و فوت در حادثه آتش‌سوزی خیابان جمهوری، تصادف یک اتوبوس در تهران به‌علت سرعت بالا و فوت هشت‌نفر و چندین مورد مشابه دیگر. با این حال اما برای هیچ‌کدام از این حوادث نه‌تنها هیچ مسوول بلندپایه یا دون‌پایه‌ای از مقام خود عزل نشد یا استعفا نداد بلکه در پاره‌ای از مواقع مسوولان مرتبط اظهارنظرهای جنجال‌برانگیزی هم مطرح کردند. در ماجرای فساد سه‌هزارمیلیاردتومانی هیچ مسوولی اعم از مدیران بانک‌های دخیل در فساد تا مقامات اقتصادی دولت وقت استعفا نکردند یا از کار خود برکنار نشدند تا در نهایت دادگاه به موضوع ورود و برخی از افراد مرتبط با موضوع را دستگیر کرد. در این مورد مسوولان دولتی حتی از افکار عمومی هم عذرخواهی نکردند. محمود احمدی‌نژاد رییس دولت دهم هم که این فساد در دوره او رخ داده بود در واکنش به این مسایل گفت ما خودمان این فساد را کشف و اعلام کردیم باید از دولت تشکر هم بشود. در رابطه با موضوع بحران دارو در کشور نیز که به گفته مسوولان تنها بخش کوچکی از آن ناشی از تحریم‌ها بود هیچ‌یک از مسوولان مرتبط نه عذرخواهی کردند و نه استعفا دادند. حتی مرضیه وحیددستجری، وزیر وقت بهداشت از عدم تخصیص ارز برای واردات داروی مورد نیاز کشور خبر داد و مدتی بعد از سوی احمدی‌نژاد از سمت خود برکنار شد. در ماجرای توزیع بنزین پتروشیمی در دولت احمدی‌نژاد نیز اگرچه سرطانزابودن این بنزین با مستندات مشخص و اعلام شد اما مسوولان مرتبط با این موضوع حتی از سوی رییس دولت در مراسمی ویژه مورد تقدیر قرار گرفته و جایزه گرفتند. دو مورد دیگری که افکار عمومی و رسانه‌ها در پی وقوع آنها منتظر واکنش درخور از مسوولان بود یکی حادثه آتش‌سوزی در مدرسه‌ای دخترانه در «شین‌آباد» و دیگری تصادف منجر به مرگ 26 دختر در یک اتوبوس راهیان نور بود. با این حال واکنش حمیدرضا حاجی‌بابایی، وزیر آموزش‌وپرورش دولت احمدی‌نژاد به این دو حادثه اینگونه بود؛ او درباره تصادف اتوبوس راهیان نور به خبرنگاران گفت: «بروید از مسوولش بپرسید!» واکنش او به آتش‌سوزی شین‌آباد از این هم عجیب‌تر بود. همان زمان خبرگزاری مهر در این‌باره نوشت: «وزیر آموزش‌وپرورش در واکنش به سوالی درخصوص درخواست استعفایش توسط برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به‌دلیل حادثه آتش‌سوزی دبستان دخترانه با خنده گفت: خبرنگاران چی؟ خبرنگاران را برکنار کنیم یا نه؟ اگر به‌موقع خبر می‌دادید مواظب مدرسه شین‌آباد پیرانشهر باشید این اتفاق روی نمی‌داد!»درباره جدیدترین رویدادها از این دست می‌توان به دو ماجرای آتش‌سوزی در خیابان جمهوری و تصادف اتوبوس درون‌شهری و واکنش مسوولان شهرداری به خبر این دو حادثه اشاره کرد. در حادثه آتش‌سوزی جمهوری اگرچه بر اساس اعلام نظر کارشناسان سازمان بازرسی کل کشور کوتاهی آتش‌نشانی مشخص شد اما هیچ مقامی نه در آتش‌نشانی و نه در شهرداری از سمت خود استعفا نداد یا برکنار نشد. در نهایت اما محمدباقر قالیباف، شهردار تهران بعد از گذشت حدود دوماه از حادثه جمهوری، از خانواده جان‌باختگان و شهروندان به‌خاطر وقوع این حادثه عذرخواهی کرد. در حادثه تصادف اتوبوس درون‌شهری به‌دلیل سرعت زیاد که منجر به فوت هفت شهروند تهرانی شد، پیمان سنندجی، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی در گفت‌وگو با سایت «تدبیر» در پاسخ به این سوال که به‌خاطر این فاجعه نمی‌خواهد استعفا دهد، گفت: «مگر هر حادثه‌ای اتفاق افتاد باید مدیرعامل آن سازمان استعفا کند؟ قرار نیست کسی استعفا کند. ما قبول مسوولیت کرده‌ایم برای اینکه خدمت کنیم اگر روزی خواستند خدمت نکنیم، دیگر خدمت نمی‌کنیم. اینکه استعفا دهیم موضوع تشخیص مردم و مسوولان است و اگر آنها تشخیص دهند ما استعفا می‌دهیم. در حال حاضر اما به خدمت ادامه می‌دهیم و استعفا نمی‌کنم.»حالا با این پیشینه در زمینه عدم استعفا و سماجت در خدمت حتی پس از وقوع اشتباهات بزرگ مدیریتی می‌توان اهمیت آنچه در پی تصادف دو قطار در شاهرود رخ داد را بهتر درک کرد. برکناری و استعفای تعدادی از مسوولان مرتبط با یک حادثه اگر نه بی‌سابقه حداقل کم‌سابقه بوده است.