این گزارش قرار است به برخی از مهم‌ترین تحولات و برنامه‌هایی بپردازد که دولت در بخش بودجه‌ریزی برای سازمان راهداری در نظر گرفته است. جایی که در نگاه کلی، کاهش بودجه و اعتبارات در بخش‌های مختلف آن دیده می‌شود و انجام تکالیف سازمان راهداری را به خطر می‌اندازد.
تین نیوز |
لایحه بودجه سال آینده، در بخش جاده‌ای چه تصویری از شرایط موجود و آینده ارائه می‌دهد؟ سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای که مهم‌ترین سازمان اداره حمل‌ونقل جاده‌ای است؛ در این لایحه چه جایگاهی دارد؟ این گزارش قرار است به برخی از مهم‌ترین تحولات و برنامه‌هایی بپردازد که دولت در بخش بودجه‌ریزی برای سازمان راهداری در نظر گرفته است. جایی که در نگاه کلی، کاهش بودجه و اعتبارات در بخش‌های مختلف آن دیده می‌شود و انجام تکالیف سازمان راهداری را به خطر می‌اندازد.
بودجه‌ای که خرج امور جاری می‌شود!
بر اساس تبصره ۱۰ لایحه بودجه سال آینده، شرکت‌های بیمه‌ای باید ۳۰۰ میلیارد تومان از محل حق بیمه شخص ثالث دریافتی را به خزانه‌داری کل کشور واریز کنند. این وجوه واریزی، در اختیار سه سازمان قرار می‌گیرد: نیروی انتظامی، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای و اورژانس کشور. پس‌ازآن، قرار است این ۳۰۰ میلیارد تومان در امور «منجر به کاهش تصادفات و مرگ‌ومیر، هزینه شود.»
باید توجه داشت عوارضی که از صنعت بیمه دریافت می‌شود برای تسهیل کارکردها و اهداف بیمه است. برای مثال نیروی انتظامی با استفاده از درآمد این عوارض، مکلف به انجام اقداماتی در جهت کاهش تصادفات است؛ اما درحال‌حاضر این عوارض صرفاً به درآمدی برای نهادها تبدیل شده و اهداف مذکور به‌درستی در تخصیص منابع موردتوجه قرار نمی‌گیرد؛ بنابراین یک روند تقریباً تکراری شکل می‌گیرد: حق بیمه از جیب مردم می‌رود و دیگر هدفمند نیست و کارایی و اثربخشی لازم را ندارد.
نحوه هزینه‌کرد و شاخص‌های نحوه تسهیم و پرداخت منابع مذکور شفاف نیست و در عمل این منابع بابت کسر بودجه و هزینه‌های اداری و پرسنلی تلقی و مصرف می‌شود. در چند سال گذشته نیز، بیمه مرکزی هیچ‌گونه گزارشی در مورد شفاف‌سازی آثار تخصیص این منابع، برای آگاه‌سازی کارشناسان صنعت بیمه ارائه نکرده است. این در حالی است که در سه سال گذشته، تعداد موارد نقص عضو و مصدومیت حاصل از تصادفات در کشور افزایش یافته است.
بر اساس گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور، متوفیان و مصدومان منجر به فوت ناشی از حوادث رانندگی در هشت‌ماهه اول سال گذشته نسبت به مدت مشابه در سال ۱۳۹۶ با ۰٫۹ رشد به ۱۲ هزار و ۲۶۱ مورد رسیده است. به جدول پیوست این گزارش از رشد تعداد تلفات جاده‌ای نگاه کنید تا عدم تحقق اهداف اختصاص بودجه را در این تبصره به عینه ببینید.
عملکرد شاخص‌های تصادفات و تلفات به نقل از پزشکی قانونی
شاخص
1395
1396
فوت‌شدگان ناشی از تصادفات رانندگی (هزار نفر)
15.9
16.2
مصدومین ناشی از تصادفات رانندگی (هزار نفر)
331.1
336
سهم فوت‌شدگان ناشی از تصادفات بین شهری
72درصد
73درصد
سهم فوت‌شدگان ناشی از تصادفات بین شهری
28درصد
27درصد
سهم تصادفات در حوادث منجر به فوت
80درصد
80درصد
اعتبارات هزینه‌ای
در قانون بودجه سال آینده، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای برای رتق‌وفتق امور «جاری» خود، رقمی بالغ‌بر ۳۶۵ میلیارد تومان در اختیار دارد که از این میزان، بیش از ۱۸۰ میلیارد تومان باید برای حقوق پرسنل خود هزینه کند. این بالاترین رقمی است که یک سازمان زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی بابت اعتبارات هزینه‌ای خود دریافت می‌کند. این رقم را مقایسه کنید با اعتبارات هزینه‌ای «صفر» برای سازمان هواپیمایی کشوری، یا رقم ۱۴.۵ میلیارد تومانی برای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.
