ضرورت حکمرانی و سیاست‌ گذاری شفاف در حوزه دریا

به گزارش تین نیوز به نقل از ترابران، چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به مرحله دوم کشیده شد و دو نامزد ریاست جمهوری باید یک هفته دیگر با هم رقابت کنند و برنامه های خود را برای مسائل گوناگون و بخش های مختلف اعلام کنند تا بتوانند آرای بیشتری را به خود اختصاص دهند. در همین زمینه، پیرو انتشار خبر «پرسش های هفتگانه کانون دریانوردان خبره از کاندیداهای ریاست جمهوری، محمد وافری، دکترای اقتصاد دریایی و مدرس دانشگاه دریایی هلند در یادداشتی نوشت که انتشار این نامه، اقدامی مهم و تاثیرگذار در وضعیت کنونی صنعت کشتیرانی و دریانوردی کشور است. این نامه که پس از سال ها سکوت کانون منتشر می شود، نشان دهنده اهمیت این دوره از انتخابات و نگرانی های عمیقی است که متخصصان و خبرگان دریایی نسبت به وضعیت صنعت کشتیرانی و دریانوردی کشور دارند.

این جستار بر این اساس انجام شده است که نامه کانون به نامزدهای ریاست جمهوری اقدامی ارزشمند و سندی مهم است که می توان از منظر ژئوپلیتیکی و اقتصادی به تحلیل مضمون نامه پرداخت.

با توجه به اهمیت مسائل مطروحه بایسته است که، نامزدهای انتخابات برنامه های جامع و مشخصی برای پاسخ به این پرسش ها ارائه دهند تا بتوانند اعتماد عمومی به ویژه جامعه دریایی و حمل و نقل را جلب کنند. پرسش های هدفمند طرح شده است و پاسخ دقیق به آنها از سوی نامزدها، مردم را نسبت به آینده حکمرانی و سیاست گذاری در امر دریا، حمل و نقل و ترانزیت روشن خواهد کرد. در ادامه، دلایل اهمیت این انتشار و تاثیرات آن بررسی می شود:

اهمیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی

چهارچوب نظری: نظریه های ژئوپلیتیک تاکید دارند که کشورهایی با موقعیت جغرافیایی استراتژیک، می توانند نقش مهمی در مسیرهای ترانزیتی منطقه ای و جهانی ایفا کنند.

تحلیل: ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خود، همواره نقش مهمی در کریدورهای ترانزیتی ایفا کرده است، اما با توسعه کریدورهای جدید بدون نقش آفرینی ایران، این موقعیت استراتژیک در معرض تهدید قرار گرفته است. طرح پرسش اول در نامه سرگشاده، نامزدهای ریاست جمهوری را به ارائه راهکارهایی برای بازگرداندن این نقش آفرینی و کاهش تهدیدات ژئوپلیتیکی ترغیب می کند. این امر نه تنها به تقویت جایگاه ایران در نقشه ترانزیتی جهانی کمک می کند، بلکه می تواند منجر به افزایش درآمدهای ترانزیتی و رشد اقتصادی کشور شود. پروژه «یک کمربند، یک جاده» چین با ایجاد مسیرهای ترانزیتی جدید، نقش ترانزیتی ایران را تهدید می کند و نامزدهای انتخابات باید برنامه های خود را برای مشارکت فعال در این پروژه و سایر پروژه های مشابه ارائه دهند.

اهمیت مدیریت تخصصی و کارآمد و پرهیز از انتصاب مدیران صرفاً سیاسی و غیرمتخصص

چهارچوب نظری: نظریه های مدیریت استراتژیک و حکمرانی خوب تاکید دارند که انتخاب مدیران متخصص و با تجربه می تواند به بهبود عملکرد سازمان ها و افزایش کارایی آنها منجر شود. Governance for Development Program (GfD)، یکی از برنامه های تحقیقاتی جهانی است که به بررسی حکمرانی خوب و تأثیر آن بر توسعه پایدار می پردازد. این برنامه مدعی است که انتخاب مدیران متخصص و با تجربه می تواند بهبود حکمرانی و عملکرد سازمان ها را فراهم آورد.

Peter Drucker، مشهور به عنوان پدر مدیریت، در آثار متعدد خود به اهمیت مدیریت استراتژیک و نقش مدیران در موفقیت سازمان ها پرداخته است.

این منابع به طور کلی مفهومی مشترک دارند که انتخاب مدیران با تخصص و تجربه به عنوان یکی از عوامل اصلی در موفقیت و کارایی سازمان ها می تواند موثر باشد، زیرا این افراد قادرند استراتژی های مناسب را تدوین کنند، منابع را بهینه سازی کنند و به رهبری توانمندانه برای دستیابی به اهداف سازمانی ارائه دهند. در عین حال، اصل پاسخگویی و شفافیت در مدیریت عمومی از تئوری های مدیریت دولتی است که بر لزوم شایستگی و ارزیابی دقیق مدیران تاکید دارد.

تحلیل: انتخابات صرفاً سیاسی در مدیریت های ارشد و حتی میانی شرکت های کشتیرانی و سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان نهاد کلیدی در صنعت کشتیرانی، نیازمند مدیریت تخصصی و کارآمد است. سوالات دوم و سوم نامه سرگشاده بر ضرورت اصلاح فرآیندهای انتصاب و تضمین به کارگیری مدیران متخصص و باتجربه تاکید دارند. انتصابات غیرتخصصی باعث فرسایش دارایی های فنی، مالی و انسانی شرکت های کشتیرانی شده است. برای جلوگیری از این وضعیت، باید اقداماتی برای تضمین شایستگی مدیران و جلوگیری از انتصاب مدیران سیاسی و غیرمتخصص انجام شود. ارزیابی دقیق عملکرد مدیران و پاسخگویی آنها در برابر تصمیماتشان از جمله اقدامات ضروری است. بسیاری از کشورها سیستم های ارزیابی عملکرد مبتنی بر KPI (شاخص های کلیدی عملکرد) را برای مدیران ارشد به کار می گیرند که می تواند الگویی مناسب برای ایران باشد. کشورهای موفق در صنعت کشتیرانی مانند سنگاپور و هلند از مدل های شفاف و مبتنی بر شایستگی، سیستم های ارزیابی عملکرد مبتنی بر KPI (شاخص های کلیدی عملکرد)، برای انتخاب مدیران استفاده می کنند. ایران نیز باید از این مدل ها الگو بگیرد تا بتواند از تجربیات موفق جهانی بهره مند شود.

افزایش رضایت شغلی و حفظ نیروهای متخصص

چهارچوب نظری: نظریه های مدیریت منابع انسانی و انگیزش شغلی تاکید دارند که توجه به نیازها و دغدغه های کارکنان می تواند به افزایش رضایت شغلی و بهره وری آنها منجر شود. بر اساس نظریه های مدیریت منابع انسانی و انگیزش به مؤلفین ی چون مانند پی تر دراکر و جان کوتر می توان به بیشتر به اهمیت طرح این مطالبات در نامه کانون و ضرورت یادآوری کاستی ها تاکید کرد.

تحلیل: انتصابات غیرتخصصی و مدیریت ضعیف باعث نارضایتی و خروج نیروهای متخصص از صنعت کشتیرانی شده است. سوالات چهارم و پنجم نامه سرگشاده به این مسائل پرداخته و نامزدها را به ارائه برنامه هایی برای افزایش رضایت شغلی و حفظ نیروهای متخصص ترغیب می کنند. این امر به بهبود عملکرد کلی صنعت کشتیرانی منجر خواهد شد. شرکت های بزرگ کشتیرانی مانند مرسک (Maersk) از برنامه های توسعه حرفه ای و سیستم های انگیزشی برای حفظ کارکنان متخصص خود استفاده می کنند که می تواند الگویی برای ایران باشد.

توسعه پایدار و محیط زیست

چهارچوب نظری: نظریه های توسعه پایدار و مدیریت محیط زیستی تاکید دارند که تعادل بین منافع اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی می تواند به پایداری بلندمدت صنایع منجر شود

تحلیل: سوال ششم نامه سرگشاده به ضرورت رعایت الزامات و قوانین محیط زیستی بین المللی در صنعت کشتیرانی پرداخته است. نامزدها باید برنامه های خود برای ایجاد تعادل بین منافع اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی را ارائه دهند. این امر نه تنها به حفظ محیط زیست کمک می کند، بلکه می تواند به بهبود تصویر بین المللی ایران و جذب سرمایه گذاری های خارجی منجر شود. سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) استانداردهای محیط زیستی سخت گیرانه ای برای صنعت کشتیرانی وضع کرده که پیروی از آنها می تواند به پایداری بلندمدت این صنعت کمک کند.