کاهش اعتبارات در نگاه کلی
اما دولت برای پروژه‌ها و برنامه‌هایی که سالانه در سازمان راهداری و حمل‌ونقل انجام می‌شود و بارها گفته شده که برای بهبود عملکرد نیاز به بودجه بیش‌تری دارد؛ تلاش کرده تا در «اعتبارات متفرقه» بودجه‌ای به این سازمان تخصیص دهد؛ اما یک نگاه کلی و مقایسه‌ای نشان می‌دهد که این اعتبارات کاهش پیدا کرده است.
توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی
در موضوع توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی از محل ۱۰ درصد ارزش گمرکی، ۶۰ درصد سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و ۴۰ درصد سازمان راهداری، بودجه‌ای که برای امسال سازمان راهداری تصویب شده بود، ۸۰ میلیارد تومان بوده است؛ اما برای سال آینده این رقم، به ۲۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان کاهش پیدا کرده است.
این کاهش ۶۶ درصدی فقط در طول یک سال، در برآورد اعتبارات سازمان راهداری قطعاً در بخش ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای که هم‌اکنون با افزایش قیمت ناوگان و حتی لوازم‌یدکی موردنیاز رانندگان و فعالان دست‌به‌گریبان است؛ خود را بیش‌تر نشان خواهد داد.
کاهش تصادفات
در ابتدای این گزارش درباره تبصره ۱۰ لایحه بودجه و رقمی که در اختیار سازمان‌های مختلف قرار می‌گیرد تا برای کاهش تصادفات و تلفات جاده‌ای هزینه کنند؛ صحبت کردیم. ۲۷ درصد از سهم حق بیمه شخص ثالث شرکت‌های بیمه‌ای، قرار است به سازمان راهداری برسد. این رقم در سال جاری، ۲۳ میلیارد و ۵۸۷ میلیون تومان بوده است. درحالی‌که در سال آینده، برآورد بودجه این است که به ۱۵ میلیارد تومان کاهش یابد. یک افت ۳۶ درصدی برای درآمدهای سازمان راهداری در بخش کاهش تصادفات و تلفات جاده‌ای.
نگهداری راه‌ها
درباره بودجه ناکافی نگهداری راه‌ها بارها از سوی مسئولان سازمان راهداری سخن گفته شده است. سال جاری دولت در همین اعتبارات متفرقه، ۴۸۰ میلیارد تومان برای نگهداری از راه‌ها به سازمان راهداری اختصاص داده بود؛ اما تقریباً این رقم را در برآورد خود برای سال آینده به نصف کاهش داده است. رقم ۲۳۸ میلیارد تومان برای نگهداری از راه‌ها در حالی برای سال آینده در ردیف اعتبارات سازمان راهداری قرار گرفته که شاید برای ۵ استان کشور با حجم بالای فعالیت‌ها نیز کافی نباشد.
نگهداری از راه‌های شریانی
سازمان راهداری هرساله از محل عوارض ورود خودرو بودجه‌ای دریافت می‌کند تا در محل ایمن‌سازی راه‌های شریانی کشور هزینه کند. این بودجه در سال جاری ۲۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان بوده است که در سال آینده لایحه بودجه پیش‌بینی کرده که ۱۰ میلیارد تومان به این بخش اختصاص پیدا کند. ۶۱ درصد کاهش در این بخش که البته با توجه به ممنوعیت ورود خودرو به کشور تا حدودی قابل پیش‌بینی بود.
ایمنی راه‌ها و راه‌آهن
در بخش آخر این گزارش، به موضوع ایمنی راه‌ها در حریم راه‌آهن بپردازیم که یکی از عوامل تشدیدکننده تلفات و تصادفات جاده‌ای خوانده می‌شود. نهاد سیاست‌گذار بودجه‌ای تقریباً به رقم تصویب‌شده برای این بخش در سال ۹۷ دست نزده و همان را با اندک کاهشی تصویب کرده است. ۷ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان برای یک سال که احتمالاً این عدد هم به دلیل کسری بودجه در بخش‌های دیگر، ازجمله حقوق کارکنان و راهداران، صرف امور جاری خواهد شد.
اعتبارات متفرقه سال 98 برای سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای
عنوان
مصوب 97
برآورد 98
تغییر
توسعه ناوگان حمل‌ونقل
800,000
272,000
66درصد کاهش
جلوگیری از تصادفات و تلفات جاده‌ای
235,872
150,093
36درصد کاهش
نگهداری از راه‌ها
4,800,000
2,380,000
50درصد کاهش
رسیدگی به تخلفات جاده‌ای
2,776,000
3,146,130
13.3درصد
افزایش
حق دریافت عوارض بزرگراه کرج/قزوین
16,000
15,540
3درصد کاهش
عوارض دریافتی خودروهای وارداتی جهت هزینه‌کرد در ایمن‌سازی جاده‌ها