تاثیر بر عموم جامعه و متخصصان امر

چهارچوب نظری: نظریه های ارتباطات جمعی و رسانه ها تاکید دارند که رسانه ها می توانند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای اطلاع رسانی و افزایش آگاهی عمومی عمل کنند.

تحلیل: انتشار نامه سرگشاده در رسانه ها باعث می شود عموم جامعه و متخصصان امر از مسائل کلیدی و چالش های صنعت کشتیرانی آگاه شوند. این آگاهی می تواند به افزایش حمایت عمومی از اصلاحات ضروری و فشار بر سیاستمداران برای ارائه برنامه های عملی منجر شود. در کشورهای توسعه یافته، رسانه ها نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی و جلب حمایت برای مسائل کلان اقتصادی و اجتماعی ایفا می کنند.

حمایت از شرکت های کشتیرانی در برابر فشارهای مالی

چهارچوب نظری: تئوری های اقتصادی مانند تئوری فشارهای بازار (Market Failures Theory) و حمایت های دولتی تئوری حمایت های دولتی (Government Interventions Theory) تاکید دارند که حمایت مالی از صنایع استراتژیک در مواقع بحرانی می تواند به حفظ پایداری آنها کمک کند.

تحلیل: با توجه به نوسانات اقتصادی جهانی و تحریم های بین المللی، شرکت های کشتیرانی با فشارهای مالی قابل توجهی مواجه هستند. دولت باید برنامه هایی برای حمایت مالی از این شرکت ها تدوین کند که شامل ارائه تسهیلات مالی، کاهش مالیات ها و ایجاد صندوق های حمایتی است. کشورهای اروپایی در دوران بحران مالی ۲۰۰۸ برنامه های حمایتی ویژه ای برای صنایع استراتژیک خود به اجرا گذاشتند که می تواند الگویی برای سیاست گذاران کشور باشد.

آگاهی عمومی و مشارکت فعالانه

چهارچوب نظری: نظریه های ارتباطات جمعی و رسانه ها تاکید دارند که رسانه ها می توانند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای اطلاع رسانی و افزایش آگاهی عمومی عمل کنند. در کتاب آقای ارتور رای برگر (Arthur Asa Berger) به شیوه ها و الگوهای ارتباطات جمعی و نقش رسانه ها در جامعه معاصر پرداخته و با تأکید بر دیدگاه های بحرانی به مطالعه ارتباطات جمعی و تأثیرات آنها می پردازد.

تحلیل: انتشار نامه سرگشاده در رسانه ها باعث می شود عموم جامعه و متخصصان امر از مسائل کلیدی و چالش های صنعت کشتیرانی آگاه شوند. این آگاهی می تواند به افزایش حمایت عمومی از اصلاحات ضروری و فشار بر سیاستمداران برای ارائه برنامه های عملی منجر شود. سوالات مطرح شده در این نامه، بستری برای مشارکت فعالانه مردم در فرآیند انتخابات ایجاد می کند. در کشورهای توسعه یافته، رسانه ها نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی و جلب حمایت برای مسائل کلان اقتصادی و اجتماعی ایفا می کنند. این امر به بهبود کیفیت حکمرانی و انتخاب سیاستمداران پاسخگو منجر می شود.

ایجاد بستری برای مشارکت عمومی

چهارچوب نظری: ژان ل. کولینز یک نظریه پرداز و استاد دانشگاه معروف در حوزه های فلسفه سیاسی و علوم اجتماعی است و این «دموکراسی و مشارکت عمومی» تألیف ژان ل. کولینز (Jean L. Cohen) است یکی از مؤلفات برجسته او در این زمینه محسوب می شود. این کتاب به مطالعه نظریات دموکراسی و اهمیت مشارکت عمومی در آن می پردازد. نظریه های دموکراسی و مشارکت عمومی تاکید دارند که مشارکت فعالانه مردم در فرآیندهای تصمیم گیری سیاسی می تواند به بهبود کیفیت حکمرانی منجر شود.

تحلیل: طرح سوالات کلیدی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری و انتشار آنها در رسانه ها، بستری برای مشارکت فعالانه عموم مردم در فرآیند انتخابات ایجاد می کند. این مشارکت می تواند به انتخاب مدیران و سیاستمدارانی که پاسخگوی نیازها و دغدغه های واقعی جامعه هستند، منجر شود. در بسیاری از کشورها، مشارکت فعالانه مردم در انتخابات و فرآیندهای سیاسی از طریق رسانه ها و بحث های عمومی به بهبود کیفیت تصمیم گیری های سیاسی منجر شده است. همچنین نظریه کنشگری اجتماعی چهارچوب نظری مناسبی است که می توان بر این اساس موضوع را تحلیل دقیق تر داد. نظریه کنشگری اجتماعی که توسط هربرت بلومر، جورج هربرت مید، پی تر برگر و توماس لوکمن ارائه می شود، نشان می دهد که گروه های اجتماعی می توانند بر رفتار و نگرش افراد تأثیر بگذارند.

در چهارچوب نظریه کنشگری اجتماعی، می توان به اجزای مختلف این نظریه اشاره کرد که نشان دهنده تأثیرات و اهمیت این انتشار در وضعیت شرکت محدود افراد در انتخابات است:

۸.۱. انگیزه ها و نیازهای اجتماعی

نظریه کنشگری اجتماعی تأکید دارد که افراد در جوامع متفاوت، بر اساس نیازها، انگیزه ها و ارزش های خود عمل می کنند. انتشار نامه سرگشاده کانون می تواند به عنوان یک عامل انگیزشی برای افراد عمل کند تا به دنبال اطلاعات بیشتر و درک بهتری از مسائل عمومی شوند. این اطلاعات می تواند نیازهای اجتماعی مانند توجه به مسائل ملی و حفظ منافع عمومی را تقویت کند.

۸.۲. تعاملات اجتماعی

نظریه کنشگری اجتماعی بر تعاملات بین افراد و گروه ها تأکید دارد. انتشار نامه و طرح سوالات کلیدی می تواند به عنوان یک ابزار برای تحریک تعاملات اجتماعی مؤثر باشد. این انتشار می تواند بر تحریک بحث و گفت وگو درباره مسائل کشوری و اهمیت حضور و مشارکت شهروندان در فرایند تصمیم گیری تأثیرگذار باشد.

۸.۳. تأثیرگذاری گروه های اجتماعی

چهارچوب نظری نظریه کنشگری اجتماعی نشان می دهد که گروه های اجتماعی می توانند بر رفتار و نگرش افراد تأثیر بگذارند. بر همین اساس، انتشار نامه سرگشاده کانون درباره مسائل حیاتی کشور می تواند به عنوان یک کنش اجتماعی ارزشمند و عامل تأثیرگذار بر گروه های مختلف جامعه عمل کند. این انتشار می تواند باعث ایجاد توجه و مشارکت بیشتر افراد و گروه های مختلف شود که در نتیجه بازخوردهای مثبتی را به همراه دارد.

سخن آخر: تحلیل فوق نشان می دهد انتشار نامه سرگشاده کانون دریانوردان خبره و طرح سوالات کلیدی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اهمیت زیادی دارد. این نامه به مسائل استراتژیک صنعت کشتیرانی و دریانوردی می پردازد و توجه عموم و سیاستمداران را به این مسائل جلب می کند. انتشار به موقع این نامه مهم که به مسائل حیاتی این صنعت پرداخته، تاثیرات گسترده ای بر آگاهی جامعه دریایی و کشتیرانی، عموم جامعه خواهد داشت. تاثیرات این نامه ناظر بر اهمیت افزایش شفافیت و پاسخگویی، بهبود رضایت شغلی و حفظ نیروهای متخصص، افزایش آگاهی عمومی و ایجاد بستری برای مشارکت فعالانه مردم در فرآیند انتخابات است. با توجه به اهمیت مسائل مطروحه، انتشار این نامه در رسانه ها و طرح سوالات کلیدی از نامزدهای انتخابات کنشی ارزشمند تلقی می شود که می تواند به بهبود وضعیت صنعت کشتیرانی و دریانوردی و در نهایت به تقویت اقتصاد ملی منجر شود.